Việt Nam được kỳ vọng là thị trường TMĐT tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á

Trong lần hợp tác thứ ba giữa nền tảng Facebook và Bain & Company với nghiên cứu mang tên "SYNC Đông Nam Á", hai nhà quan sát thị trường tầm cỡ đã gợi mở nhiều góc nhìn về công cuộc chuyển đổi số đang bùng nổ ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là tại Việt Nam, qua những điểm nhấn nổi bật về xu hướng và hành vi người dùng, bên cạnh triển vọng tiêu dùng sau đại dịch và vai trò của mạng xã hội xuyên suốt hành trình mua sắm.

Nghiên cứu đã khảo sát khoảng 16.700 người tiêu dùng kỹ thuật số và hơn 20 nhân sự cấp C tại 6 quốc gia Đông Nam Á, trong đó có 3.579 người tham gia khảo sát đến từ Việt Nam. Nghiên cứu đem đến nhiều hiểu biết sâu sắc và mới mẻ, bên cạnh các khuyến nghị dành cho giới doanh nghiệp ở mọi quy mô.

Nằm trên một địa bàn sôi động của thế giới, nơi hiện được xem như là quê hương của chuyển đổi kỹ thuật số, Việt Nam đang ở tuyến đầu thúc đẩy sự thay đổi và nắm bắt những cơ hội để phát triển mạnh mẽ dựa trên nền tảng số hóa trong một tương lai hậu đại dịch.

Đông Nam Á dẫn đầu chuyển đổi số ở châu Á - Thái Bình Dương

Từ khi bắt đầu đại dịch, khoảng 70 triệu người Đông Nam Á trên 15 tuổi đã trở thành người tiêu dùng số, và ước tính đến hết năm 2021 ước đạt con số 350 triệu. Riêng tại Việt Nam, cứ 7 trong số 10 người tiêu dùng Việt Nam đều được tiếp cận kỹ thuật số và Việt Nam sẽ có 53 triệu người tiêu dùng số vào cuối năm 2021.

Tốc độ tăng trưởng người tiêu dùng số song hành cùng mức tăng chi tiêu số nhanh chóng trên địa bàn lên tới 80%/năm và dự kiến tổng giá trị mua sắm trực tuyến sẽ tăng gấp đôi tính đến năm 2026. Trong đó, TMĐT Việt Nam được kỳ vọng là thị trường có tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử (eCommerce GMV) ước đạt con số 56 tỷ USD vào năm 2026, tăng 4,5 lần so với giá trị ước tính của năm 2021. 

Tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử được hiểu là giá trị quy đổi thành tiền của hàng hóa và dịch vụ được bán qua các kênh mua sắm trực tuyến trong khoảng thời gian nhất định.

Số danh mục hàng hóa mà người tiêu dùng Việt Nam mua sắm trực tuyến đã tăng 50%, gian hàng online được mua cũng tăng 40%, kéo theo mức tăng 1,5 lần tổng chi tiêu bán lẻ trực tuyến trên cả nước so với năm 2020. Tại Việt Nam, mức mua sắm online cho từng nhóm hàng cũng tăng gần gấp đôi, đặc biệt nhóm hàng chăm sóc cá nhân và làm đẹp đạt hiệu quả thâm nhập thị trường trực tuyến gấp 3 lần.

Đại dịch dẫn tới chuyển đổi mang tính mô hình trong hành trình mua sắm của người tiêu dùng

Theo báo cáo, cách người tiêu dùng Việt mua sắm đã có thay đổi lớn với việc các kênh trực tuyến đóng vai trò ngày càng lớn trong từng chặng của hành trình mua sắm, bao gồm khám phá, đánh giá và mua hàng, thể hiện qua tỷ lệ sử dụng kênh trực tuyến tương ứng trong từng chặng lên tới 81%, 84% và 56%, cao hơn hẳn tỷ lệ sử dụng các kênh trực tiếp.

Cụ thể, mạng xã hội tiếp tục là kênh số 1 giúp ích cho quá trình khám phá sản phẩm, dịch vụ tại Việt Nam. Khảo sát người tiêu dùng Việt cho thấy, 14% lựa chọn Bảng tin trên mạng xã hội và 22% lựa chọn Video trên mạng xã hội là kênh hàng đầu để tìm hiểu thông tin.

Đến giai đoạn đánh giá, người tiêu dùng Việt có xu hướng tìm kiếm các nội dung đánh giá sản phẩm trên mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử, với tỷ lệ phản hồi lựa chọn mỗi kênh đều đạt 26%. Khi cân nhắc lựa chọn thương hiệu, mạng xã hội vẫn là kênh có tầm ảnh hưởng hàng đầu, với 32% phản hồi lựa chọn, theo sau là các nền tảng Video, với 20% phản hồi lựa chọn. Khi phải đưa ra quyết định mua hàng, các sàn thương mại điện tử và nền tảng mua sắm trên mạng xã hội là những kênh chủ chốt, với thị phần chi tiêu tương ứng đạt 33% và 19%.

Lần đầu tiên việc thanh toán sử dụng tiền mặt có nguy cơ bị soán ngôi với sự sụt giảm đáng kể từ 60% 2020 chỉ còn 42% năm 2021. Sức hút mạnh mẽ từ hình thức thanh toán không dùng tiền mặt phản ánh qua mức tăng sử dụng ví điện tử lên đến 82% và tăng chuyển khoản ngân hàng lên tới 18%. Tính an toàn, riêng tư và mức phí dịch vụ là 3 mối quan tâm chính của người tiêu dùng Việt Nam khi cân nhắc các loại hình thanh toán này.

Người tiêu dùng tại Việt Nam duy trì tới 72% thời gian của họ cho các hoạt động thường xuyên tại nhà thay vì ra ngoài. Việc ăn uống và mua sắm online tại nhà sẽ được duy trì đều đặn, chiếm tương ứng 84% và 78% thời gian của người tiêu dùng. Trong năm 2021, người tiêu dùng Việt dành nhiều thời gian nhất cho 5 hoạt động và không gian trực tuyến, bao gồm mạng xã hội, nhắn tin, xem video, thương mại điện tử và gửi email.

Các thương hiệu cần tận dụng cơ hội từ sự chuyển đổi hành vi của người tiêu dùng

Theo các chuyên gia, mặc cho dịch bệnh, làn sóng đầu tư cho thấy dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ ở Đông Nam Á, nơi mà hệ sinh thái chín muồi đáp ứng tốt những đột phá kỹ thuật số đã giúp thu hút 88% dòng vốn đổ vào lĩnh vực internet và công nghệ riêng trong Quý 1/2021. Người tiêu dùng tại khu vực cũng cho thấy sự hào hứng với các dịch vụ kỹ thuật số, 38% cho biết họ sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho các dịch vụ số hóa hậu Covid.

Ông Praneeth Yendamuri, cộng sự tại Bain & Company đưa ra nhận định, Đông Nam Á có thể sẽ "qua mặt" Trung Quốc, trở thành nền kinh tế số tăng trưởng nhanh nhất khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử tăng gần 80% hàng năm và con số này ước tính sẽ tăng gấp đôi trong vòng 5 năm tới. Đã đến lúc các thương hiệu tận dụng cơ hội từ sự chuyển đổi hành vi của người tiêu dùng trong khu vực”, chuyên gia này nói.

Nhằm giúp các thương hiệu và nền tảng chuẩn bị tốt hơn cho xu thế mua sắm trực tuyến tất yếu của tương lai, nghiên cứu đã đề xuất một bộ quy tắc 6R. Theo đó, các thương hiệu cần tái lập chiến lược “trọng tâm số hóa” trong nhiều năm, tập trung vào các khoản đầu tư kỹ thuật số. Cùng với đó phải tái hình dung mô hình tương tác với khách hàng, đẩy mạnh bán chéo sản phẩm trên một hành trình mua sắm đa kênh; đồng thời làm mới hệ sản phẩm dịch vụ, đa dạng danh mục thương hiệu với mức giá cạnh tranh.

Các thương hiệu cũng cần tái căn chỉnh theo bình thường mới, thiết kế hệ sản phẩm dịch vụ theo hướng lấy nhà làm trung tâm; tái kích hoạt mô hình doanh nghiệp nhanh nhạy, thiết lập quan hệ đối tác và sẵn sàng cho những thay đổi lớn.

Có thể thấy rõ một số lượng lớn người tiêu dùng Việt tiếp cận kỹ thuật số và thực hiện mua sắm online với nhiều chủng loại hàng hóa khác nhau. Khám phá sản phẩm và mua sắm online đã trở thành hoạt động hết sức tự nhiên trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Vì vậy, ông Khôi Lê, Giám đốc kinh doanh toàn cầu thị trường Việt Nam tại Meta cho rằng, chuyển đổi số cần được tăng tốc để đáp ứng nhu cầu thị trường cũng như giúp doanh nghiệp củng cố quan hệ với khách hàng. Ngày càng nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam thiết lập hệ sinh thái số trên các nền tảng trực tuyến, bao gồm thương mại trên mạng xã hội, thương mại điện tử, các sàn giao dịch và tích hợp dữ liệu.

Phong Lâm