Dùng dữ liệu thao túng hành vi người dùng, Google và Facebook bị chỉ trích

Báo Thanh Niên đưa tin, theo CNBC, McNamee là nhà đầu tư mạo hiểm kiêm nhà phê bình ở Thung lũng Silicon cho rằng, Facebook và Google “về cơ bản là thu thập dữ liệu về tất cả mọi người, tạo ra nhiều bộ dữ liệu và dùng chúng để thao túng lựa chọn có sẵn cho từng nhóm người”.

Nhiều doanh nghiệp bắt đầu hiểu người tiêu dùng nhiều hơn những gì người tiêu dùng hiểu về bản thân họ. Từ đó, doanh nghiệp đặt quảng cáo rất cụ thể và có liên quan đến người dùng.

Trước đây, McNamee từng nhiều lần chỉ trích các hãng công nghệ lớn của Mỹ. Ông cho biết, Mỹ cần hạn chế mức sở hữu dữ liệu người dùng của giới doanh nghiệp và tập trung nhiều hơn vào việc thực thi luật chống độc quyền.

Dù vậy, việc chứng minh các hãng công nghệ lớn vi phạm luật chống độc quyền không phải chuyện dễ. Chris Jelly, cố vấn chung của Facebook cho biết: “Lý giải chuyện độc quyền thực sự là một trong các vấn đề khó nhất. Có nhiều vấn đề lớn và hậu quả không lường trước được từ việc chia tách doanh nghiệp sai lầm”.

Tương tự, báo Trí Thức trẻ đưa tin, Robert Epstein, một nhà tâm lý học thuộc Viện Nghiên cứu Hành vi và Công nghệ Hoa Kỳ tại California, đã tiến hành một nghiên cứu chuyên sâu về Google, cùng với sự hỗ trợ của các nhà tâm lý học và nhà khoa học dữ liệu. Trong đó, nhóm nghiên cứu tập trung vào chức năng Google tìm kiếm và "gợi ý tìm kiếm" (tự động hoàn thiện nội dung còn thiếu – autocomplete). Cuối cùng, kết quả cho thấy rằng, các công cụ tìm kiếm có thể làm lung lay tâm trí chúng ta theo những cách cực kỳ mạnh mẽ và phần lớn ta không nhận thức được điều đó.

Robert Epstein nói trong một bài nghiên cứu mà nhóm này đã trình bày tại hội nghị tâm lý ở Oregon: "Một công cụ tìm kiếm có khả năng thao túng con người. Kết quả tìm kiếm đầu tiên của một vấn đề có tác động tương tự với cảm giác khi lần đầu gặp ai đó. Một cách đơn giản, nhưng hiệu quả để thao túng các cuộc bầu cử là: Loại bỏ các đề xuất tìm kiếm tiêu cực cho ứng cử viên mà họ ủng hộ, đồng thời hiển thị một hoặc nhiều đề xuất tìm kiếm tiêu cực cho ứng cử viên đối lập.

Nhóm nghiên cứu của Epstein đã khảo sát 661 người Mỹ. Trước tiên, nhóm yêu cầu những người này chọn một trong hai ứng cử viên trong một cuộc bầu cử ở Úc. Vì rằng người Mỹ không biết nhiều về chính trị Úc, những người tham gia được hướng dẫn sử dụng một loại công cụ tìm kiếm gần giống Google. Công cụ này cũng có chức năng tự động gợi ý các kết quả tìm kiếm khi người dùng chỉ mới gõ một hay hai từ.

Sau đó, các nhà nghiên cứu thay đổi các gợi ý tìm kiếm được hiển thị bên dưới tên ứng cử viên. Kết quả rất rõ ràng. Khi những người tham gia được hỏi về phiếu bầu của họ, 80% tổng số sẽ chọn ứng cử viên có những đề xuất tìm kiếm tích cực.

Một nghiên cứu khác cho thấy khi những người tham gia chỉ được cung cấp 4 mục đề xuất tìm kiếm, họ rất dễ bị thao túng khi có 10 mục với nhiều thông tin hơn, họ cũng khó bị thao túng hơn.

Những kết quả này không chứng minh rằng Google hoặc bất kỳ công ty công cụ tìm kiếm nào khác như Bing hay Yahoo đã sử dụng sức mạnh này để thao túng người dùng. Nhưng bài nghiên cứu của Epstein nêu bật một số kết quả mà ông cho là lạ. Nhóm của ông đã phát hiện ra rằng nếu nhập tên của các đối thủ cạnh tranh của Google vào công cụ tìm kiếm của nó, theo sau là từ là is, thì các đề xuất tìm kiếm sẽ là Yahoo đã chết và hoặc Bing là rác rưởi.

An Dương (T/h)