Hà Nội phát hiện 11 mẫu thuốc, dược liệu và mỹ phẩm không đạt chất lượng

Theo thông tin từ Trung tâm kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội  từ 7 tháng đầu năm nay, trung tâm đã lấy 1.160 mẫu thuốc, mỹ phẩm tại 587 cơ sở (pha chế, xuất nhập khẩu, bán buôn, bán lẻ, cấp phát sử dụng) để kiểm nghiệm.

Kết quả kiểm nghiệm cho thấy, 11 mẫu không đạt chất lượng (3 mẫu thuốc; 2 mẫu mỹ phẩm và 2 mẫu dược liệu không đạt; 4 mẫu thuốc nghi ngờ giả). Trong các tháng tới, trung tâm tiếp tục lấy mẫu kiểm tra, giám sát chất lượng tại các bệnh viện và trung tâm y tế là các đơn vị sử dụng thuốc.

Trước đó, hồi đầu năm, lãnh đạo Sở Y tế Hà Nội có văn bản yêu cầu các cơ sở y tế, doanh nghiệp kinh doanh thuốc, cơ sở bán lẻ thuốc trên địa bàn tuân thủ việc kinh doanh, mua bán thuốc có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng; các phòng y tế quận, huyện, thị xã xây dựng kế hoạch kiểm tra giám sát các cơ sở kinh doanh, sử dụng thuốc trên địa bàn quản lý về thực hiện quy chế chuyên môn; thành lập đường dây nóng tiếp nhận thông tin từ cơ sở, người dân phản ánh các vấn đề liên quan chất lượng thuốc; thông tin trên các phương tiện truyền thông để các cơ sở hành nghề và người dân không kinh doanh, phân phối, sử dụng các sản phẩm thuốc không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

Nói tới thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả, theo thông tin từ Công ty CP Dược Phẩm Pharmacity, thuốc giả, kém chất lượng có ở khắp nơi trên thế giới nhưng đặc biệt nghiêm trọng ở những nước đang phát triển.

Tại đây, các kênh phân phối "phi chính thức" phát triển rất mạnh. Nguy cơ càng lớn khi nhiều loại thuốc được giới thiệu, phân phối trên các kênh trực tuyến với sự "bảo chứng" của những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng. Sự phát triển của "hiệu thuốc trực tuyến", "chợ mạng" với sản phẩm đa dạng, giá rẻ cũng góp sức khiến thị trường thuốc giả, kém chất lượng dễ bề hoạt động và khó kiểm soát, trong khi vẫn còn nhiều người dùng không quan tâm đúng mức đến chất lượng sản phẩm.

Thực tế cho thấy hầu hết sai phạm liên quan chất lượng thuốc chỉ được phát hiện thông qua khâu hậu kiểm - tức là khi thuốc đã được nhập khẩu, lưu hành trên thị trường, thậm chí đã được nhiều người bệnh mua về sử dụng, dự trữ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc giả là sản phẩm được sản xuất với ý đồ lừa đảo, gồm các trường hợp sau: hoàn toàn không có dược chất được ghi trên nhãn thuốc; có dược chất nhưng hàm lượng ít hơn, thậm chí rất ít so với hàm lượng được ghi trên nhãn; có dược chất nhưng dược chất hoàn toàn khác so với dược chất ghi trên nhãn, thậm chí có thuốc giả trong đó dược chất là độc chất gây chết người; có dược chất ghi đúng trên nhãn, có bao bì, quy cách đóng gói, tên thuốc giống như thuốc của chính hãng được quyền sở hữu công nghiệp nhưng do một hãng làm giả sản xuất.

Thuốc giả gây thiệt hại rất trầm trọng đến uy tín của các hãng dược phẩm nổi tiếng làm ăn chân chính. Thuốc của các hãng này đạt chất lượng, sử dụng hiệu quả và an toàn. Nhưng khi thuốc bị làm giả người dùng thuốc không phân biệt được đâu là thật hay giả do thuốc giả dùng tên thuốc, nhãn hiệu, thương hiệu, bao bì được làm giả giống y như thuốc thật. Họ cứ tưởng thuốc thật do hãng dược làm ăn sơ suất dẫn đến giảm hoặc mất chất lượng. Thế là họ mất sự tin tưởng vào hãng dược phẩm mà trước đây họ tin cậy và yêu mến.

Thuốc giả gây tác hại cho chính người dùng thuốc. Nếu thuốc giả không chứa dược chất hoặc chứa dược chất nhưng không đủ hàm lượng, người bệnh dùng sẽ không chữa được bệnh, làm bệnh nặng thêm và có thể dẫn đến tử vong. Nhưng nguy hiểm hơn có loại thuốc giả chứa độc chất nguy hiểm, người bệnh dùng bị tai biến (như trường hợp thuốc giả mạo là đông dược trộn thuốc corticoid gây các tai biến trầm trọng), hoặc gây chết người.

Thuốc kém chất lượng là thuốc không đúng tiêu chuẩn đã đăng ký lưu hành. Có dược chất, dược liệu nhưng không đúng hàm lượng, nồng độ. Quy trình sản xuất không bảo đảm… Được sản xuất, trình bày, dán nhãn bao bì mạo danh nhà sản xuất.

Hiện nay, hầu hết các thuốc đều có nguy cơ bị làm giả: Từ thực phẩm chức năng, thuốc bổ đến các thuốc chữa bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, thuốc kháng sinh, thuốc ung thư, thuốc kháng virus… Với công nghệ tinh vi, các thuốc giả này có thể được sản xuất với hình dáng, bao bì, nhãn mác giống như thuốc thật mà bệnh nhân rất khó phát hiện.

Các bác sĩ điều trị từng cảnh báo nếu người bệnh sử dụng kháng sinh kém chất lượng, không đủ hàm lượng hoạt chất thì chẳng những không tiêu diệt được vi khuẩn gây bệnh mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Với các bệnh lý cấp tính, mãn tính, người bệnh sẽ phải đối diện những biến chứng khó lường, có thể bệnh nặng hơn hoặc thậm chí tử vong khi không may sử dụng phải thuốc kém chất lượng.

Để nhận diện thuốc kém chất lượng, thuốc giả trước hết cần mua thuốc ở các nhà thuốc có uy tín, đạt tiêu chuẩn "thực hành tốt nhà thuốc", tuyệt đối không mua thuốc trôi nổi đặc biệt các thuốc được giao bán trên mạng internet. Khi mua thuốc cần quan sát kỹ thuốc, với những thuốc vẫn thường dùng, có thể phát hiện thuốc kém chất lượng qua các dấu hiệu: Xem kỹ bao bì, hạn sử dụng, nhà sản xuất. Kiểm tra mùi, màu, vị của thuốc. Nếu có nghi ngờ, cần hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ. Có thể tự mình tra thông tin thuốc qua mã vạch hoặc số lô sản xuất.

Cảnh giác với giá thuốc rẻ, bán tại nơi không quen thuộc. Ngoài ra có thể kiểm tra thuốc bằng cách gỡ nhãn trên hộp thuốc, bệnh nhân sẽ thấy một mã xác minh 15 ký tự. Xác minh ký tự thuốc trên web của nhà sản xuất. Sử dụng các công nghệ xác minh tem chống hàng giả. Bên ngoài bao tem chống hàng giả, băng keo niêm phong có bình thường hay đã bị giả mạo bằng cách tháo, lột ra.

Thuốc giả thường có mẫu mã in chìm hơn, phông chữ khác thường, kích thước chữ, màu in khác và có thể có lỗi chính tả. Số lô thuốc ở thuốc giả thường bị làm mờ, khó đọc hoặc mập mờ không rõ. Hạn sử dụng ngoài bao bì và trên vỉ thuốc không thống nhất. 

Trong hộp/vỉ/lọ thuốc có những dấu hiệu: Nhiều bột vụn thuốc trong vỉ do quy trình sản xuất không bảo đảm khiến thuốc dễ bị vỡ. Màu sắc viên thuốc giả có thể khác thường, xuất hiện những vết lốm đốm, biến màu, không đồng nhất. Kích thước, hình dáng của viên thuốc không đều nhau. Kích thước khác với thuốc thật.

Để ngăn ngừa thuốc giả, kém chất lượng tiếp cận người dùng, cần tăng cường các biện pháp kiểm soát chất lượng thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, "nước xa không cứu được lửa gần", để chủ động "cứu mình", người dùng cần nâng cao nhận thức khi sử dụng thuốc, tránh tự chuốc họa vào thân.

An Dương (T/h)