Chuyển đổi số thúc đẩy phát triển logicstics vùng đồng bằng sông Hồng

Ngày 28/05/2024 tại Trung tâm Hội nghị TP Hải Phòng, đã diễn ra Diễn đàn Logistics Vùng lần thứ V: Chuyển đổi số - Động lực thúc đẩy tăng trưởng Vùng Đồng bằng sông Hồng – Hải Phòng 2024.

Diễn đàn do Sở Công Thương Hải Phòng và Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp cùng các đơn vị liên quan đồng tổ chức.

Chuyển đổi số- yêu cầu tất yếu của ngành logistics

Theo ông Phạm Tấn Công- Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đặt ra yêu cầu đẩy mạnh phát triển và nâng cao chất lượng các ngành dịch vụ, ưu tiên phát triển một số ngành trong đó có logistics và vận tải; nâng cao hiệu quả dịch vụ logistic.

Logistics được coi là xương sống của chuỗi cung ứng, do đó yêu cầu về chuyển đổi số trong ngành logistics cũng không nằm ngoài xu thế chung của toàn bộ nền kinh tế. Tại Việt Nam, vai trò chuyển đổi số trong hoạt động logistics ngày càng được Đảng, Nhà nước quan tậm.

Đặc biệt, Đề án Chiến lược phát triển dịch vụ Logistics Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đang được Bộ Công Thương xây dựng được xem là “kim chỉ nam” cho các doanh nghiệp trong ngành đã nêu rõ quan điểm “Phát triển dịch vụ logistics trở thành ngành kinh tế có giá trị gia tăng cao, có nhiều lợi thế cạnh tranh với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế; Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và hội nhập quốc tế nhằm tạo đột phá cho phát triển dịch vụ logistics, kết nối sâu, rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Với riêng Vùng đồng bằng sông Hồng, Nghị quyết số 30-NQ/TW, ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng Sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định phát triển TP Hải Phòng và tỉnh Quảng Ninh dần trở thành trung tâm kinh tế biển lớn.

Quyết định 368/QĐ-TTg ngày 4/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch vùng đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng đã xác định tầm nhìn đến năm 2050: Hình thành các trung tâm dịch vụ lớn mang tầm khu vực và thế giới về thương mại, du lịch, tài chính, logistics ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh.

Những chủ trương, định hướng lớn của Đảng, Nhà nước trong việc thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả các mối liên kết phát triển giữa các lĩnh vực trong nền kinh tế; giữa các địa phương, các vùng trong cả nước; phát huy tối đa những lợi thế của vùng và tác động lan tỏa của các vùng động lực, cực tăng trưởng, các hành lang kinh tế và các cảng quốc tế vừa là yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra nhưng cũng là cơ hội, điều kiện thuận lợi để lĩnh vực logistics của Việt Nam nói chung và của vùng đồng bằng sông Hồng nói riêng có bước chuyển mình, phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics

Tuy nhiên, theo Phó Trưởng Ban kinh tế trung ương Nguyễn Đức Hiển, ngành logistics của chúng ta vẫn còn những hạn chế như: vận tải hàng hoá trong nước chủ yếu là đường bộ, chi phí logistics còn ở mức cao, năng lực và chất lượng dịch vụ, tính chuyên nghiệp còn hạn chế. Việc đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp logistics với nhau, giữa doanh nghiệp logistics và doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu còn yếu, chưa hình hình thành được mạng lưới các doanh nghiệp logistics Việt Nam có quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt, tiên phong để tiến ra thị trường quốc tế.

Quá trình chuyển đổi số trong ngành logistic vẫn còn nhiều khó khăn cả ở cấp độ vĩ mô và vi mô, cả ở các cơ quan quản lý nhà nước, địa phương và doanh nghiệp.

Theo khảo sát tại Báo cáo Logistics năm 2023, có 90,5% các doanh nghiệp dịch vụ logistics tham gia khảo sát đang còn ở giai đoạn số hóa, bao gồm cấp độ 1 (tin học hóa) và cấp độ 2 (kết nối). Trong đó, phần lớn các doanh nghiệp đang ở cấp độ 2 với tỷ lệ chiếm tới 73,5%.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đã phân tích các cơ chế, chính sách hiện hành của Việt Nam nhằm tạo thuận lợi và thúc đẩy thực thi chuyển đổi số ngành logistics 

Nhìn chung, hiện tại trên thị trường, các doanh nghiệp dịch vụ logistics thực hiện chuyển đổi số đạt từ cấp độ 3 trở lên còn rất ít, chủ yếu tập trung ở nhóm doanh nghiệp lớn. Trong khi đó, phần lớn với 90% các doanh nghiệp dịch vụ logistics ở Việt Nam còn đang ở giai đoạn số hóa. Điều này cho thấy, chuyển đổi số trong ngành logistics tại Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu, chưa thực sự được chú trọng và đầu tư đúng mức.

Tại Vùng đồng bằng sông Hồng, phát triển ngành logistics cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn như: Quỹ đất để xây dựng kho hàng, kho bãi, trung tâm trung chuyển hàng hoá, trung tâm logistics không nhiều. Hệ thống kho hàng, bến bãi trên địa bàn một số địa phương vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ; quy mô khai thác nhỏ, chưa có các trang thiết bị xếp dỡ chuyên dụng. Việc liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong vùng còn chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp…

“Chuyển đổi số đang không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu của ngành logistics trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Sự phát triển của thị trường logistics tạo ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp dịch vụ logistics, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua ứng dụng công nghệ số”- Phó Trưởng Ban kinh tế trung ương Nguyễn Đức Hiển nêu rõ.

Nhấn mạnh phát triển ngành logistic nói chung và thúc đẩy chuyển đổi số ngành logistic nói riêng cần có sự vào cuộc đồng bộ, kịp thời, hiệu quả của các cấp, các ngành và cộng đồng doanh nghiệp, ông Hiển cho rằng, thời gian tới cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm.

Cụ thể, cần tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác thể chế, nhất là việc thể chế hóa kịp thời các quan điểm, đường lối của Đảng trong phát triển logistics; chú trọng xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng logistics đồng bộ, hiện đại; thúc đẩy liên kết vùng, liên kết giữa các địa phương nội vùng mạnh mẽ; phát triển logistics thông minh dựa trên nền tảng của tiến bộ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa hiệu quả của quá trình chuyển đổi số để phát triển ngành logistics.

Cùng với đó, phát triển hệ thống phân phối hàng hóa đủ sức tham gia vào mạng lưới phân phối toàn cầu; phát triển thương mại điện tử, các loại hình thương mại dựa trên nền tảng số hóa. Đồng thời, chú trọng huy động các nguồn lực cho phát triển logistics theo hướng xã hội hóa, tăng cường hợp tác công - tư trong xây dựng và phát triển các trung tâm logistic trong và ngoài nước, quan tâm đào tạo nguồn nhân lực cho ngành logistics, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tại Diễn đàn đã diễn ra hai Phiên thảo luận “Chuyển đổi số - Nền tảng phát triển logistics thông minh” và “Cơ hội phát triển đột phá từ Khu thương mại tự do” gợi mở, đề xuất những chủ trương, chính sách, giải pháp tổng thể mang tính vĩ mô nhằm hình thành các khu thương mại tự do, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển dịch vụ logistics cả nước nói chung và vùng Đồng bằng sông Hồng nói riêng.

Các Lãnh đạo Bộ ngành, chuyên gia kinh tế quốc tế và Việt Nam cùng với các quỹ đầu tư, tập đoàn, doanh nghiệp đã đưa ra những đánh giá độc lập, đa chiều về định hướng phát triển logistics của Vùng đồng bằng sông Hồng cũng như TP Hải Phòng; Nhận diện những điểm nghẽn trong chuyển đổi số logistics đề xuất giải pháp; Nhận định xu hướng chuyển đổi số logistics từ các bài học quốc tế kết hợp thực tiễn phù hợp điều kiện của ngành logistics Việt Nam nói chung và Vùng đồng bằng sông Hồng nói riêng trong mối tương quan với bối cảnh phát triển của khu vực và thế giới.

Đồng thời phân tích các cơ chế, chính sách hiện hành của Việt Nam nhằm tạo thuận lợi và thúc đẩy thực thi chuyển đổi số ngành logistics tạo động lực tăng trưởng mới; Đề xuất giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số ngành logistics theo hướng liên kết vùng, tận dụng lợi thế, cơ hội phát triển xứng tầm với tiềm năng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, để có thể hiện thực hóa được quan điểm định hướng cũng như đạt được mục tiêu đưa vùng Đồng bằng sông Hồng,trở thành “địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng, là động lực phát triển hàng đầu, có vai trò dẫn dắt quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng của đất nước” các địa phương trong vùng cần phải phối hợp chặt chẽ, đồng bộ với các Bộ, ngành có liên quan để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics của vùng, đặc biệt là ở Hà Nội, Hải Phòng và Quảng Ninh, góp phần tạo động lực và phát huy vai trò là “sợi dây liên kết” kéo theo sự phát triển của ngành logistics nói riêng và của kinh tế - xã hội toàn vùng nói chung.

Các ý tưởng, sáng kiến, giải pháp công nghệ mới giúp tối ưu hóa, đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số được chia sẻ, thảo luận tại Diễn đàn sẽ được Bộ Công Thương tiếp thu, hoàn thiện Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045 sớm trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt- Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định.

Lê Kim Liên