Vũ khí 'ác mộng không chiến' của Nga chấp cả bom thông minh và tên lửa

Tên lửa có thể sử dụng ở mọi thời tiết

Tên lửa không đối không ngoài tầm nhìn Vympel R-77 được ra mắt năm 1992 tại triển lãm hàng không Moskva, đây là vũ khí không chiến hàng đầu của Không quân Nga cũng như nhiều quốc gia sử dụng máy bay tiêm kích do Liên Xô/Nga sản xuất.

Tên lửa không đối không đối không tầm trung (Advanced Medium-Range Air-to-Air Missile - AMRAAM) R-77 có thể sử dụng trong mọi điều kiện thời tiết và là vũ khí hàng không đầu tiên được lựa chọn cho máy bay tàng hình Su-57 đầu tiên của Nga. 

Tên lửa này có những ưu điểm vượt trội so với đối thủ "đồng cân, đồng lạng" của Mỹ là AIM-120 AMRAAM. Nó có thể tiêu diệt được tên lửa hành trình, bom thông minh đến máy bay ném bom cỡ lớn.

Tên lửa R-77 có thiết kế khí động học rất đặc biệt với 4 cánh dạng chữ nhật vát đầu cùng với 4 cánh nhỏ hơn dạng “mắt cáo” phía đuôi tên lửa. Mỗi cánh lớn cũng có thiết kế khung, bên trong có các miếng kim loại dạng lưới nhằm giúp tăng diện tích bề mặt cánh lái, tăng tốc độ bay mà vẫn làm giảm khối lượng.

Sau khi máy bay khai hỏa, trong pha đầu sau khi được phóng, R-77 bay theo quán tính với dữ liệu về mục tiêu được cập nhật từ radar của máy bay phóng (như vị trí thay đổi hay G-load của mục tiêu). Đến pha cuối, R-77 sẽ chuyển sang dùng radar chủ động của chính nó.

Khi chế độ “chủ động” được kích hoạt, radar của tên lửa sẽ lưu giữ thông tin mục tiêu đã tính toán để sử dụng phòng trường hợp đối phương thoát vùng ảnh hưởng. Nếu đầu dò bị gây nhiễu, R-77 lại chuyển sang chế độ thụ động và lần tìm theo nguồn phát nhiễu để tiêu diệt.

Tên lửa sở hữu nhiều phiên bản có sức mạnh khủng khiếp

Phiên bản đầu tiên phải nói tới chính là tên lửa R-77M sắp tới sẽ được sử dụng trên máy bay tiêm kích thế hệ 5 đầu tiên của Nga Su-57.

Với những thay đổi có tính cách mạng như trang bị radar mảng pha, cho tên lửa và quay lại thiết kế cánh kiểu truyền thống, sử dụng những loại vật liệu mới để chế tạo tên lửa; điều này hứa hẹn mang lại những tính năng kỹ chiến thuật mới vượt trội.

Ngoài ra còn có phiên bản được trang bị động cơ phản lực R-77PD với tầm bắn lên tới 180 km (chữ PD viết tắt từ cụm từ tiếng Nga "Povyshenoy Dalnosti" nghĩa là tăng tầm). Với phiên bản này, R-77 có thể xếp vào phân lớp tầm xa và sánh ngang với AIM-54 Phoenix của Mỹ. Phiên bản mới lần đầu xuất hiện tại Triển lãm MAKS 2001 nhưng sau đó không thấy xuất hiện nữa.

Giới quân sự cho rằng có thể chương trình bị đình trệ vì lý do nào đó hoặc có thể đã bị hủy bỏ. Tuy nhiên, nếu được đưa vào trang bị, đây là loại tên lửa thực sự ấn tượng. Với tầm bắn 180km, tốc độ đạt Mach 5, nó đã vượt xa loại tên lửa không đối không tầm trung thông thường (AMRAAM thông thường có tầm bắn.

Theo những tin tức rò rỉ từ Bộ Quốc phòng Nga gần đây cho thấy, chương trình phát triển tên lửa R-77PD vẫn được tiến hành nhưng có những cải tiến lớn.

Với khối lượng khoảng 225kg, nó nhẹ hơn nhiều so với tên lửa tầm xa R-37M (nặng 748kg). Điều này sẽ cho phép tên lửa được trang bị trong các khoang chứa vũ khí của máy bay Su-57 do khối lượng nhẹ và các cánh lái, cánh nâng của tên lửa có thể gập gọn.

Tên lửa R-77 còn có một phiên bản sử dụng đầu dò hồng ngoại pha cuối. Các công trình sư lý giải rằng khi đạn đã bay đi xa thì việc thông suốt liên lạc giữa tên lửa và máy bay phóng có thể không đảm bảo, hoặc radar chủ động có thể không phát hiện được mục tiêu do đang bị gây nhiễu.

Ngòi nổ của R-77 là loại ngòi laser cận đích và đầu nổ nối tiếp, đảm bảo cho R-77 có thể tiêu diệt các mục tiêu đa dạng từ tên lửa hành trình, bom thông minh đến máy bay ném bom cỡ lớn.

Theo các chuyên gia quân sự, ngoài phiên bản lắp đầu dò hồng ngoại, tên lửa Vympel R-77 còn có một biến thể đất đối không ít được biết đến mang định danh R-77-ZRK.

Tên lửa này có phần thân sau kích thước rất lớn nhằm mục đích tạo vận tốc ban đầu vì tên lửa phóng đi từ mặt đất không có được lợi thế như bắn từ máy bay.

Việc Nga sử dụng kết cấu thân phình to trên tên lửa R-77-ZRK bị nhận xét là không thực sự hợp lý vì thực tiễn đã chứng minh rằng gắn cho tên lửa tầng khởi tốc có thể tách rời sau khi đạt vận tốc cần thiết mang lại độ linh hoạt lớn hơn.

Do đó, tên lửa R-77-ZRK chỉ tồn tại ở dạng nguyên mẫu thử nghiệm, không được triển khai sản xuất hàng loạt vì trong tay người Nga đã có quá nhiều tổ hợp tên lửa đất đối không đủ tầm. Nhưng với xu thế mới, không loại trừ khả năng trong tương lai R-77-ZRK sẽ được tái khởi động và hoàn thiện hơn nhằm mục đích hướng tới các khách hàng nước ngoài.

An Dương (T/h)