Mỹ phẩm ‘sai công thức’ tràn lan: Khoảng trống quản lý đang bị lợi dụng?

Sản phẩm vi phạm hàng loạt: Công thức sai, thiếu hồ sơ và không đạt chất lượng kiểm nghiệm

Các thông báo từ Bộ Y tế thời gian gần đây cho thấy, thị trường mỹ phẩm đang bộc lộ hàng loạt vi phạm nghiêm trọng. Nhiều sản phẩm bị phát hiện có công thức lưu thông không đúng với hồ sơ đã công bố – một vi phạm cốt lõi vì công thức là tiêu chí quan trọng nhất để xác định tính an toàn. Không ít trường hợp bị thu hồi do ghi nhãn không đúng như tên thương hiệu trên hồ sơ công bố, hoặc doanh nghiệp không xuất trình được Hồ sơ Thông tin sản phẩm (PIF), dù đây là yêu cầu pháp lý bắt buộc trong quản lý mỹ phẩm.

Trong số các vụ việc mới, đáng chú ý là quyết định đình chỉ lưu hành và thu hồi trên toàn quốc bốn sản phẩm của Công ty TNHH thẩm mỹ Zacy gồm tinh chất làm trắng ASAP Radiance Serum, sữa rửa mặt Mandelic Acid 3-In-1 Wash, toner Mandelic Acid 3% 3-In-1 và mặt nạ Bellmona Tea Tree Modeling Mask. Ba sản phẩm đầu bị phát hiện có công thức không đúng với hồ sơ công bố, trong khi mặt nạ Bellmona bị thu hồi do nhãn gốc ghi “Tea Tree Herb Modeling Mask”, không trùng khớp với tên ghi trong phiếu công bố. Cục Quản lý dược không chỉ thu hồi sản phẩm mà còn thu hồi ba số tiếp nhận phiếu công bố và tạm ngừng tiếp nhận hồ sơ công bố mới của Zacy trong sáu tháng do vi phạm điểm h khoản 1 Điều 47 Thông tư 06/2011/TT-BYT.

Cùng ngày, Cục Quản lý dược tiếp tục yêu cầu đình chỉ lưu hành và thu hồi ba sản phẩm gồm dầu gội, dầu xả suôn mượt và gel tắm dưỡng da của Công ty cổ phần mỹ phẩm Vimac. Lý do thu hồi là doanh nghiệp kinh doanh mỹ phẩm nhưng không có Hồ sơ Thông tin sản phẩm (PIF). Cục yêu cầu tất cả các cơ sở kinh doanh trên toàn quốc ngừng lưu hành và trả lại sản phẩm cho nhà cung ứng, đồng thời giao các địa phương tổ chức kiểm tra, giám sát và xử lý theo đúng quy định.

Không chỉ vậy, Cục Quản lý dược còn ban hành quyết định đình chỉ lưu hành, thu hồi và tiêu hủy lô kem dưỡng da Vitamin E Carebeau – Trắng (Carebeau Cream Vitamin E-White) loại 250g do Công ty TNHH Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Thương Tín chịu trách nhiệm đưa ra thị trường. Lô sản phẩm số 561, sản xuất tháng 8/2024, hạn dùng đến 8/2027 bị thu hồi vì công thức không đúng như hồ sơ đã công bố, dù nhãn ghi số tiếp nhận phiếu công bố 135014/20/CBMP-QLD. Cục yêu cầu các đơn vị ngừng lưu hành, thu hồi và tiêu hủy sản phẩm trên, đồng thời giám sát chặt chẽ việc thực hiện.

Bên cạnh đó, vụ việc Mailisa/MK Skincare với 80 số tiếp nhận công bố bị thu hồi và 162 sản phẩm bị đình chỉ lưu hành trước đó đã cho thấy mức độ hỗn loạn của thị trường. Một số sản phẩm của Vimac ở các đợt hậu kiểm trước cũng bị thu hồi do vi phạm PIF và ghi nhãn. Hàng loạt vụ việc trong thời gian ngắn khiến người tiêu dùng buộc phải đối mặt với thực tế rằng, ngay cả sản phẩm có số công bố hợp lệ cũng không đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Hàng loạt mỹ phẩm bị thu hồi do vi phạm. (Ảnh minh họa).

Cơ chế hậu kiểm siết chặt và yêu cầu bảo vệ người tiêu dùng theo Luật BVQLNTD 2023

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, đã đặt ra những yêu cầu cao hơn đối với trách nhiệm cung cấp thông tin của doanh nghiệp. Theo quy định, người tiêu dùng có quyền được tiếp cận thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời về sản phẩm mỹ phẩm, từ thành phần, cách sử dụng đến cảnh báo an toàn và thông tin về nhà sản xuất. Doanh nghiệp có nghĩa vụ bảo đảm tính trung thực của các thông tin đã công bố, và mọi hành vi cung cấp thông tin sai lệch hoặc gây hiểu nhầm đều được xem là lừa dối người tiêu dùng, bị xử lý nghiêm theo luật. Bên cạnh đó, nếu sản phẩm phát hiện có nguy cơ gây hại, doanh nghiệp phải chủ động tiến hành thu hồi, đồng thời chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu người tiêu dùng bị ảnh hưởng.

Trong lĩnh vực mỹ phẩm, Bộ Y tế áp dụng cơ chế doanh nghiệp tự công bố và Nhà nước hậu kiểm theo Thông tư 06/2011/TT-BYT. Theo đó, doanh nghiệp phải lưu trữ đầy đủ Hồ sơ Thông tin sản phẩm (PIF), bảo đảm công thức đúng với hồ sơ công bố, ghi nhãn rõ ràng và sử dụng thành phần nằm trong danh mục được phép. Khi hậu kiểm, cơ quan quản lý có quyền yêu cầu xuất trình hồ sơ, kiểm nghiệm sản phẩm và tiến hành đình chỉ hoặc thu hồi trên phạm vi toàn quốc nếu phát hiện sai phạm, ngay cả khi sản phẩm đã được cấp số công bố hợp lệ. Điều này cho thấy cơ chế hậu kiểm đang được siết chặt, song tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn do một bộ phận doanh nghiệp cố tình qua mặt cơ quan quản lý để giảm chi phí, tăng lợi nhuận bất chấp rủi ro đối với người dùng.

Trong bối cảnh thị trường còn nhiều phức tạp, Bộ Y tế khuyến cáo người tiêu dùng cần nâng cao sự cảnh giác khi lựa chọn mỹ phẩm. Việc sản phẩm có số công bố hợp lệ không đồng nghĩa với chất lượng đảm bảo tuyệt đối. Người dùng nên ưu tiên các thương hiệu uy tín, tìm hiểu lịch sử tuân thủ và kiểm tra xem sản phẩm có từng bị thu hồi hay không, bởi chính sự cẩn trọng của người tiêu dùng sẽ là lớp bảo vệ quan trọng trước sự hỗn loạn của thị trường mỹ phẩm hiện nay.

Thanh Hiền