Thách thức trong việc áp dụng HTQLCL ISO vào hành chính công

Mục tiêu của việc áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng (HTQLCL) theo tiêu chuẩn TCVN ISO (9001:2000) là xây dựng và thực hiện hệ thống quy trình xử lý công việc hợp lý, phù hợp với quy định của pháp luật nhằm tạo điều kiện để người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước kiểm soát được quá trình, giải quyết công việc trong nội bộ của cơ quan, đơn vị mình; thông qua đó từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác quản lý và cung cấp dịch vụ công.

Việc áp dụng hệ thống một cửa vào cơ quan hành chính công gặp nhiều thách thức.

Với mục tiêu rõ ràng như vậy, tuy nhiên để thực hiện được mục tiêu đó, đòi hỏi sự kiên trì, nhiệt tình, tích cực, quyết tâm cao, nhất là của thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là đối với những cơ quan, đơn vị có công việc phức tạp. Cơ quan quản lý hành chính nhà nước không giống một đơn vị sản xuất kinh tế. Nên để xây dựng thành công vận hành được bộ máy ISO, trước hết cần có một sự quyết tâm cao hơn doanh nghiệp sản xuất rất nhiều lần. Doanh nghiệp xây dựng ISO là vì sự sống còn của chính mình nhưng đối với cơ quan hành chính việc thực hiện ISO hay không cũng không ảnh hưởng nhiều đến công việc hiện tại đang thực hiện vốn có nhiều nhiêu khê bởi dư luận. Việc thực hiện công việc tại cơ quan hành chính đã theo mô típ từ rất lâu nên dễ hình thành thói quen và ngại thay đổi.

Quá trình xây dựng và áp dụng có những khó khăn ban đầu nhất định nhưng kết quả mà việc áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO mang lại trong thời gian  dài là điều dễ ghi nhận được. Thực tiễn cho thấy là việc áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO là sự bổ sung hợp lý, cụ thể hóa thêm một bước, kịp thời hoàn thiện quy trình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ. Ví dụ minh họa rõ ràng nhất mà chúng ta có thể thấy là cơ chế một cửa, bộ thủ tục hành chính khi công bố quy định thời gian xử lý, giải quyết công việc của tổ chức, cá nhân đối với trường hợp nào đó là 15 ngày thì việc áp dụng HTCL theo tiêu chuẩn  ISO sẽ chỉ ra trình tự mỗi bộ phận, mỗi công chức có liên quan khi tham gia xử lý là bao nhiêu ngày trong tổng số 15 ngày nêu trên; qua đó, có thể xác định được việc giải quyết nhanh, đúng hẹn, sớm, trễ hẹn thuộc về bộ phận hay cá nhân công chức nào. Việc phân công trách nhiệm của từng cá nhân công chức phải làm gì và làm như thế nào cũng được xác định rõ ràng và cụ thể hơn; ai thu thừa, tự đặt thêm thủ tục, có gây sách nhiễu, phiền hà, khó khăn cho tổ chức, công dân hay không cũng có cơ sở để phân định trách nhiệm. Một điểm mạnh nữa là khi có sự điều chỉnh, thay đổi chức năng nhiệm vụ hay có sự thay đổi, bổ sung qua kết quả rà soát công bố bộ thủ tục hành chính thì yêu cầu của việc áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO là phải đánh giá sự phù hợp, kịp thời khắc phục sự không phù hợp của quy trình, trách nhiệm, thời gian cụ thể nêu trên cho phù hợp với thực tế và quy định hiện hành.

Có thể còn một số cơ quan, đơn vị hoặc mặt nào đó chưa thực hiện tốt, chưa thực sự phát huy hết hiệu quả của việc áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO và dẫn đến tình trạng vẫn còn có một số cơ quan, đơn vị, bộ phận cán bộ, công chức, viên chức ở một số công việc đang rất ngại thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông hay áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO; một phần là do công việc chuyên môn phức tạp; mối quan hệ phối hợp chưa tốt; sự liên kết của HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO giữa cơ quan này với cơ quan khác trong liên thông chưa chặt chẽ; mặt khác, cũng phải thừa nhận là bản thân lãnh đạo và cán bộ, công chức đó chưa muốn bị ràng buộc cụ thể về mặt trách nhiệm cá nhân trong thực thi nhiệm vụ, công việc được giao và vô tình đã làm giảm đi trách nhiệm của mình đối với công việc của tổ chức, cá nhân và đối với người dân.

Như vậy có thể thấy để áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO đạt hiệu quả cao vẫn là một trong những thách thức lớn đối với các đơn vị hành chính trong thời gian hiện nay. Tuy nhiên, việc các cơ quan, đơn vị áp dụng tốt ISO 9001:2008 trong giai đoạn hiện nay sẽ đồng nghĩa với việc tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp của công chức sẽ được nâng cao.

Duy Trung