Chi phí vận tải tăng cao, 'nút thắt' lớn gây khó khăn cho xuất khẩu nông sản

Ngành xuất nhập khẩu tại Việt Nam đang chịu sự gián đoạn đáng kể do chi phí vận tải biển lên cao trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19. 

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), hầu như các thương nhân e ngại việc ký kết hợp đồng mới do tình trạng ách tắc trong lưu thông và giao nhận tại các cảng biển. Tình trạng này nếu tiếp diễn chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến kim ngạch ngành và nguy cơ mất thị trường xuất khẩu, nhất là các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Malaysia vào các đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực như Thái Lan, Ấn Độ.

Bên cạnh việc thực hiện giãn cách theo quy định của nhà nước, vấn đề cước phí vận tải tàu biển đang là “nút thắt” lớn trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Nhiều doanh nhân trong lĩnh vực xuất nhập khẩu cũng cho biết, cước vận tải thời gian gần lên quá cao, từ 500 đến 1000 USD/lần điều chỉnh. Thậm chí tăng đột biến từ 2.000 đến 3.000 USD/lần khiến nhiều doanh nghiệp không thể “trở tay”.

Trị giá lô hàng xuất khẩu nông sản không lớn như những mặt hàng khác, sự tăng giá vô lý của các chủ tàu khiến nhiều doanh nghiệp có đơn hàng cũng đành ngậm ngùi để mất, không dám đặt bút ký.

Tại diễn đàn “Kết nối cung cầu sản phẩm trồng trọt trong điều kiện giãn cách phòng, chống Covid”, Tổng giám đốc Vina T&T Group, cho biết, giá cước vận chuyển container đi Mỹ hiện là 9.600 USD/container (40 feet), tăng gấp 5 lần so với thời điểm trước dịch. Không những thế, chi phí vận chuyển hàng đi New York ở mức cao kỷ lục, từ 18.000 – 19.000 USD/container, tăng gấp 10 lần so với thời điểm trước dịch. 

Nhiều doanh nghiệp cũng cho biết, tình trạng phải trả thêm "phụ phí" để lấy được container đang là vấn đề thường nhật giữa trong bối cảnh dịch bệnh. Những chi phí phát sinh đó ăn mòn vào lợi nhuận của doanh nghiệp khiến doanh nghiệp đã khó khăn, mệt mỏi vì dịch bệnh Covid-19 càng mệt mỏi, khó khăn hơn.

VFA cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải, cụ thể là Cục Hàng hải Việt Nam phối hợp Bộ Công Thương yêu cầu các hãng tàu, các doanh nghiệp kinh doanh ngành logistics phải công khai, minh bạch về giá cước vận chuyển container cũng như có sự điều chỉnh giá cước vận chuyển về mức hợp lý để tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp được thuận lợi hơn giữa bối cảnh dịch bệnh Covid-19 hoành hành.

Chi phí vận tải biển và ảnh hưởng của làn sóng dịch bệnh Covid-19 cũng là nguyên nhân khiến cho việc xuất khẩu gạo Việt Nam ra thị trường quốc tế bị ngưng trệ. 

Cụ thể, Cảng Cát Lái phải phong tỏa khu vực nhận gạo do phát hiện ca F0, ngưng giao nhận giao hàng từ tháng 7/2021 và chưa rõ khi nào có thể tiếp tục. Lượng container ứ đọng tại cảng lớn; các tàu hàng buộc phải neo ở phao số 0, trong khi khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) không có cảng nước sâu, doanh nghiệp không thể đưa hàng lên tàu đúng tiến độ hợp đồng, dẫn tới lượng hàng tồn kho nhiều và doanh nghiệp còn chịu phạt hợp đồng do không giao hàng đúng theo hợp đồng…

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo cho biết, mặc dù có đơn hàng, nhưng doanh nghiệp không thể xuất khẩu đi bởi không đủ năng lực sản xuất “3 tại chỗ”, không có đủ người vận chuyển hàng hóa, việc tắc nghẽn hàng tại cảng, tắc nghẽn tàu do phát hiện có ca F0, phải thực hiện giãn cách để chống dịch.

Các doanh nghiệp cũng phản ánh, việc xuất khẩu gạo trong những tháng cuối năm là thách thức lớn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, giá cước tàu biển và container cao khiến lợi nhuận của doanh nghiệp bị bào mòn, cần được hỗ trợ.

VFA cũng đã đề nghị Chính phủ và các bộ ngành cùng các cơ quan chức năng có biện pháp cấp bách mở luồng xanh cho vận tải đường thủy. Với đặc thù kênh rạch chằng chịt, lúa gạo sản xuất ở vùng ĐBSCL được vận chuyển 95% bằng đường thuỷ, do đó, việc khơi thông dòng chảy phương tiện chuyên chở sẽ góp phần đáng kể giúp các thương nhân xuất khẩu gạo duy trì được chuỗi cung ứng lúa gạo hàng hóa từ đồng ruộng ra đến cảng xuất khẩu.

Diệu Hương (T/h)