Cảnh báo các rủi ro khi đầu tư Bitcoin người tiêu dùng cần tránh

Bitcoin đã có một khởi đầu vững chắc đầu năm nay, đạt mức cao nhất mọi thời đại là gần 65.000 USD vào tháng 4. Nhưng đồng tiền số này đã khép lại nửa đầu năm với giá trị giảm khoảng 47% so với mức đỉnh.

Dù có những người ủng hộ việc nắm giữ Bitcoin lúc này, một số nhà đầu tư khác vẫn đang cảnh giác về sự biến động dữ dội trên thị trường và tác động của nó đối với danh mục đầu tư của họ bởi những rủi ro phải đối mặt khi bước vào nửa cuối năm.

Quy định chính sách

Một trong những rủi ro lớn nhất với Bitcoin là các chính sách. Trong những tuần gần đây, Trung Quốc đã đóng cửa các mỏ đào và lệnh cho các ngân hàng, công ty thanh toán không được kinh doanh với các công ty tiền điện tử. Tuần trước, cuộc trấn áp tiền số đã lan sang Anh, nơi các nhà quản lý cấm hoạt động của sàn giao dịch tiền số Binance.

Simon Yu, Đồng sáng lập và CEO StormX, cho rằng các động thái của Trung Quốc nên được coi là một điều "tích cực" đối với Bitcoin và các loại tiền điện tử khác, vì nó sẽ dẫn đến phân cấp thị trường nhiều hơn. Tuy nhiên, theo ông thì "quy định quá mức" về tiền số của Mỹ có thể là một vấn đề.

Độ biến động

Một rủi ro lớn khác là sự biến động mạnh và liên tục. Bitcoin đạt đỉnh với giá khoảng 64.829 USD vào tháng 4, đúng ngày Coinbase được niêm yết. Sau đó, nó giảm xuống mức thấp nhất là 28.911 USD vào tháng 6, trượt xuống dưới 30.000 USD một thời gian ngắn rồi quay về vùng giá 34.000 USD hiện nay.

Những người đầu cơ Bitcoin coi nó như một loại "vàng kỹ thuật số" - một tài sản có thể mang lại lợi nhuận đáng kể trong thời kỳ bất ổn kinh tế. Nếu giá tăng, nó có thể là tin vui cho người nắm giữ, nhưng loại tiền số này biến động cả hai hướng.

Trong nửa đầu năm, một người có thể nhân đôi giá trị tài sản nếu mua Bitcoin vào tháng 1 và bán ra tháng 4. Đầu năm đến nay, lợi nhuận từ Bitcoin là 18%, cao hơn một chút so với mức tăng 16% của S&P 500 nhưng độ biến động là khá lớn. Còn tính trong 12 tháng qua, giá Bitcoin đã tăng hơn 3 lần.

Lo ngại về môi trường

Các câu hỏi xung quanh tác động của Bitcoin đối với môi trường có thể là thách thức. Đào Bitcoin rất tốn điện và mức tiêu thụ năng lượng của đồng tiền số này đã tăng đáng kể trong những năm qua, song song với mức tăng giá.

Trong khi các nhà phê bình từ lâu đã cảnh báo về lượng khí thải carbon khổng lồ của việc đào Bitcoin thì CEO Tesla Elon Musk đã khơi lại vấn đề này đầu năm nay. Ông khiến cộng đồng hưng phấn với thông tin mua vào 1,5 tỷ USD Bitcoin và bắt đầu chấp nhận nó như một phương thức thanh toán. Nhưng sau đó, cũng chính ông khiến họ choáng váng khi tuyên bố dừng thanh toán bằng Bitcoin và việc đào nó phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch.

Theo các nhà phân tích tại Citi, ít nhất thì vấn đề môi trường cũng có thể ngăn cản một số nhà đầu tư nắm giữ Bitcoin, bởi ý thức đầu tư có trách nhiệm. Và ở góc độ chính phủ, nó cũng đã góp phần thúc đẩy sự can thiệp của Trung Quốc đối với hoạt động khai thác vừa qua.

"Stablecoin" bị nghi ngờ

Stablecoin là một loại tiền số có giá ổn định nhờ được gắn chặt với giá của một tài sản thực như USD. Tuy nhiên, các stablecoin ngày càng bị dò xét hơn. Tuần trước, Eric Rosengren, Chủ tịch Fed Boston cho biết đồng Tether là một rủi ro đối với sự ổn định của hệ thống tài chính.

Nhà phát hành Tether khẳng định rằng, đồng tiền này được hỗ trợ bằng USD theo tỷ lệ 1:1, tức mỗi Tether sẽ có một USD dự trữ để ổn định giá. Các nhà đầu tư tiền số thường sử dụng Tether để mua các loại tiền số khác thay vì trực tiếp dùng USD. Nhưng giờ, một số người lo lắng rằng nhà phát hành Tether không có đủ dự trữ USD cần thiết cho số Tether đang lưu hành.

Vào tháng 5, nhà phát hành Tether thừa nhận khoảng 76% lượng Tether được hỗ trợ bởi tiền và các khoản tương đương tiền. Nhưng chỉ dưới 4% trong số đó là tiền mặt thực tế, trong khi khoảng 65% là thương phiếu, một dạng nợ ngắn hạn.

Tether đã được so sánh với các quỹ thị trường tiền tệ truyền thống nhưng không chịu ràng buộc quy định gì. Nó đang có vốn hóa khoảng 60 tỷ USD, lớn hơn lượng tiền gửi vào nhiều ngân hàng ở Mỹ. Đã có những lo ngại về việc liệu Tether có được sử dụng để thao túng giá Bitcoin hay không. Một nghiên cứu tuyên bố rằng nó đã được sử dụng để hỗ trợ Bitcoin trong những đợt giảm giá năm 2017.

"Tether là một vấn đề lớn. Các cơ quan quản lý dường như không thể kiểm soát chúng cho đến nay", Carol Alexander, Giáo sư tài chính tại Đại học Sussex, đánh giá. Ông nói rằng, các nhà đầu tư tiền số cần stablecoin để mở tài khoản và giao dịch. Nhưng vì hầu hết các nhà giao dịch lớn có trụ sở tại Mỹ dùng Tether nên nó trở thành sự lựa chọn phổ biến trong các stablecoin.

Các đồng "meme" và lừa đảo

Sợ nở rộ của các đồng "meme" - những đồng tiền số xuất hiện như một trò đùa hay gần như để đầu cơ - là một rủi ro khác. Dogecoin là ví dụ. Giá của nó đã tăng mạnh vào đầu năm nay khi ngày càng có nhiều nhà đầu tư cá nhân đổ xô vào tiền số để cầu mong lợi nhuận vượt trội.

Vào giai đoạn đỉnh điểm, Dogecoin có giá trị vốn hoá hơn cả Ford và các công ty lớn khác của Mỹ, nhờ một phần không nhỏ vào sự hỗ trợ từ những người nổi tiếng như Musk. Nhưng sau đó thì nó cũng mất giá đáng kể.

Hay như ở một phân khúc thị trường khác, với những đồng gọi là tài chính phi tập trung (DeFi), một đồng có tên Titanium (gọi tắt là Titan) đã mất giá đến mức 0. Tỷ phú Mark Cuban là một trong những người có nắm giữ nó.

Pháp luật không bảo vệ người chơi tiền ảo

Cùng với cảnh báo Bitcoin không là phương tiện thanh toán hợp pháp ở Việt Nam của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính mới đây cũng phát đi cảnh báo về một số hình thức mua bán chứng khoán quốc tế, tiền ảo nở rộ gần đây.

Gần đây có nhiều cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước mà Bộ Tài chính cho rằng không xác định được tư cách pháp nhân, lôi kéo người dân tham gia đầu tư dưới nhiều hình thức. Phổ biến nhất là hình thức mua bán chứng khoán quốc tế, đồng tiền kỹ thuật số, giao dịch quyền lựa chọn nhị phân (Binary Option) với hình thức dự đoán giá trị lên xuống của một tài sản (có thể là đồng tiền ảo crypto, vàng, chứng khoán, cổ phiếu, tỷ giá...).

Trước các hình thức đầu tư nở rộ này, Bộ Tài chính khẳng định đây không phải là một loại chứng khoán. Việt Nam cũng chưa có quy định pháp lý về việc phát hành, mua bán, trao đổi tiền ảo, tài sản ảo. Đồng thời, Việt Nam cũng chưa có quy định đơn vị chính thức quản lý việc phát hành và giao dịch các đồng tiền ảo, tài sản ảo.

Ngoài ra, cơ quan này cũng nhấn mạnh, chỉ có Sở Giao dịch chứng khoán TP HCM (HoSE) và Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) được phép tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán tại Việt Nam.

Ủy ban chứng khoán Nhà nước cũng từng khuyến cáo nhà đầu tư cẩn trọng khi đầu tư vào tiền ảo, tài sản ảo để hạn chế tổn thất có thể xảy ra. Các công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, quỹ đầu tư chứng khoán không được phát hành, giao dịch và môi giới tiền ảo trái pháp luật.

Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp đang làm rõ cơ sở pháp lý để quản lý việc kinh doanh tiền ảo, tài sản ảo. Bộ Tài chính đã lập một tổ nghiên cứu về tài sản ảo, tiền ảo.

Ngoài việc mua bán, kinh doanh tiền ảo không được pháp luật bảo vệ, tiền ảo cũng không phải là đồng tiền pháp định (hình thức tiền tệ do chính phủ ban hành và được Việt Nam xem là hợp pháp).

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Đào Minh Tú một lần nữa nhấn mạnh, tiền ảo không phải phương tiện thanh toán và pháp luật Việt Nam không cho phép thực hiện chức năng của đồng tiền pháp lệnh tại Việt Nam.

An Dương (T/h)