Ngăn chặn thiết bị, công nghệ kém chất lượng khi nhập khẩu

Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Chỉ thị số 17/ CT - TTg ngày 9/8/2013 về việc tăng cường quản lý, kiểm soát việc nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị của doanh nghiệp.

Theo Chỉ thị nói trên, việc nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị để phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh là hoạt động cần thiết và thường xuyên của các doanh nghiệp trong tất cả các lĩnh vực. Thời gian qua, bên cạnh những doanh nghiệp tổ chức thực hiện tốt hoạt động này vẫn còn một số doanh nghiệp, trong đó có những tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước đã nhập khẩu máy móc, thiết bị cũ, lạc hậu, chất lượng kém, không đáp ứng yêu cầu sản xuất, kinh doanh, làm tăng giá thành sản phẩm, gây ô nhiễm môi trường, giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Công nghệ kém chất lượng, lạc hậu nhập khẩu sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới năng suất, chất lượng và môi trường. Ảnh: N. M

Nguyên nhân chính của tình trạng trên là do một số doanh nghiệp đã không thực hiện đúng các quy định pháp luật về đầu tư, đấu thầu trong quá trình nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị; việc kiểm tra, giám sát, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong hoạt động nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị còn nhiều hạn chế.

Chỉ thị số 17 yêu cầu các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật về đầu tư, đấu thầu, thương mại, chuyển giao công nghệ, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ... trong nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị để tạo tài sản cố định cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Việc nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị phải bảo đảm phù hợp với nội dung yêu cầu quy định trong Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa quốc gia, Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của vùng trong từng thời kỳ, Quy hoạch phát triển ngành và phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, mức chất lượng hàng hóa của các dự án đầu tư đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Trong hồ sơ đề nghị Cấp Giấy chứng nhận đầu tư, hồ sơ dự án đầu tư phải có nội dung giải trình về công nghệ kèm theo danh mục máy móc, thiết bị dự kiến nhập khẩu với các thông số, tính năng kỹ thuật chủ yếu và phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi nhập khẩu.

Đối với công nghệ, máy móc, thiết bị thuộc các Hợp đồng EPC, nếu có nội dung chuyển giao công nghệ thì phải lập thành mục riêng hoặc Phụ lục của Hợp đồng EPC nội dung chuyến giao công nghệ, danh mục máy móc, thiết bị với các thông số kỹ thuật và tính năng theo yêu cầu, nguồn và xuất xứ của máy móc, thiết bị, năm sản xuất, tinh trạng cũ mới.

Việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ phải bảo đảm: Chỉ được nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ mới, ưu tiên nhập khẩu máy móc, thiết bị có trình độ công nghệ tiên tiến, cao phù hợp với dự án đầu tư đã được phê duyệt, khuyến khích nhập khẩu máy móc, thiết bị có tính năng vượt trội về tiết kiệm năng lượng và tài nguyên, thân thiện môi trường.

Trong trường hợp cần thiết phải nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng, phải đáp ứng các yêu cầu theo hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ. 

Không nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ mà các nước đã công bố loại bỏ vì lạc hậu, chất lượng kém, gây ô nhiễm môi trường.

Cũng theo Chỉ thị nói trên, Bộ Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan quản lý chặt chẽ hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng và hướng dẫn triển khai. Phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tổ chức kiểm tra, giám sát hoạt động nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị của các doanh nghiệp theo quy định pháp luật hiện hành...

Bộ Kế hoạch và Đầu tư có trách nhiệm bổ sung nội dung về kiểm tra hoạt động nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị của các dự án đầu tư của các doanh nghiệp. Chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và các Bộ, ngành có liên quan tiến hành thẩm tra nội dung về công nghệ, danh mục máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ trong các dự án đầu tư của các doanh nghiệp. Thường xuyên cập nhật, công bố danh mục máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ trong nước đã sản xuất được...

Nguyễn Nam