Kiến nghị từ 1/5, bỏ hạn ngạch xuất khẩu gạo, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường

Ngày 27/4/2020, Bộ Công Thương đã có báo cáo số 2976 gửi Thủ tướng báo cáo đề xuất phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5/2020 và thời gian tới nhằm vừa thực hiện tốt nhiệm vụ bảo đảm an ninh lương thực, vừa duy trì sản xuất và tăng trưởng kinh tế phù hợp với bối cảnh dịch bệnh Covid-19 tại nước ta đã được kiểm soát tốt như hiện nay.

Đã bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia

Theo Bộ Công Thương, đến cuối tháng 4/2020, các yếu tố quan trọng nhất dẫn đến quyết định giãn tiến độ xuất khẩu gạo vào cuối tháng 3 đã có sự thay đổi đáng kể, theo hướng tốt lên. Cụ thể, công tác phòng chống dịch Covid-19 của Việt Nam đã đạt kết quả tích cực, dịch bệnh về cơ bản được khống chế dù nguy cơ lây nhiễm vẫn còn. Với sự nỗ lực của ngành Công Thương và các tỉnh trong việc đảm bảo nguồn cung hàng hóa thiết yếu cho thị trường trong nước, tâm lý người dân đã ổn định trở lại, không còn hiện tượng mua gom, tích trữ nhu yếu phẩm như tại thời điểm cuối tháng Ba.

Cùng với đó, nguồn cung thóc gạo, vụ Đông Xuân tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã ổn định và đang thu hoạch thuận lợi; vụ Đông Xuân tại khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên về cơ bản đã thu hoạch xong và được mùa. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại buổi làm việc ngày 22/4/2020, lượng gạo hàng hóa có thể xuất khẩu là khoảng 3,2 triệu tấn, tính cả lượng gạo "gối đầu" từ năm trước chuyển qua.

Sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu trong thời gian từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ Hè Thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn, chưa tính lượng gạo hàng hóa được bổ sung từ thu hoạch sớm tại 1 số vùng trong nửa cuối tháng 5, dự kiến khoảng 100 ngàn ha.

Trong trường hợp tháng 5 xuất khẩu được 700 ngàn tấn, cả nước vẫn còn tồn ít nhất là 600 ngàn tấn trong nửa đầu tháng 6/2020, trước khi được bổ sung nguồn cung từ vụ Hè Thu thu hoạch rộ. Như vậy, Việt Nam đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia- Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn Kiểm tra liên ngành về hoạt động xuất khẩu gạo- khẳng định.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cũng cho biết, trên thế giới hiện nay, một số nước đã chủ động tự túc nguồn cung lương thực hoặc bổ sung dự trữ lương thực từ nhiều nguồn khác trong tháng vừa qua nên khả năng hút hàng từ Việt Nam không còn đáng báo động như thời điểm cuối tháng 3/2020.

Kiến nghị bỏ hạn ngạch xuất khẩu gạo

Trên cơ sở các số liệu mới nhất về cung cầu gạo trong nước trước khi bước vào vụ Hè Thu, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành thống nhất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo từ ngày 1/5/2020, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Để duy trì, đảm bảo an ninh lương thực trong trạng thái bình thường mới hiện nay, Bộ Công Thương xin kiến nghị tiếp tục thực hiện nghiêm việc chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy, đường hàng không). Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Tài chính chỉ đạo lực lượng Hải quan, Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng Biên phòng, Bộ Công an chỉ đạo lực lượng công an, Bộ Công Thương chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ để phòng ngừa, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu gạo qua biên giới.

Bộ Công Thương tiếp tục đôn đốc các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo nghiêm túc tuân thủ quy định về việc thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% số lượng gạo mà thương nhân đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó và cam kết sẽ cung cấp ngay ra thị trường trong nước nếu được Chính phủ yêu cầu; đồng thời đề nghị 20 thương nhân xuất khẩu gạo lớn nhất ký thỏa thuận với ít nhất là 01 hệ thống siêu thị về việc bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu .

Trường hợp thương nhân không thực hiện việc duy trì mức dự trữ lưu thông theo quy định, hoặc không thực hiện cam kết theo thỏa thuận đã ký, hoặc khai báo không trung thực, đã được nhắc nhở nhưng không khắc phục, cho phép Bộ Công Thương thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo đã cấp cho thương nhân đó.

Bộ Công Thương cũng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động chỉ đạo các Sở Công Thương trên địa bàn tăng cường công tác đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này.

Lê Kim Liên