Khoa học Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn với các nước trong khu vực

Ngày 18/5, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tổ chức lễ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2017 cho PGS. TS Nguyễn Sum - Đại học Quy Nhơn, Bình Định, trong lĩnh vực toán học và GS. TS Phan Thanh Sơn Nam - Đại học Quốc gia TPHCM trong lĩnh vực hóa học.

Phát biểu sau khi trao giải thưởng cho 2 nhà khoa học, Phó Thủ tướng Chính Phủ Vũ Đức Đam đánh giá, trong năm vừa qua, chúng ta đã kế thừa những năm trước và có những bước đổi mới đáng mừng. Một trong những điều đó là sự hiện diện trong hội trường này những gương mặt trẻ, những người trong giới khoa học không chuyên, những bạn trong cộng đồng startup và đặc biệt là các doanh nghiệp.

Điều này cho thấy những nỗ lực, cố gắng để cả xã hội tham gia vào hoạt động khoa học, từng bước khai thác tiềm lực, sức trẻ của Việt Nam và từng bước đưa doanh nghiệp vào vị trí trung tâm của nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng, nền khoa học của Việt Nam so sánh với các nước xung quanh thì vẫn còn khoảng cách lớn. "Số công trình khoa học công bố trên các tạp chí ISI của Việt Nam trong 5-6 năm vừa qua tăng 20%. Nhưng nhìn xung quanh, chúng ta chỉ bằng 1/3 của Thái Lan, 1/4 của Malaysia, 1/5 của Singapore. Bằng sáng chế được cấp ở Việt Nam, trong 5 năm gần đây tăng 60%. Nhưng so với thế giới thì chỉ bằng 1/3 của Thái Lan, 1/11 của Malaysia, 1/30 của Singapore, 1/1240 của Hàn Quốc và 1/3170 của Trung Quốc" - Phó Thủ tướng dẫn chứng.

Đặt câu hỏi cho các đại biểu tại buổi lễ có “trăn trở và day dứt không”, Phó Thủ tướng đề nghị, bên cạnh những giải pháp đồng bộ từ thể chế kinh tế, chính sách thuế, tài chính, đầu tư, phải làm mạnh mẽ hơn 3 việc.

Thứ nhất, dù nguồn lực đầu tư cho KH&CN còn có hạn, nhưng nếu sử dụng tốt thì kết quả sẽ tốt hơn rất nhiều. Muốn làm được điều đó, cần công khai minh bạch tất cả các khâu từ lúc đặt ra đề tài, cho đến quá trình làm, lấy ý kiến phản biện và kết quả. Theo Phó Thủ tướng, việc công khai có ý nghĩa rất quan trọng, nếu đề tài tốt sẽ được chia sẻ trong cộng đồng xã hội, trong DN để ứng dụng và không phải nghiên cứu lại. Trong khi đó, những đề tài không tốt, không thiết thực, không chất lượng thì sẽ được cộng đồng nhìn nhận, đánh giá.

Thứ hai là cần khuyến khích các trường ĐH, sinh viên trẻ, vừa tốt nghiệp cũng như tạo môi trường, hỗ trợ cần thiết để sẵn sàng hiến thân cho khoa học, khởi nghiệp sáng tạo. Cùng với trách nhiệm chung trong việc phát triển DN, Bộ KH&CN cần đặc biệt chú trọng tới việc phát triển cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp, start-up theo đúng quan niệm quốc tế.

Thứ ba là nâng cao nhận thức chung về khoa học, theo Phó Thủ tướng, cần làm cho sự hiểu biết, kiến thức của toàn xã hội về khoa học được nâng lên. Bằng những công cụ cần thiết đặc biệt là công nghệ thông tin, cần làm cho toàn dân, không chỉ là các nhà khoa học, nhà quản lý, sinh viên mà kể cả những người dân bình thường, được phổ biến, trang bị kiến thức KH&CN cần thiết để sống khỏe mạnh, an toàn, làm việc với hiệu quả cao hơn.

Phó Thủ tướng lấy ví dụ về khái niệm trí thông minh nhân tạo, thoạt nghe rất cao siêu, trong đó có xử lý giọng nói, nhưng hiện cộng đồng khoa học trẻ đã tạo ra nhiều ứng dụng để bất cứ người dân nào với chiếc điện thoại cũng có thể sử dụng để hỏi đường, hỏi các thông tin cần thiết… Phó Thủ tướng cho rằng nếu có thể làm được các ứng dụng để hỏi kiến thức về giữ gìn sức khỏe, luật pháp, canh tác… “thì tốt biết bao nhiêu”.

“Nếu khoa học không phát triển, đất nước Việt Nam sẽ tụt hậu”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định và nhấn mạnh “đó là điều chắc chắn”.

 Huy Hùng