Chuyên gia khuyến cáo cần hiểu đúng về thực phẩm chức năng để sử dụng hiệu quả

Theo Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam (VAFF), thực phẩm chức năng (TPCN) là sản phẩm hỗ trợ các chức năng của các bộ phận trong cơ thể, có hoặc không có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ và tác hại bệnh tật.

TPCN có thể ở dạng viên uống, si-rô, thanh năng lượng và dạng bột, cung cấp các vitamin, khoáng chất, axit béo và men chuyển hóa (enzyme). TPCN không thể thay thế chế độ ăn thường ngày và cũng không thể thay thế thuốc trong điều trị bệnh.

TPCN không chỉ cung cấp dinh dưỡng cơ bản mà nhiều sản phẩm còn giúp tăng cường sức khỏe nhờ vào các hoạt chất chống oxy hóa (vitamin C, E, Lutein,...), chất xơ. Bên cạnh việc ăn uống hợp lý, vận động vừa sức và kết hợp bổ sung TPCN cũng giúp người dùng tăng cường thể lực, duy trì lối sống khỏe đẹp.

ThS.BS Phan Minh Đoàn – Khoa Thẩm Mỹ Da Bệnh viện Da liễu TPHCM cho hay thực phẩm chức năng không còn quá xa lạ với nhiều người. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ, nhất khi việc quảng cáo về các thực phẩm chức năng đi quá xa so với hiệu quả thực tế. Việc hiểu đúng và đủ về thực phẩm chức năng để tránh gặp phải rủi ro khi sử dụng.

Thực phẩm chức năng rất tốt cho sức khỏe nhưng phải hiểu đúng khi dùng. Ảnh minh họa

Không ít người tiêu dùng ngộ nhận về công dụng của TPCN, bổ sung sai cách hoặc lạm dụng dẫn đến những hệ quả không mong muốn. Khắc phục tình trạng này, ThS.BS, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) Đặng Ngọc Hùng khuyên người dùng nên tìm hiểu kỹ về thành phần, chức năng sản phẩm phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể. Cần hiểu đúng, dùng đúng về TPCN, sử dụng đúng liều theo chỉ dẫn để sản phẩm đạt được hiệu quả tốt nhất.

Đối với phần lớn người tiêu dùng, mục đích khi bổ sung TPCN là để hỗ trợ làm đẹp và tăng cường các chất dinh dưỡng cho cơ thể. Tuy nhiên, cũng có không ít luồng ý kiến trái chiều cho rằng việc bổ sung TPCN có liên quan tới các bệnh về thận, đi tiểu nhiều, tăng cân, buồn ngủ,...khiến người tiêu dùng hoang mang.

Giải đáp về vấn đề này, PGS.TS. Phạm Thế Hải - Chuyên gia nghiên cứu và phát triển thuốc Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết những ý kiến này là thiếu cơ sở khoa học và chưa có nghiên cứu nào khẳng định việc sử dụng TPCN liên quan trực tiếp đến các dấu hiệu gây bệnh nêu trên.

Một trong những loại TPCN phổ biến hiện nay là vitamin C. Để phù hợp với đa dạng nhu cầu dinh dưỡng của người dùng, các sản phẩm bổ sung vitamin C đều chứa hàm lượng từ 500 đến 1.000mg. Trên thực tế vitamin C là vitamin tan trong nước và không gây tích lũy trong cơ thể. Trong điều kiện bổ sung vitamin C với hàm lượng cho phép, phần vitamin C dư thừa sẽ được bài tiết ra khỏi cơ thể thông qua đường nước tiểu.

Trái lại, một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra sỏi thận lại đến từ một thói quen tưởng chừng vô hại đó là "lười uống nước". Việc uống ít nước khiến nước tiểu bị cô đặc, làm giảm khả năng hòa tan các chất trong thận, tạo môi trường cho các tạp chất lắng đọng, tạo thành sỏi.

Thực tế mỗi thực phẩm bổ sung được cấp phép phân phối tại Việt Nam khi đến với người dùng đều có khuyến cáo và hướng dẫn cụ thể khi sử dụng. Theo đó, mỗi thành phần dinh dưỡng lại có những thời điểm uống khác nhau để đảm bảo hiệu quả hấp thu. Đối với các vitamin tan trong nước như vitamin C cần bổ sung nhiều nước và nên ưu tiên uống vào buổi sáng.

Vì vậy thêm việc bổ sung vitamin C đặc biệt cần thiết để có cơ thể khỏe mạnh đồng thời cần lưu ý không bổ sung hàm lượng vitamin C vượt quá 2.000mg/ngày trong thời gian dài. Quá con số này, lượng vitamin C dư thừa rất dễ bị lắng đọng và có nguy cơ gây sỏi thận.

Ngoài ra, TPCN không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh nên có thể mua mà không cần kê đơn. Đối với những ai có tiền sử bị sỏi thận hay bệnh lý nền cần tham khảo ý kiến của chuyên gia để lựa chọn sản phẩm có hàm lượng phù hợp với nhu cầu của cơ thể. Cần lựa chọn thương hiệu uy tín, tránh các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ không những không hiệu quả mà còn để lại những tác hại không mong muốn.

Bác sĩ Phan Minh Đoàn thông tin thêm, không phải dùng càng nhiều thực phẩm chức năng là càng tốt. Nếu vượt quá khả năng chuyển hóa, đào thải của cơ thể, có thể dẫn đến tình trạng mệt mỏi, rụng tóc, đau quặn ở dạ dày, nôn ói, tiêu chảy, thậm chí tổn thương nhẹ dây thần kinh.

Về nguy cơ khi sử dụng quá liều thực phẩm chức năng, cụ thể, việc dùng vitamin K trước phẫu thuật có thể làm giảm hiệu quả của các thuốc chống đông, gây tăng đông máu. Bên cạnh đó, có thể tương tác gây giảm hiệu quả của vài loại thuốc điều trị khác. Quá thừa chất chống oxy hóa có thể làm giảm hiệu quả của hóa trị liệu

Ngoài ra, vitamin B6 có thể gây hại cho thần kinh nếu dùng liều cao trong hơn 1 năm. Quá liều vitamin C có thể gây tiêu chảy. Dùng đồng thời vitamin A đường uống và thuốc thoa chứa vitamin A (như các sản phẩm trị mụn hoặc chống lão hóa) có thể gây quá liều vitamin A. Để không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, cần biết rõ khi nào có thể dùng thêm thực phẩm chức năng và luôn cần tham khảo ý kiến bác sĩ về thực phẩm chức năng mà bản thân muốn sử dụng.

Vân Thảo (T/h)