Quy định về trách nhiệm của người sử dụng khi tham gia mạng xã hội

Trong năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) và Sở TT&TT các địa phương đã kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh 236 trang thông tin điện tử, trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội, tài khoản mạng xã hội. Trong đó, xử phạt 46 trường hợp, với tổng số tiền phạt là hơn 1 tỷ đồng.

Các Sở TT&TT địa phương cũng đã thực hiện kiểm tra 1.040 trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội, phát hiện, xử lý và chấn chỉnh 290 trang có dấu hiệu vi phạm quy định pháp luật (20 trường hợp biểu hiện “báo hóa”), rà soát xử lý 83 tên miền có dấu hiệu vi phạm (buộc thu hồi 2 tên miền).

Năm 2024, Bộ TT&TT tiếp tục duy trì việc đấu tranh, yêu cầu các nền tảng phải ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật Việt Nam. Kết quả là Facebook đã chặn, gỡ 8.981 nội dung chống phá Đảng, Nhà nước, vi phạm pháp luật Việt Nam (tỷ lệ 94%); Google đã chặn, gỡ 6.043 nội dung vi phạm trên YouTube (tỷ lệ 91%); TikTok chặn, gỡ 971 nội dung vi phạm, (tỷ lệ 93%).

Theo ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ TTT&TT, ngày 25/12/2024, khi Nghị định số 147/2024/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, các nền tảng mạng xã hội có trách nhiệm phải gắn biểu tượng đã xác thực đối với trang, kênh mạng xã hội của các cơ quan Nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp và người nổi tiếng. Đây là một biện pháp hữu hiệu để chống lừa đảo trực tuyến, vốn đang diễn ra rất phức tạp hiện nay.

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu

Cụ thể, Khoản c, Điều 6 của Nghị định số 147/2024/NĐ-CP quy định, các mạng xã hội có trách nhiệm xác thực và gắn biểu tượng đã xác thực cho các tài khoản, trang, kênh của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức, doanh nghiệp có pháp nhân tại Việt Nam, người có ảnh hưởng khi có đề nghị của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân này.

Nếu như trước đây, các cơ quan, doanh nghiệp hay người nổi tiếng, đều phải rất khó khăn, vất vả mới có được “tích xanh” trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, để khẳng định đó là trang Fanpage của mình, thì nay, đó là trách nhiệm xác nhận của các mạng xã hội. Khi các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp được xác nhận trên mạng xã hội, các đối tượng lừa đảo, mạo danh, ẩn danh sẽ hết cơ hội tung thông tin giả mạo, lừa gạt người dùng.

Nghị định cũng quy định, các mạng xã hội đạt mức lượng truy cập lớn, sẽ phải thực hiện thủ tục cấp phép mạng xã hội, Bộ TT&TT sẽ gắn công cụ để quản lý, đo lượng truy cập đối với mạng xã hội đã thông báo/cấp phép. Chỉ có các mạng xã hội đã được cấp phép mới được cung cấp livestream/các hoạt động phát sinh doanh thu. Các tài khoản mạng xã hội thực hiện livestream với mục đích thương mại (bán hàng, có phát sinh doanh thu) thì phải xác thực bằng số định danh cá nhân.

Nghị định mới cũng quy định người dùng trên 16 tuổi mới được tạo tài khoản mạng xã hội để sử dụng. Trường hợp trẻ em (dưới 16 tuổi) muốn sử dụng mạng xã hội phải được sự cho phép và giám sát của cha mẹ, người giám hộ hợp pháp. Người dùng mạng xã hội cũng phải chịu trách nhiệm về nội dung do mình cung cấp, lưu trữ, truyền đưa, chia sẻ trên mạng.

Người dùng phải tuân thủ quy định pháp luật chuyên ngành khi cung cấp dịch vụ chuyên ngành trên mạng xã hội; tuân thủ quy định về thuế và thanh toán khi có hoạt động kinh doanh, phát sinh doanh thu.

Các chủ kênh, tài khoản, nhóm cộng đồng, trang cộng đồng (fanpage) trên các mạng xã hội tại Việt Nam không đặt tên kênh, tài khoản, nhóm giống hoặc trùng với cơ quan báo chí hoặc gây nhầm lẫn cơ quan báo chí. Chủ kênh, tài khoản, nhóm cộng đồng, trang cộng đồng có trách nhiệm tạm khóa, gỡ bỏ thông tin vi phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi của tổ chức, cá nhân khác chậm nhất 48 giờ khi có yêu cầu từ người sử dụng mạng xã hội hoặc chậm nhất không quá 24 giờ khi nhận được yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Theo quy định mới, chủ kênh, tài khoản, nhóm cộng đồng, trang cộng đồng không lợi dụng để sản xuất nội dung dưới hình thức phóng sự, điều tra, phỏng vấn báo chí, khi livestream phải tuân thủ quy định tại Nghị định 147 và quy định chuyên ngành về thuế, hoạt động thanh toán...

Hiện tượng mạng xã hội dẫn tin từ các cơ quan báo chí, thậm chí cắt thông tin, hình ảnh từ các báo chính thống, để tạo ra những thông tin theo chủ đích cá nhân với mục đích câu view, câu like, hoặc dẫn dụ người dùng theo những mục đích riêng, nhưng chưa có chế tài xử phạt thích đáng.

Nhưng nay, tình trạng này đã được Bộ TT&TT quy định, chỉ những tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân nước ngoài cung cấp thông tin xuyên biên giới vào Việt Nam có sử dụng dịch vụ cho thuê chỗ lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam hoặc có tổng số lượt truy cập từ Việt Nam (total visits) thường xuyên trong 1 tháng (số liệu thống kê trung bình trong thời gian 6 tháng liên tục) từ 100 nghìn lượt trở lên có trách nhiệm thỏa thuận hợp tác về nội dung với các cơ quan báo chí Việt Nam khi cung cấp thông tin dẫn lại từ báo chí Việt Nam trên cơ sở quy định về sở hữu trí tuệ;...

Thắt chặt quy định đối với trang thông tin tổng hợp

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, trước đây, có tình trạng các trang thông tin điện tử lách luật, “rửa tin bài” bằng cách phối hợp với một số cơ quan báo chí để sản xuất tin, bài, sau đó lại dẫn lại trên trang tin của mình.

Theo quy định tại Nghị định, trang thông tin điện tử tổng hợp được phép liên kết với cơ quan báo chí điện tử (không bao gồm các đài phát thanh, truyền hình) để sản xuất nội dung về các lĩnh vực: Khoa học, công nghệ, kinh tế, văn hóa, thể thao, giải trí, quảng cáo, an sinh xã hội theo quy định tại Điều 37 Luật Báo chí trên cơ sở phải có văn bản thỏa thuận hợp tác sản xuất về nội dung. Việc liên kết phải được thực hiện đối với ít nhất 3 cơ quan báo chí.

Các văn bản thỏa thuận hợp tác để liên kết sản xuất nội dung giữa trang thông tin điện tử tổng hợp với cơ quan báo chí phải ghi rõ: Cơ chế hợp tác sản xuất tin bài, cơ quan báo chí chịu trách nhiệm về nội dung các tin bài trong phạm vi liên kết; lĩnh vực hợp tác sản xuất nội dung. Việc liên kết sản xuất nội dung với cơ quan báo chí cũng không được liên quan đến điều tra, phản ánh các vấn đề ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân;...

Như vậy, với quy định nêu trên, các mạng xã hội, các trang tin điện tử sẽ không còn cơ hội tự tung tự tác chế biến, xào xáo nội dung, thông tin của các cơ quan báo chí để làm nguồn tin, lôi kéo, dẫn dụ người dùng, vấn nạn tin giả, tin lừa đảo sẽ dần được đẩy lùi. Mặt khác, cũng từ các nội dung quy định nêu trên, các cơ quan báo chí sẽ dần lấy lại được vai trò, vị thế của mình trong việc cung cấp thông tin chính thống, định hướng thông tin, dư luận xã hội.

Đồng thời, thông qua các nội dung thỏa thuận với các đơn vị cung cấp thông tin xuyên biên giới, các trang thông tin điện tử tổng hợp, các cơ quan báo chí có cơ hội gia tăng nguồn thu để nâng cao chất lượng tin bài, cũng như đời sống cho phóng viên, người lao động.

Khánh Mai