Kiến nghị xây dựng Nghị định quản lý sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), sau hơn 30 năm đổi mới, nông nghiệp Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, từ một nước thiếu lương thực, đến nay Việt Nam đã thường xuyên trở thành nước xuất khẩu gạo trong top ba thế giới (cùng với Thái Lan và Ấn Độ).

Tuy nhiên, gạo Việt Nam vẫn chưa có thương hiệu quốc gia, trong khi đó, Thái Lan và Ấn Độ đã có những thương hiệu gạo quốc gia rất nổi tiếng như Thai Hom Mali hay Basmati với giá bán rất cao so với gạo Việt Nam. Do đó, với định hướng thay đổi chiến lược, tập trung chuyển hướng vào nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu cho gạo Việt Nam, góp phần thực hiện chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, ngày 21/5/2015 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 706/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển thương hiệu gạo Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Trên cơ sở này, Bộ NN&PTNT đã ban hành Quyết định số 3340/QĐ-BNN-CB ngày 20/8/2015 triển khai Kế hoạch hành động. Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của Đề án là xây dựng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice và đăng ký bảo hộ Nhãn hiệu chứng nhận trong nước và quốc tế.

Về việc xây dựng nhãn hiệu gạo Việt Nam, Bộ NN&PTNT cho biết, ngày 12/01/2016, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ban hành Quyết định số 62/QĐ-BNN-TCCB về việc thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và phát triển thương hiệu gạo Việt Nam, theo đó thành lập Ban Giám khảo cuộc thi sáng tác biểu trưng (Logo) Thương hiệu quốc gia Gạo Việt Nam.

Tiếp theo Tờ trình số 8979/TTr-BNN-Cb ngày 25/10/2016 xin ý kiến Chính phủ về việc xây dựng biểu trưng (Logo), Bộ NN&PTNT đã ban hành các Quyết định số: 3745/QĐ-BNN-HTQT ngày 13/9/2016, 423/QĐ-BNN-HTQT ngày 2/2/2018, 4797/QĐ-BNN-HTQT ngày 5/12/2018 phê duyệt đề cương, dự toán hoạt động hỗ trợ xây dựng Logo và quản lý thương hiệu quốc gia Gạo Việt Nam.

Trên cơ sở thống nhất của các đơn vị liên quan và các chuyên gia, ngày 2/2/2018, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ban hành Quyết định số 421/QĐ-BNN-CBTTNS phê duyệt kết quả cuộc thi sáng tác biểu trưng (Logo).

Song hành với hoạt động xây dựng biểu trưng, hệ thống nhận diện,… cho Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice, Bộ NN&PTNT cũng tiến hành xây dựng tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về gạo làm cơ sở cho việc sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice trong thực tế.

Thực hiện Công văn số 779/TTg-KTTH ngày 10/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&PTNT đã tiến hành xây dựng 03 tiêu chuẩn quốc gia về gạo (TCVN 11888-2017 Gạo trắng; TCVN 11889:2017 Gạo thơm trắng và 8368:2010 Gạo nếp trắng).

Về việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu gạo Việt Nam, tại thị trường trong nước, Bộ NN&PTNT đã tiến hành xây dựng và đăng ký sở hữu nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam ở Việt Nam theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Ngày 09/8/2018, Bộ Khoa học và Công nghệ (Cục Sở hữu trí tuệ) đã cấp Giấy chứng bảo hộ nhận nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice cho Bộ NN&PTNT (Giấy chứng số 304441, 304442, 304443 và 304444) và có hiệu lực trong 10 năm.

Đối với thị trường quốc tế, ngày 17/5/2018, hồ sơ đăng ký Nhãn hiệu chứng nhận Vietnam Rice đã được nộp tại Bộ Khoa học và Công nghệ (Cục Sở hữu Trí tuệ) yêu cầu đăng ký quốc tế nhãn hiệu theo hệ thống của Nghị định thư Madrid chỉ định đăng ký tại 20 quốc gia và khu vực (tổng số gồm 62 nước). Mã số đơn ghi nhận B-2018-00032 và được Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) cấp chứng nhận đăng ký số 1425573 và thông báo cho các nước thành viên trong toàn Hệ thống Madrid.

Đến ngày 17/09/2018, nhãn hiệu VIETNAM RICE được công bố trên cơ sở dữ liệu trực tuyến của WIPO. Tuy nhiên, do sơ xuất của WIPO khi ghi nhận đăng ký, khi được công bố trên cơ sở dữ liệu trực tuyến của WIPO và được thông báo tới các quốc gia thành viên, nhãn hiệu VIETNAM RICE được ghi nhận là Nhãn hiệu Thông thường (Ordinary mark) mà không phải Nhãn hiệu Chứng nhận (Certification mark). Do đó, Việt Nam đã yêu cầu WIPO đính chính từ Nhãn hiệu thông thường sang Nhãn hiệu chứng nhận.

Ngày 13/3/2019, WIPO xác nhận thực hiện đính chính loại hình nhãn hiệu, ghi nhận Nhãn hiệu Chứng nhận (số đăng ký quốc tế 1425573 cho nhóm 30 là Gạo (gạo trắng, gạo thơm trắng, gạo nếp trắng); ngày 28/03/2019 đã thông báo tới các quốc gia thành viên WIPO chỉ định đăng ký bảo hộ. Theo quy định quốc tế trong vòng 18 tháng kể từ ngày được công bố (28/3/2019), các nước trong Hệ thống Madrid phải ra thông báo quyết định từ chối bảo hộ đăng ký hoặc yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung tại quốc gia thành viên đó.

Bộ NN&PTNT cho biết, tại Khoản 3, Điều 1 tại Quyết định 706/QĐ-TTg ngày 21/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển thương hiệu gạo Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, qui định: “Thương hiệu gạo Việt Nam được xây dựng dưới hình thức bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu thương mại nhằm mục tiêu quảng bá, quản lý và bảo vệ sở hữu trí tuệ tại các nước nhập khẩu”.

Do đó, việc cấp Nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam/Vietnam Rice cho các đơn vị kinh doanh và xuất khẩu gạo là cấp thiết nhằm nâng cao sự nhận biết của các nhà sản xuất, nhập khẩu, phân phối và người tiêu dùng trong và ngoài nước đối với các sản phẩm gạo của Việt Nam, tạo cơ sở để củng cố và phát triển thị trường, nâng cao giá trị gia tăng, thị phần và sức cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam trên thị trường thế giới, đồng thời góp phần phòng chống hàng giả, hàng nhái Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice.

Mặt khác, theo quy định của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) và luật quốc gia của một số nước thành viên Hệ thống Madrid, sau từ 3 đến 5 năm kể từ ngày công nhận nhãn hiệu và cấp mã số bảo hộ mà không sử dụng nhãn hiệu chứng nhận sẽ bị tước quyền bảo hộ. Như vậy, cần khẩn trương cấp Nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam/Vietnam Rice cho các đơn vị kinh doanh và xuất khẩu gạo, đồng thời tăng cường các hoạt động tuyên truyển phổ biến cho doanh nghiệp và các bên liên quan về việc sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice trên thị trường thế giới.

Đến nay, đã có 19 quốc gia chấp nhận bảo hộ bao gồm: Indonesia, Nga và OAPI (gồm 17 nước Châu Phi, cụ thể: Benin, Burkina Faso, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Chad, Comoros, Cộng hòa Cônggô, Bờ Biển Ngà, Guinea Xích đạo, Gabon, Guinea, Guinea Bissau, Mali, Mauritania, Niger, Senegal và Togo).

Về kết quả đăng ký bảo hộ dưới dạng Nhãn hiệu chứng nhận, đến nay có 3 quốc gia (Trung Quốc, Brunei và Na Uy) đã thông báo bảo hộ Nhãn hiệu chứng nhận.

Hiện tại, Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/VIETNAM RICE được bảo hộ tại Việt Nam và 22 quốc gia (bao gồm cả Nhãn hiệu thông thường và Nhãn hiệu chứng nhận). Bộ NN&PTNT đang là chủ sở hữu Nhãn hiệu này. Để có cơ sở pháp lý cao nhất cho việc phát triển thương hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice, Bộ NN&PTNT báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép xây dựng Nghị định quản lý sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice theo trình tự thủ tục rút gọn (Căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 19 và khoản 1 Điều 146 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật).

Dự kiến, những nội dung của dự thảo Nghị định quy định về trình tự, thủ tục quản lý sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice, cấp quyền sử dụng Nhãn hiệu chứng nhận, tiêu chí, tiêu chuẩn về quyền sử dụng Nhãn hiệu Gạo Việt Nam/Vietnam Rice...- Bộ NN&PTNT cho hay.

Lê Kim Liên