Đâu là lời giải bài toán quản lý thuốc lá điện tử?

Như Chất lượng Việt Nam đã phản ánh trong bài viết trước, thuốc lá điện tử (còn gọi là thuốc lá thế hệ mới) đang ngày càng phổ biến, được kinh doanh, buôn bán tràn lan trên internet, đặc biệt là mạng xã hội. Tuy nhiên, lợi bất cập hại, thuốc lá điện tử bản chất không giúp người nghiện cai được thuốc lá truyền thống, nó còn gây nguy hiểm vì khó kiểm soát chất lượng cũng như nguồn gốc xuất xứ.

Trên thị trường thuốc lá điện tử hiện nay hầu hết đều là hàng nhập lậu, không kiểm soát được chất lượng. Những sản phẩm này không chỉ rao bán ở website thương mại điện tử và mạng xã hội mà thậm chí còn được bày bán công khai tại nhiều cửa hàng ở các thành phố lớn. Nhu cầu nhiều, lợi nhuận cao nên người bán tìm đủ mọi cách để đưa hàng vào thị trường, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong xử lý.

Được biết, tổ chức Y tế thế giới (WHO) khẳng định thuốc lá điện tử là sản phẩm thuốc lá nên chịu sự điều chỉnh của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC). Tại Việt Nam, Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) năm 2012 định nghĩa: “Thuốc lá là sản phẩm được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá, được chế biến dưới dạng thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác”.

Thuốc lá điện tử ra đời cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, vì vậy không thể đặt quy định về thuốc lá truyền thống để áp dụng cho loại sản phẩm này. Do đó, thuốc lá điện tử mặc dù vẫn được gọi là "thuốc lá" nhưng về bản chất không phải thuốc lá, theo định nghĩa của Luật kể trên.

Do đó, Luật sư Võ Văn Đông, Giám đốc Công ty TNHH M&K cho rằng, việc xây dựng chính sách đương nhiên cũng cần căn cứ trên mức độ gây hại hoặc giảm tác hại của từng loại sản phẩm thuốc lá. Và đây là trách nhiệm của các chuyên gia y tế trong việc tư vấn cho người làm luật.

"Tuy nhiên, cần hết sức thận trọng trong việc xây dựng chính sách, vì nếu không khéo rất dễ tạo điều kiện cho thuốc lá điếu đốt cháy, vốn là loại độc hại nhất, tạo vị thế độc tôn trên thị trường. Mà như vậy nghĩa là làm mất đi sự công bằng trong kinh doanh", luật sư Đông nhấn mạnh.

Ngược lại, do Việt Nam vẫn đứng trước thách thức có số người sử dụng thuốc lá điếu rất cao, tới 43% ở nam giới và 1,1% nữ giới, Bộ Y tế đã kiến nghị tăng cường các biện pháp phòng, chống buôn lậu, nhập lậu trái phép sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm quảng cáo, mua bán trái phép trên trang thương mại điện tử, mạng xã hội…

Đồng thời, Bộ Y tế đề xuất Chính phủ không thí điểm việc cho phép nhập khẩu, kinh doanh sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam. Đây là một trong những mục tiêu để bảo vệ phù hợp với việc giảm nguồn cung cấp, giảm tỷ lệ nhu cầu sử dụng thuốc lá cũng như duy trì nỗ lực thể hiện mục tiêu, quan điểm của Việt Nam khi tham gia công ước Khung của Tổ chức Y tế thế giới về phòng chống tác hại của thuốc lá cam kết làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá ở tất cả các sản phẩm thuốc lá.

 An Nguyên