Giải pháp phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp

Theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (KTHT&PTNT), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kinh tế tập thể (KTTT), hợp tác xã (HTX) trong lĩnh vực nông nghiệp đang có nhiều tiềm năng phát triển.

"KTTT, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đã có sự phát triển cả về lượng và chất, vượt qua những yếu kém kéo dài trước đây, hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển mới. Mô hình hoạt động của HTX đa dạng, đáp ứng yêu cầu của sản xuất nông nghiệp và nhu cầu thị trường. Nhiều HTX đã liên kết với các DN xây dựng được chuỗi giá trị gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp", ông Lê Đức Thịnh đánh giá.

Báo cáo của Cục KTHT&PTNT cho thấy đến hết năm 2018 cả nước có 13.856 HTX nông nghiệp, tăng 5.769 HTX so với năm 2002 (trong đó thành lập mới 9.391 HTX, giải thể 3.643 HTX, 21 HTX chuyển từ phi nông nghiệp sang). Bình quân 01 tỉnh có 220 HTX.

Về chất lượng hoạt động, năm 2018 cả nước có 55% HTX nông nghiệp được phân loại khá, tốt, tăng hơn 2 lần so với trước khi thực hiện Luật HTX. Doanh thu bình quân 01 HTX nông nghiệp hiện nay là 1.615,9 triệu đồng, tăng 3,5 lần so với năm 2003.

Tổng số vốn hoạt động của HTX nông nghiệp là 14.749,25 tỷ đồng, bình quân là 1.122 triệu đồng/HTX, tăng 3,3 lần so với năm 2003. Tổng giá trị tài sản của HTX nông nghiệp năm 2018 là 8.417,5 tỷ đồng, tăng 4.234,4 tỷ đồng so năm 2003. Vốn, tài sản của HTX nông nghiệp tăng mạnh trong giai đoạn 2013-2018, đặc biệt là năm 2018.

Tuy nhiên, về cơ sở vật chất, còn nhiều HTX hiện nay không có trụ sở làm việc phải mượn nhà riêng của thành viên HTX làm trụ sở, một số phải mượn trụ sở của UBND xã để làm việc; nhiều HTX trụ sở làm việc không có hội trường, hoặc có thì nhỏ không đủ tổ chức các cuộc đại hội thành viên, phải thuê, mượn trụ sở để tổ chức đại hội... Đặc biệt, về liên kết sản xuất của HTX với doanh nghiệp, đến nay nhiều HTX đã thực hiện liên kết đầu vào, đầu ra bằng các hợp đồng liên kết ổn định. Đến năm 2018, đã có 24,5% số HTX liên kết tiêu thụ sản phẩm cho thành viên và khách hàng không phải là thành viên HTX....

Cùng với đó, chính sách hỗ trợ HTX nông nghiệp chưa có nhiều. Cụ thể, về kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ HTX nông nghiệp, chỉ có 61 tỉnh bố trí kinh phí hỗ trợ HTX nông nghiệp trong 16 năm (2003-2018) khoảng 1.541,2 tỷ đồng (bình quân 96,3 tỷ đồng/năm và 1,58 tỷ đồng/tỉnh/năm). Số tỉnh triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ về đất đai đối với HTX nông nghiệp không nhiều: Chỉ có 19 tỉnh thực hiện hỗ trợ tổng số 12.677,3 ha đất cho HTX nông nghiệp (trong đó 05 năm 2014-2018 là 5220,7 ha). Việc tiếp cận nguồn vốn từ tổ chức tín dụng của các HTX rất hạn chế do không có tài sản thế chấp và ít HTX có phương án kinh doanh hiệu quả...

Trước thực trạng trên, Cục KTHT và PTNT đề xuất một loạt giải pháp phát triển HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền đối với nhiệm vụ phát triển KTTT, HTX trong thời gian tới.

Bên cạnh việc tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế chính sách đã có cần tiếp tục rà soát, bổ sung, hướng dẫn thực hiện cơ chế chính sách, nhất là tập trung tháo gỡ những khó khăn vướng mắc hiện nay như: tiếp cận các nguồn tín dụng; hỗ trợ thủ tục xác nhận, chứng nhận sở hữu đất đai của HTX và thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp để hợp tác xã xây dựng hạ tầng...

Nâng cao hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nước về HTX trong lĩnh vực nông nghiệp. Để tháo gỡ khó khăn cho việc giải thể cần phải rà soát, đánh giá và ban hành một số cơ chế xử lý các tồn đọng của các HTX. Đồng thời, nâng cao năng lực sản xuất và quản lý HTX thông qua việc đưa lao động HTX đi đào tạo ở nước ngoài. Tăng cường hợp tác quốc tế về phát triển HTX để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, nguồn lực từ các tổ chức quốc tế trong hỗ trợ phát triển KTTT, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp.

Thanh Minh