Xây dựng chính sách quản lý hoạt động tiêu huỷ hàng giả, kém chất lượng

Theo bà Đỗ Phương Dung, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Cục KTATMTCN), thực tế bên cạnh những kết quả tích cực thời gian qua trong phát triển thương mại, phục hồi sản xuất trong nước và xuất khẩu, hoạt động sản xuất và kinh doanh các loại hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn diễn ra phức tạp với qui mô ngày càng lớn, trong nhiều ngành hàng. Hàng giả, hàng kém chất lượng, không chỉ xuất hiện tại các chợ, trung tâm thương mại trên cả nước... mà còn được phát hiện trên môi trường điện tử như web, sàn giao dịch thương mại.

Việc quản lý, xử lý hàng hóa vi phạm bị thu giữ gặp nhiều khó khăn do vấn đề kinh phí, sự tham gia, phối hợp giữa nhiều đơn vị khác nhau, đặc biệt là hệ thống pháp luật quy định về việc quản lý, xử lý, tiêu hủy các loại hàng hóa vi phạm đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường hiện chưa đồng bộ. Việc tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng trong quá trình phát hiện, thu giữ đã và đang là vấn đề được quan tâm của cơ quan chức năng nhằm đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi trường và các quy định liên quan hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

 Cục Quản lý thị trường TP HCM tổ chức tiêu hủy 24.400 đơn vị sản phẩm hàng hóa không rõ nguồn gốc, với tổng trị giá hơn nửa tỷ đồng tại Trạm xử lý Công ty TNHH SX-TM-DV Môi trường Việt Xanh (huyện Bình Chánh, TP HCM).

Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công thương thông tin thêm, thời gian qua, hoạt động quản lý tiêu hủy của một số địa phương cơ bản thực hiện đảm bảo an toàn môi trường và tiết kiệm chí phí. Việc quản lý môi trường trong lĩnh vực này ở nước ta đang thực hiện theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường mới năm 2020 và các văn bản quy định, hướng dẫn có liên quan. Một số địa phương đã cập nhật, áp dụng thực hiện đầy đủ, đúng quy định những chính sách mới trong xử lý quản lý tiêu hủy hàng hóa vi phạm như lưu kho, thành lập hội đồng phân loại, chọn hình thức tiêu hủy, đơn vị chức năng xử lý….đảm bảo yêu cầu bảo vệ môi trường.

Một số địa phương xử lý tiêu hủy bằng nhiều hình thức, phương pháp: đốt, tái chế và đồng xử lý. Theo Viên Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công thương Hiện phương pháp đồng xử lý đang được áp dụng ở một số thành phố lớn như TP.Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội…. là giải pháp cần được khuyến khích đáp ứng phát triển kinh tế tuần hoàn…

Tuy nhiên, nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công thương đồng thời chỉ ra những tồn tại trong công tác bảo vệ môi trường từ hoạt động quản lý, xử lý, tiêu hủy hàng hóa vi phạm. Cụ thể như còn sự chồng chéo, thiếu sự phối hợp của các cơ quan liên quan đối với việc thực thi quản lý, xử lý và tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường; Số lượng doanh nghiệp, cơ sở xử lý môi trường được cấp phép của Bộ TN&MT ở một số địa phương còn thiếu, nhiều địa phương không có cơ sở xử lý chất thải nguy hại gây khó khăn trong phương án xử lý tiêu hủy của các cơ quan chức năng;

Ngoài ra, số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân loại, tái chế chất thải theo mô hình kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp sản xuất theo công nghệ đồng đốt còn chưa phổ biến ở nhiều địa phương hoặc chưa có quy định, hướng dẫn của Bộ, ngành về phân loại, xử lý cụ thể đối với từng nhóm hàng hóa (là hàng giả, hàng kém chất lượng) nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường…; Đặc biệt là khó khăn kinh phí ngân sách phục vụ cho công tác quản lý, giám định, xử lý tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng.. cũng là những thách thức hạn chế trong thực tiễn.

Nguyên nhân khiến cho công tác này vẫn còn những tồn tại trong bảo vệ môi trường như thiếu các quy định hướng dẫn cụ thể về quy trình xử lý, tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng đáp ứng yêu cầu bảo môi trường theo từng nhóm hàng hóa; chính sách quản lý, xử lý hàng giả, hàng kém chất lượng đối với các hàng hóa còn giá trị sử dụng và không gây nguy hại tới sức khỏe con người và môi trường, quy định phân loại theo chất thải; thiếu quy định hướng dẫn đối với việc cho phép xử lý tái chế, tận dụng làm nguyên liệu, phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm kinh phí tiêu hủy,giảm thiểu ô nhiễm môi trường…

Theo đó, Cục KTATMTCN đề xuất cần nhanh chóng xây dựng chính sách quản lý và tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Bảo Lâm