Mở rộng ứng dụng công nghệ để đấu tranh gian lận thương mại, hàng giả và thanh lọc thị trường

Theo ông Đặng Văn Dũng - Phó Chánh Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả là nhiệm vụ chính trị quan trọng của các bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp. Thực tế, dù Việt Nam đã đưa ra nhiều chế tài xử lý vi phạm, kinh doanh hàng giả, hàng nhái song vẫn chưa đủ sức răn đe với các đối tượng làm giả. Minh chứng là tại nhiều tỉnh, thành dù lực lượng chức năng liên tục gia quân xử lý song số lượng vụ việc vi phạm vẫn chưa có dấu hiệu giảm.

Kết quả, những tháng đầu năm 2023, các lực lượng chức năng bắt giữ, xử lý 66.049 vụ việc vi phạm (tăng 22,1% so với cùng kỳ năm 2022); thu nộp ngân sách nhà nước hơn 6.560,609 tỷ đồng (tăng 76,23% so với cùng kỳ); khởi tố hình sự 1.166 vụ/1.610 đối tượng. Kết quả này đã góp phần giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội, tăng thu ngân sách, bảo vệ sản xuất trong nước, môi trường đầu tư kinh doanh, quyền lợi sức khỏe của người dân.

Tuy nhiên theo ông Dũng, mặc dù công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả đã được tập trung chỉ đạo nhưng vẫn cần nỗ lực hơn để tạo được chuyển biến căn bản. Tình trạng hàng giả, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ vẫn bày bán công khai ở nhiều nơi và gia tăng mạnh trên môi trường internet, thương mại điện tử.

Tình trạng trốn thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp qua khai báo gian dối về giá, chuyển giá, tình trạng lợi dụng chính sách quản lý rủi ro trong hoạt động xuất nhập khẩu để buôn lậu, vận chuyển hàng cấm, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn diễn biến phức tạp,...

Dự báo thời gian tới, việc ứng dụng khoa học, công nghệ thông tin, thương mại điện tử trong kinh doanh là xu hướng tất yếu và ngày càng phát triển phong phú, đa dạng; nhu cầu mua sắm hàng hóa, chăm sóc sức khỏe của người dân bằng hình thức online, trang mạng xã hội, chuyển phát nhanh, bưu điện… tăng cao. Các đối tượng sẽ lợi dụng tình hình trên, tăng cường hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Các đối tượng chủ yếu lợi dụng thành lập doanh nghiệp mới, khai báo không đúng số lượng, chủng loại, xuất xứ, điều kiện nhập khẩu, kiểm tra chất lượng hàng hóa để né tránh kiểm tra, phát hiện của lực lượng chức năng… Hàng hóa vi phạm tập trung vào nhóm hàng tiêu dùng (vải, quần áo, giày dép), bánh kẹo, các sản phẩm của động vật, pháo nổ, gia súc.

Các phương thức, thủ đoạn buôn lậu, gian lận thương mại của các đối tượng tập trung vào một số hành vi sau: Không khai báo, khai hải quan không đúng với hàng hóa thực tế, tuyến đường của lô hàng; nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn. Các đối tượng gia cố hầm chứa, khoang chứa bên trong các phương tiện vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu, cất giấu hàng lậu vào hàng hóa nhập khẩu chính ngạch để lọt qua sự kiểm soát của các lực lượng chức năng.

Cùng với đó, các đối tượng lợi dụng thời tiết, địa hình trên các tuyến biên giới, tuyến biển, đường mòn, lối mở... để thuê người dân ở khu vực biên giới vận chuyển trái phép hàng hóa; sử dụng trang thiết bị hiện đại, trang bị vũ khí nóng để chống trả lực lượng chức năng khi bị bắt giữ.

Trong khi thị trường nội địa, lợi dụng hoạt động quảng cáo, giới thiệu sản phẩm qua sàn thương mại điện tử, núp bóng mua sắm online qua các trang mạng xã hội, các đối tượng trà trộn hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng... để mua bán kinh doanh. Lợi dụng hoạt động của doanh nghiệp, các đối tượng tổ chức phát hành, mua bán trái phép hóa đơn...

Ban Chỉ đạo 389 quốc gia xác định, những tháng cuối năm, các lực lượng cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Đồng thời, yêu cầu Ban Chỉ đạo 389 các bộ, ngành, địa phương bám sát phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả năm 2023 của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia. Bên cạnh đó, các ban chỉ đạo xây dựng các chương trình, kế hoạch, giải pháp công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả phù hợp diễn biến tình hình địa bàn và yêu cầu nhiệm vụ.

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, thời gian tới, việc ứng dụng khoa học, công nghệ thông tin, thương mại điện tử trong kinh doanh là xu hướng tất yếu và ngày càng phát triển phong phú, đa dạng do đó cần áp dụng, mở rộng phạm vi ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. 

Bởi trên thực tế, việc áp dụng chuyển đổi số trong chống hàng giả là một trong những bước đi quan trọng để doanh nghiệp nâng cấp công nghệ chống hàng giả, bảo vệ thương hiệu và loại bỏ các loại hàng hóa giả mạo, hàng kém chất lượng. Các doanh nghiệp thông qua các công cụ, giải pháp chống hàng giả nền tảng số được đồng bộ với dữ liệu của doanh nghiệp sẽ giúp kiểm soát được lưu thông hàng hóa trên thị trường, truy vết đường đi của sản phẩm, truy xuất thông tin bán hàng, nhanh chóng phát hiện các trường hợp bị giả mạo, cũng như có các căn cứ để giải quyết khi các sự cố xảy ra.

Bên cạnh đó, các ứng dụng công nghệ trong chống hàng giả như SMS, truy xuất nguồn gốc… cũng giúp người tiêu dùng dễ dàng tra cứu thông tin chính xác về nguồn gốc của sản phẩm, tra cứu giá sản phẩm, tra cứu hệ thống đại lý chính thức phân phối sản phẩm của doanh nghiệp… và xác thực hàng chính hãng nhanh chóng, chính xác. Ðồng thời, việc ứng dụng các công nghệ chống giả, công nghệ số sẽ giúp minh bạch thông tin sản phẩm hàng hóa; thuận lợi cho công tác quản lý, hỗ trợ đắc lực cho công tác chống gian lận thương mại, giúp các cơ quan thực thi truy cập thông tin nhanh chóng và chính xác, phát hiện, loại bỏ những sản phẩm hàng giả, hàng kém chất lượng, góp phần bảo vệ người tiêu dùng.

Ngoài các giải pháp trên, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đề nghị các lực lượng chức năng liên quan tăng cường giáo dục cán bộ, công chức, sỹ quan nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nhận thức, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, không tham gia tiếp tay, bảo kê cho hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; biểu dương, đề xuất khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, tiêu biểu để khích lệ, động viên tinh thần, lan tỏa tấm gương người tốt, việc tốt trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

An Dương (t/h)