Phát triển giao dịch trực tuyến đặt ra thách thức đối với bảo mật an toàn thông tin

Thông tin từ Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), số lượng giao dịch thanh toán qua kênh Internet và Mobile bình quân giai đoạn 2021-2023 lần lượt tăng trưởng ở mức 52% và 103,3%; tăng trưởng về số lượng và giá trị thanh toán qua phương thức QR Code đạt hơn 170%.

Ngoài ra, đến hết 2023, Việt Nam có hơn 182 triệu tài khoản thanh toán cá nhân và có 87,08% người trưởng thành sở hữu tài khoản thanh toán. Về mở tài khoản qua phương thức eKYC ( hình thức xác minh danh tính điện tử, nhận diện khách hàng bằng công nghệ AI dựa vào thông tin sinh trắc học, giấy tờ tùy thân,...), 40 ngân hàng báo cáo đã triển khai chính thức với gần 35 triệu tài khoản thanh toán mở bằng eKYC đang hoạt động…

Số liệu 4 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023 cho thấy, các chỉ số thanh toán không dùng tiền mặt có mức tăng trưởng khá: tăng 57,11% về số lượng và 39,49% về giá trị; qua kênh Internet tăng 47,48% về số lượng và 30,20% về giá trị; qua kênh điện thoại di động đạt tăng 59,26% về số lượng và 35,91% về giá trị.

Giao dịch qua ATM tiếp tục giảm 14,15% về số lượng và giảm 7,84% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023, cho thấy xu hướng dịch chuyển từ thanh toán bằng tiền mặt sang thanh toàn không dùng tiền mặt.

Xây dựng khuôn khổ pháp lý, truyền thông giáo dục tài chính

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long, xu hướng chuyển đổi số ngành ngân hàng trong thời gian tới cần được xem xét, thúc đẩy qua các khía cạnh; đầu tiên cần phải khai thác hiệu quả dữ liệu thông qua thí điểm, xây dựng các quyết định pháp lý liên quan...

Điều này sẽ giúp tạo nên nhiều giá trị cho ngành ngân hàng nói riêng và hoạt động của nền kinh tế nói chung. Nếu không có sự hỗ trợ đầy đủ của dữ liệu, các ứng dụng thực tế, công nghệ của ngành tài chính - ngân hàng sẽ chưa đạt yêu cầu về chuyển đổi số. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xem xét triển khai một số nội dung liên quan như: AI (trí tuệ nhân tạo) ứng dụng trong dữ liệu, điều hành chính sách tiền tệ; xây dựng hệ thống kết nối online để phục vụ công tác quản lý nhà nước và bảo đảm hoạt động của các tổ chức tín dụng an toàn, hiệu quả…

Do đó, chuyển đổi số ngành ngân hàng cần nâng cao năng lực quản trị số của NHNN và các cơ quan quản lý tài chính khi đưa ra các quyết sách dựa trên dữ liệu. Đặc biệt, hiện nay tình hình tấn công vào hệ thống cũng như đánh cắp thông tin của người dùng trên các nền tảng trực tuyến ngày càng gia tăng và có chiều hướng phức tạp, nhất là về vấn đề chiếm quyền hệ thống thông tin đe dọa nghiêm trọng đến các ngân hàng và nền kinh tế…

Ảnh minh họa

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính), khuôn khổ pháp lý, hạ tầng công nghệ, truyền thông giáo dục tài chính là những trụ cột quan trọng tạo nền tảng cho thanh toán không dùng tiền mặt phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội và thành quả là những thách thức về vấn đề an ninh, bảo mật, sự đồng bộ, kết nối hạ tầng kỹ thuật và hành lang pháp lý cho thanh toán không dùng tiền mặt. Do đó, ngành ngân hàng cần tiếp tục phối hợp các bộ, ngành, cơ quan liên quan đồng bộ các giải pháp để dần hiện thực hóa các mục tiêu của Chính phủ tại Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.

Hiện nay, cơ quan quản lý đang hoàn thiện văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định số 52/2024/NĐ-CP Quy định về Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Điểm quan trọng trong đó là mở tài khoản bằng phương thức điện tử (eKYC) phải bằng căn cước công dân gắn chip.

Bên cạnh đó, theo Quyết định 2345/QĐ-NHNN về triển khai giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ ngân hàng của NHNN, từ ngày 1/7, 100% các giao dịch chuyển tiền với giá trị trên 10 triệu đồng qua ứng dụng ngân hàng sẽ bắt buộc phải thực hiện xác thực sinh trắc học (khuôn mặt, vân tay).

Được biết, nhận dạng, xác thực qua sinh trắc học là biện pháp tối ưu nhất hiện nay để hạn chế tối đa làm giả và có tính bảo mật rất cao, bảo đảm chính chủ đang thực hiện giao dịch. Hiện nay, nhiều ngân hàng đã chủ động áp dụng việc xác thực sinh trắc học khi giao dịch trên ứng dụng, bao gồm từ khâu mở tài khoản hay đăng nhập vào ứng dụng ngân hàng qua số điện thoại đã đăng ký.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, đối với việc mở tài khoản bằng eKYC, ngoài việc tuân thủ các quy định chung về mở, sử dụng tài khoản thanh toán phải có giải pháp, công nghệ để thu thập, kiểm tra, đối chiếu, bảo đảm sự khớp đúng giữa thông tin nhận biết khách hàng, dữ liệu sinh trắc học của khách hàng với các thông tin, yếu tố sinh trắc học tương ứng trên giấy tờ tùy thân của khách hàng. Đồng thời xây dựng quy trình quản lý, kiểm soát, đánh giá rủi ro, trong đó có biện pháp ngăn chặn các hành vi mạo danh, can thiệp, chỉnh sửa, làm sai lệch việc xác minh thông tin nhận biết khách hàng trước, trong và sau khi mở tài khoản thanh toán cho khách hàng.

Thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục áp dụng một số nhiệm vụ, giải pháp nhằm thúc đẩy TTKDTM toàn diện, mạnh mẽ hơn. Trong đó, tăng cường phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan trong quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế chính sách và thực hiện công tác bảo đảm an toàn, an ninh, phòng chống lừa đảo, gian lận, ngăn ngừa kịp thời các đối tượng tấn công có chủ đích vào hệ thống ngân hàng.

NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo, phối hợp triển khai thực hiện các hoạt động thông tin tuyên truyền và giáo dục tài chính đến người dân, doanh nghiệp có đầy đủ kiến thức, kỹ năng giao dịch cần thiết và yên tâm trải nghiệm, sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt an toàn, hợp lý thông qua những chương trình truyền thông, giáo dục tài chính.

Khánh Mai (t/h)