Sức mạnh uy trấn của pháo phòng không ZSU-23-4 trong biên chế quân đội Việt Nam

Kể từ khi xuất hiện vào năm 1962, tổ hợp pháo phòng không ZSU-23-4 Shilka đã trở thành hỏa khí lợi hại của Hồng quân Liên Xô chống lại Không quân Mỹ và NATO. Dù ra đời đã lâu, nhưng cho đến nay đây vẫn là một vũ khí phòng không cơ động hiệu quả trong biên chế Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Pháo phòng không ZSU-23-4 được chính thức đưa vào trang bị Quân đội Liên Xô vào năm 1652, trước 5 năm so với mẫu pháo phòng không Vulcan của Mỹ. Sự xuất hiện của ZSU-23-4 vào lúc đó đã tạo nên một cuộc cách mạng thật sự trong khả năng phòng không của Quân đội Liên Xô.

Pháo phòng không ZSU-23-4 được chính thức đưa vào trang bị Quân đội Liên Xô vào năm 1652

Tổ hợp pháo phòng không tự hành ZSU-23-4 bao gồm bốn nòng pháo tự động 23mm và radar điều khiển hỏa lực được gắn trên thân xe thiết giáp bánh xích hạng nhẹ. Các nòng pháo được lắp song song thành hai cặp. Nòng pháo nhô ra khỏi tháp pháo qua một mặt cắt, cho phép điều chỉnh cao độ nòng pháo. Việc xoay tháp pháo và nâng hạ nòng pháo đều được thực hiện bằng điện, và có thể điều khiển bằng tay trong trường hợp khẩn cấp. Các nòng pháo được làm mát bằng chất lỏng và vỏ đạn tiêu thụ được đẩy ra ngoài tháp pháo bằng máng, báo Kiến Thức cho hay.

Pháo phòng không ZSU-23-4 có hai chế độ bắn gồm: ngắm bắn bằng mắt thường hoặc bắn tự động bằng hệ thống radar. Với tốc độ bắn 4.000 viên đạn/phút, Shilka có thể bắn trúng các mục tiêu đang bay với tốc độ 450m/s trên không ở tầm bắn hiệu quả lên tới 2,5km với góc bắn chéo và 2km với góc bắn thẳng.

ZSU-23-4 Shilka sử dụng một radar điều khiển hỏa lực (radar Gun Dish trên nóc xe), cho phép phát hiện mục tiêu từ cự li 20km. Nó có thể bám bắt các mục tiêu từ khoảng cách đến 10km, và có thể trinh sát rất tốt các mục tiêu tầm thấp.

Đối với các mục tiêu bay thấp, radar sẽ được hỗ trợ bởi các kính ngắm quang học 2x và 6x. Kính ngắm quang học được khai thác rất nhiều, đặc biệt là trong môi trường tác chiến điện tử mạnh và/hoặc phải kiểm soát sự phát xạ của radar. Thông tin mục tiêu được cung cấp cho một máy tính, và được hiệu chỉnh bởi hệ thống ổn định ba mặt phẳng của xe, từ đó tính toán điểm đánh chặn và góc bắn cho các nòng pháo. Đây chính là điểm quan trọng làm nên sức mạnh của ZSU-23-4 Shilka.

Pháo phòng không ZSU-23-4 được đánh giá là có hỏa lực mạnh mẽ để tiêu diệt bộ binh 

Bên cạnh khả năng phòng không, ZSU-23-4 còn được đánh giá là có sức mạnh hỏa lực đủ mạnh mẽ để có thể tiêu diệt bất cứ lực lượng bộ binh nào. Vào năm 1975, một nhóm quân tình nguyện Cuba chiến đấu ở Angola đã sử dụng những khẩu pháo ZSU-23-4 ngăn chặn bước tiến của Liên quân FLEC và Quân đội chính quy Zaire. Ngoài ra, ZSU-23-4 cũng thể hiện tốt vai trò như một mẫu pháo hỗ trợ hỏa lực mặt đất với tốc độ bắn hơn 4.000 viên đạn/phút.

Quân đội Việt Nam cũng có những hiệu chỉnh riêng nhằm phù hợp với điều kiện sử dụng tại Việt Nam. Mới đây nhất, Nhà máy A31 đã nghiên cứu thiết kế, chế tạo thiết bị hiệu chỉnh kính TPKU-2 của hệ thống pháo phòng không tự hành ZSU-23-4.

Thiết bị được dùng để kiểm tra, hiệu chỉnh các tham số của kính TPKU-2 thuận tiện, có độ chính xác và độ tin cậy cao trong quá trình kiểm tra, hiệu chỉnh khí tài. TPKU-2 còn có tác dụng khắc phục các ảnh hưởng của điều kiện thời tiết, môi trường khi thực hiện ở ngoài trời; nâng cao sự an toàn cho người cũng như thiết bị trong quá trình hiệu chỉnh.

Qua thực tế làm việc, thiết bị có độ ổn định cao, đạt yêu cầu về các thông số kỹ thuật đề ra. Thiết bị hiệu chỉnh kính TPKU-2 của hệ thống pháo phòng không tự hành ZSU-23-4 đã được tặng giải nhì tại Hội thi Sáng kiến cải tiến kỹ thuật của Quân chủng Phòng không-Không quân.

Đinh Ly (T/h)