7 tiêu chí của Giải thưởng Chất lượng Quốc gia - tấm gương giúp doanh nghiệp tự soi chiếu, hoàn thiện mình

Vấn đề chất lượng đang trở thành yếu tố quan trọng tạo dựng sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Giải thưởng Chất lượng Quốc gia (GTCLQG) được triển khai đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, chuẩn bị những điều kiện cần thiết để các DN bước vào giai đoạn hội nhập tích cực với thị trường khu vực và quốc tế.

Với 7 tiêu chí khắt khe, GTCLQG đã được nhiều doanh nghiệp tiếp cận áp dụng và chính những tiêu chí này trở thành công cụ giúp doanh nghiệp củng cố vững chắc thêm cho hệ thống quản trị doanh nghiệp, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa, từ đó đạt được những kết quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh một cách ấn tượng.

Trước thềm Lễ trao Giải thưởng Chất lượng Quốc gia - Giải thưởng Chất lượng Quốc tế Châu Á - Thái Bình Dương năm 2019 và 2020, phóng viên Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn) đã có cuộc trao đổi với ông Phùng Mạnh Trường, Phó Viện trưởng Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam về những vấn đề xoay quanh giải thưởng này.

Xin ông cho biết lợi ích thiết thực của việc tham gia GTCLQG? Giải thưởng có ý nghĩa như thế nào đối với doanh nghiệp trong quá trình phát triển cũng như hội nhập quốc tế?

Ông Phùng Mạnh Trường: GTCLQG là một hình thức tôn vinh về chất lượng ở cấp quốc gia cho những doanh nghiệp đạt thành tích xuất sắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh, áp dụng hiệu quả và hiệu lực hệ thống quản lý, các công cụ cải tiến tiên tiến, tham gia tích cực phong trào năng suất – chất lượng, đóng góp tích cực cho cộng đồng xã hội.

Bên cạnh đó, Giải thưởng cũng cung cấp một công cụ quản lý tiến tiến giúp doanh nghiệp nhận diện rõ những điểm yếu, điểm mạnh và đặc biệt là cơ hội cải tiến để tự hoàn thiện hệ thống quản lý, hiệu quả hoạt động hướng tới sự phát triển bền vững. Các tiêu chí Giải thưởng giúp doanh nghiệp tiếp cận những xu hướng quản trị tiên tiến của thế giới và khu vực, qua đó giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập của chính mình. 

Thưa ông, Giải thưởng Chất lượng Quốc gia năm 2020 đánh dấu điểm nhấn quan trọng trong việc triển khai Thông tư 27/2019/TT-BKHCN Quy định chi tiết thi hành một số điều Nghị định số 132/2008/NĐ-CP và Nghị định số 74/2018/NĐ-CP của Chính phủ về Giải thưởng Chất lượng Quốc gia. Xin ông cho biết những điểm mới về giải thưởng tại quy định này?

Ông Phùng Mạnh Trường: Thông tư 27/2019/TT-BKHCN Quy định chi tiết thi hành một số điều Nghị định số 132/2008/NĐ-CP và Nghị định số 74/2018/NĐ-CP của Chính phủ về Giải thưởng Chất lượng Quốc gia được xem là sự đổi mới đáng kể giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và tham gia Giải thưởng, đồng thời đẩy mạnh vai trò đồng hành của các bộ, ngành, địa phương trong phát triển hoạt động này.

Các bộ, ngành thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại khoản 3 Điều 27a Nghị định số 132/2008/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại khoản 12 Điều 1 Nghị định số 74/2018/NĐ-CP, tiến hành các bước sau: Chỉ định cơ quan thường trực GTCLQG để chủ trì tổ chức triển khai GTCLQG hằng năm trong phạm vi quản lý theo Kế hoạch tổ chức GTCLQG của Bộ Khoa học và Công nghệ; Thành lập hội đồng sơ tuyển cấp bộ, ngành, có sự thống nhất bằng văn bản của Bộ Khoa học và Công nghệ để tổ chức xem xét, đánh giá các tổ chức, doanh nghiệp thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của các bộ, ngành.

Tổ chức, doanh nghiệp tham gia và đạt giải GTCLQG sẽ nhận được các quyền lợi như: Được phép thông báo, tuyên truyền, quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc các hình thức giới thiệu khác về đơn vị mình, được sử dụng biểu tượng của GTCLQG trên sản phẩm, ấn phẩm của tổ chức, doanh nghiệp; được ưu tiên vay vốn từ Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ ở các bộ, ngành, địa phương và các quỹ khác theo quy định của pháp luật; ưu tiên tham gia các chương trình, dự án cấp quốc gia về phát triển, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng. Ngoài ra, các tổ chức, doanh nghiệp đạt giải được các Bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khen thưởng theo quy định từ nguồn quỹ khen thưởng hằng năm.

Như vậy có thể thấy, Thông tư 27/2019/TT-BKHCN đã quy định chi tiết hơn về trách nhiệm của các bên tham gia, trong đó nhấn mạnh vai trò chủ động của các bộ ngành, địa phương trong việc đề xuất, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia giải thưởng. Đồng thời, quy định rõ hơn về quyền lợi, cơ chế khuyến khích doanh nghiệp khi tham gia giải thưởng. Những điểm mới này góp phần khích lệ doanh nghiệp tham gia giải thưởng nhiều hơn.

Thưa ông, 2020 là năm đặc biệt bởi diễn biến dịch bệnh trên phạm vi toàn cầu ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ông nhận định như thế nào về những thách thức và khả năng ứng biến của doanh nghiệp Việt Nam trước bối cảnh này, đặc biệt là các doanh nghiệp đạt GTCLQG năm nay?

Ông Phùng Mạnh Trường: Dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Nhìn chung, các doanh nghiệp của Việt Nam tham dự Giải thưởng CLQG đều bị ảnh hưởng, tuy nhiên, xét trên mặt bằng chung về kết quả kinh doanh các doanh nghiệp Việt vẫn duy trì được hiệu quả hoạt động (dựa trên con số báo cáo kết quả kinh doanh 3 tháng gần nhất). Có một số doanh nghiệp bị chững lại, tuy nhiên, mức tăng trưởng của nhiều doanh nghiệp vẫn ở mức tốt. 

Dù gặp nhiều khó khăn do đại dịch gây ra, điều quan trọng nhất là doanh nghiệp vẫn nhìn thấy niềm tin vào hệ thống quản trị mà họ triển khai, vận hành. Đây là vấn đề cốt lõi. Và đa số doanh nghiệp có thể có sự chuẩn bị, thậm chí lường trước khó khăn, rủi ro mà họ có thể gặp phải.

Có một điều quan trọng cần nhắc tới là, trong tiêu chí của GTCLQG có những vấn đề cốt lõi đã được đề cập cách đây 20-30 năm, ví dụ như quản trị tri thức, quản trị rủi ro. Nếu doanh nghiệp thực hiện tốt, nghiêm túc những vấn đề này thì trước biến động thị trường, rủi ro từ dịch bệnh, bão lũ đều có thể đối phó và giảm nhẹ tác động tiêu cực. Những rủi ro có thể nằm trong kịch bản mà doanh nghiệp đã dự liệu, chuẩn bị. Thực tế cho thấy, dù là khó khăn từ dịch bệnh hay các yếu tố khách quan khác thì một số doanh nghiệp vẫn đứng vững nhờ vào hệ thống quản trị của họ.

GTCLQG những năm gần đây tôn vinh rất nhiều doanh nghiệp nghìn tỷ, đó là những mô hình tiêu biểu về ứng dụng KH&CN, áp dụng các HTQL, công cụ cải tiến NSCL. Theo ông, nền tảng từ 7 tiêu chí GTCLQG có vai trò như thế nào đối với thành công của các doanh nghiệp này?

Ông Phùng Mạnh Trường: GTCLQG của Việt Nam nói riêng và các giải thưởng ở quy mô quốc tế nói chung đều không phân biệt đối tượng tham dự. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có quy mô nhỏ hay vừa, lớn đều có thể tham dự.

Tuy nhiên, khi triển khai GTCLQG có phân loại để việc tham dự phù hợp với tất cả các đối tượng doanh nghiệp, xét trên đặc thù riêng biệt của mỗi doanh nghiệp. Ví dụ như doanh nghiệp nhỏ với doanh nghiệp lớn thì điều kiện sản xuất sẽ khác sau. Do đó, khi xét qua “lăng kính” 7 tiêu chí GTCLQG cũng thể hiện khác nhau, doanh nghiệp lớn khi đánh giá qua 7 tiêu chí sẽ thể hiện rõ nét hơn. Quá trình tiếp cận 7 tiêu chí của doanh nghiệp nhỏ khó khăn hơn doanh nghiệp lớn chứ chưa nói đến việc vận hành, duy trì thực hiện theo 7 tiêu chí.

Khi áp dụng 7 tiêu chí, chúng tôi thấy rằng, 7 tiêu chí giống như tấm gương phản chiếu để doanh nghiệp tự soi lại mình, tự hoàn thiện mình. Lợi ích đầu tiên doanh nghiệp nhận được khi tham gia giải thưởng chính là thông qua hoạt động kiểm tra, đánh giá của các hội đồng, chuyên gia. Thông qua quá trình đánh giá, doanh nghiệp có thể nhận thấy điểm mạnh và điểm yếu của mình để từ đó hoàn thiện mình.

Tóm lại, 7 tiêu chí là chuẩn mực, mục tiêu để doanh nghiệp hướng tới. Đây là chặng đường lâu dài và doanh nghiệp (kể cả doanh nghiệp lớn) có thể sẽ mất cả đời để hoàn thiện và chắc chắn sẽ gặp không ít khó khăn.

Thời gian tới, Ban tổ chức sẽ có những cơ chế, chính sách gì nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào giải thưởng nhiều hơn, thưa ông?

Ông Phùng Mạnh Trường: Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất những cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia và đạt giải thưởng. Đây cũng là một trong những định hướng giải pháp mà Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra nhằm đổi mới hoạt động giải thưởng, nâng cao giá trị giải thưởng và khích lệ doanh nghiệp tham gia và đạt giải.

Một trong những chính sách được đề cập là đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp về xây dựng và áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến, hỗ trợ tham gia chương trình năng suất chất lượng, hỗ trợ thuế, ưu đãi đầu tư, quảng bá các doanh nghiệp đạt giải, gắn kết các chương trình quốc gia để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia các chương trình này.

Xin cảm ơn ông!

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định, qua 25 năm hình thành và phát triển, GTCLQG đã thu hút sự quan tâm đặc biệt và tạo được uy tín đối với các doanh nghiệp, cơ quan quản lý cũng như người tiêu dùng; tôn vinh xứng đáng những doanh nghiệp đạt thành tích xuất sắc trong nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động, hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Cho đến nay đã có 2.030 lượt doanh nghiệp đạt GTCLQG. Trong đó, năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã tặng GTCLQG cho 61 doanh nghiệp và năm 2020 có 55 doanh nghiệp đạt giải. Tính trong hai năm 2019-2020, GTCLQG đã thu hút hàng ngàn doanh nghiệp đăng ký tham dự và đã có 116 doanh nghiệp đạt giải. Trong đó, có 40 doanh nghiệp đạt Giải Vàng Chất lượng và 76 doanh nghiệp đạt GTCLQG

Hán Hiển (thực hiện)