Cần sửa Luật Quảng cáo để ngăn chặn hành vi đe dọa đến quyền lợi của người tiêu dùng

Ngày nay, khi truy cập vào các trang mạng xã hội, người dùng đều có thể gặp vô vàn các quảng cáo sản phẩm chức năng, mỹ phẩm, vật phẩm phong thủy, đồ gia dụng... Tham gia vào những quảng cáo này, không chỉ là những người bình thường có hình thức mà còn có sự hiện diện của các nghệ sĩ, người nổi tiếng, các nhân vật giả danh bác sĩ, bệnh viện.

Theo các cơ quan chức năng, nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, chưa được công bố chất lượng nhưng vì tin theo lời quảng cáo đường mật của nghệ sĩ, nhiều người tiêu dùng “tiền mất, tật mang”. Một số nghệ sĩ đã phải lên tiếng xin lỗi công chúng vì trót tham gia những chương trình quảng cáo này. Tuy nhiên, vẫn có những nghệ sĩ bất chấp, vẫn nhận lời quảng cáo cho sản phẩm, không cần biết chất lượng, hậu quả đối với người dùng sẽ ra sao.

Hay tình trạng giả danh bác sĩ có uy tín trong nghề quảng cáo cho thuốc vẫn khá phổ biến và đến nay chưa có giải pháp để chấn chỉnh. Bằng công nghệ và thủ đoạn tinh vi, nhiều sản phẩm thuốc được quảng cáo bởi những giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đầu ngành khiến người dân tin tưởng và không ngại tốn kém để đặt hàng hay ra các nhà thuốc để tìm mua sản phẩm. Thế nhưng qua xác định của ngành chức năng, hầu hết các bác sĩ có uy tín đều không nhận tham gia quảng cáo cho sản phẩm. Đó hoàn toàn là kỹ thuật cắt ghép, “đánh lận con đen” để bán sản phẩm gây hiểu nhầm cho người bệnh khiến họ 'tiền mất tật mang".

Theo số liệu thống kê, từ năm 2013 đến nay, trung bình 1 năm cả nước đã thực hiện tiếp nhận trên 25.000 hồ sơ thông báo sản phẩm quảng cáo đối với loại hình bảng, băng-rôn và đoàn người thực hiện quảng cáo. Luật Quảng cáo cũng là cơ sở để các địa phương triển khai thực hiện quy hoạch quảng cáo ngoài trời, bảo đảm đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển đô thị hiện đại, văn minh…

Các quy định của Luật Quảng cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo cơ sở pháp lý hết sức quan trọng để cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý, giải quyết dứt điểm nhiều tồn tại, vướng mắc phát sinh mà trước đó chưa có quy định để xử lý, đặc biệt là tình trạng quảng cáo rao vặt, quảng cáo tấm lớn tràn lan gây mất mỹ quan đô thị; quảng cáo có nội dung thiếu thẩm mỹ, xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo, định kiến giới, về người khuyết tật, quảng cáo sử dụng phương pháp so sánh trực tiếp, quảng cáo có sử dụng các từ “ nhất”, “duy nhất”, “tốt nhất”.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đã đạt được sau hơn 10 năm thực hiện, Luật quảng cáo, đã xuất hiện những tồn tại, vướng mắc, gây khó khăn trong quá trình thực hiện cần có sự điều chỉnh pháp luật như: Thiếu cơ chế để kiểm soát hiệu quả hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng và dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới của các tổ chức, cá nhân nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam; Việc quản lý nội dung, hình thức quảng cáo các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ còn gặp nhiều khó khăn,... đe dọa đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Để giải quyết các thực trạng đã nêu, mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Tờ trình gửi Bộ Tư pháp thẩm định về đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, trong đó, bổ sung quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo. Đây là một chủ thể tách biệt với các chủ thể khác, và phải có những quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định trong việc tuân thủ Luật Quảng cáo như mọi chủ thể khác.

Theo đó, Dự thảo Tờ trình nêu rõ: “Hoạt động của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng phải đảm bảo yêu cầu: phải có văn bản thỏa thuận với tổ chức, cá nhân có sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo và phải được tổ chức, cá nhân đó đồng ý, xác nhận vào nội dung quảng cáo trước khi thực hiện, khi đăng tải ý kiến, cảm nhận về việc sử dụng hàng hóa, dịch vụ trên trang mạng xã hội khi có bằng chứng cụ thể về việc trực tiếp sử dụng sản phẩm”.

Đánh giá về đề xuất đã nêu, nhiều ý kiến cho rằng, trong bối cảnh quảng cáo tràn lan, bát nháo như hiện nay, đề xuất này là cần thiết và kỳ vọng nếu được thông qua sẽ giúp ngăn chặn, hạn chế được tình trạng quảng cáo sai sự thật, “thổi phồng” công dụng sản phẩm từ những người có tầm ảnh hưởng.

Theo TS Xã hội học - Đặng Vũ Cảnh Linh, đề xuất của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rất là hay, thiết thực và hoàn toàn phù hợp trong bối cảnh hiện nay, tuy nhiên, trong đề xuất cũng cần làm rõ hơn, thế nào là người có tầm ảnh hưởng, ở mức độ nào? Thứ hai là cần thêm có những cơ sở pháp lý đối với chứng nhận tiêu chuẩn của các sản phẩm này. Những người tham gia quảng cáo buộc phải hiểu, phải đọc mới nhận lời quảng cáo cho các sản phẩm đó.

Kiếm tiền từ hoạt động quảng cáo dựa trên hình ảnh và thương hiệu cá nhân là hợp pháp, thế nhưng, nếu bất chấp hoặc dễ dãi hay vì lợi ích trước mắt mà không kiểm chứng nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm thì chính các nghệ sĩ đó đã vô tình tiếp tay cho những hành vi vi phạm pháp luật, lừa dối người tiêu dùng. Chính vì thế, nếu đề xuất này của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được thông qua thì có thể ngăn chặn, hạn chế được tình trạng nhiều nghệ sĩ đang bất chấp để quảng cáo sai sự thật.

“Nếu đề xuất này được thông qua thì nó tốt được về tất cả các phía, thể hiện được trách nhiệm của tất cả các bên khi tham gia: nhà nước có trách nhiệm hơn, doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm hơn đối với sản phẩm của mình, các nghệ sĩ khi tham gia quảng cáo thì phải tìm hiểu kỹ hơn về sản phẩm”, TS Đặng Vũ Cảnh Linh khẳng định.

Theo Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 9-5-2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, chấn chỉnh hoạt động quảng cáo chỉ rõ: Các vi phạm trong hoạt động quảng cáo chưa được kịp thời xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành; chưa tạo được sự minh bạch trong hoạt động quảng cáo. Nguyên nhân là do thiếu sự phối hợp giữa các ngành, các cấp trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động quảng cáo chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ; việc thực thi các quy định của pháp luật liên quan đến quảng cáo còn gặp khó khăn, hình thức quảng cáo ngày càng đa dạng, nhất là ở môi trường mạng xã hội… Mới đây, Bộ Y tế đã đề nghị xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân văn nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật về công dụng thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Trong đó, Bộ Y tế kiến nghị Bộ VH-TTDL xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân văn nghệ sĩ tham gia quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe có tác dụng như thuốc chữa bệnh, quảng cáo “thổi phồng” công dụng; nêu các thông tin chưa được kiểm chứng, quảng cáo các thông tin chưa được cơ quan chức năng kiểm duyệt, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và kinh tế cho người tiêu dùng.

An Dương (T/h)