TS Nguyễn Đình Cung: 'Cả DNNN lẫn tư nhân ai cũng mong được như khối bên kia'

TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM). 

Thông qua tiếp xúc với doanh nghiệp (DN) nhiều thành phần, ông Cung nhận thấy cả khối DNNN lẫn tư nhân “ai cũng mong được như khối bên kia, nghĩa là cả hai cùng không phát triển được như mong muốn”. Riêng với khối DNNN, ông Cung nhận định, DNNN không có đủ quyền tự chủ để vận hành theo cơ chế thị trường.

“Dù Luật DN đã quy định DNNN có đầy đủ các quyền như Công ty TNHH một thành viên tư nhân, nhưng trên thực tế, quyền tự chủ của DNNN bị hạn chế bởi nhiều lý do”, ông Cung cho hay.

Đánh giá vai trò của kinh tế Nhà nước giai đoạn 2011-2020, ông Phạm Đức Trung, Trưởng ban Nghiên cứu cải cách và phát triển DN (CIEM) cho rằng, nhìn trên tổng thể kết quả thực hiện, vai trò của kinh tế Nhà nước chưa rõ nét trong việc dẫn dắt, tạo động lực phát triển đối với nền kinh tế và là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế.

Theo ông Trung, đối với việc cổ phần hóa, thoái vốn, mặc dù vẫn có thể hoàn thành kế hoạch số lượng cổ phần hóa đến năm 2020 nhưng chắc chắn sẽ không hoàn thành nhiều mục tiêu quan trọng như thu hút đầu tư xã hội, dẫn tới vẫn phải duy trì cổ phần nhà nước ở mức cao; chưa thể rút vốn Nhà nước để đầu tư vào ngành, lĩnh vực cần tới vai trò của kinh tế nhà nước, của DNNN. Và vì vậy, chưa đạt được mục tiêu “DNNN có cơ cấu hợp lý hơn”. Vốn Nhà nước còn hiện diện ở hầu hết các ngành kinh doanh trong nền kinh tế.

Ông Trung thẳng thắn chỉ ra nguyên nhân chính của tái cơ cấu DNNN còn chậm chủ yếu là do những tồn tại của thể chế và pháp luật. Quản lý của chủ sở hữu Nhà nước còn chưa tách bạch giữa quản lý thuộc chức năng sở hữu và quản lý Nhà nước, tiềm ẩn nguy cơ đối xử bất bình đẳng và hạn chế cạnh tranh trên thực tế. Bên cạnh đó, trong quá trình sản xuất kinh doanh, DNNN phải xin ý kiến của nhiều cơ quan nhà nước do cơ chế đặc thù về thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu. Quy định này dẫn tới tình trạng cơ quan nhà nước quyết định rất nhiều vấn đề kinh doanh của DN. DNNN đồng thời phải chịu nhiều ràng buộc từ quy định và cơ chế quản lý (như ràng buộc về bổ nhiệm người quản lý, lao động, tiền lương, quản lý tài chính…).

"Quy định chặt chẽ là cần thiết trong bối cảnh cơ cấu lại, tránh thất thoát tài sản nhà nước, nhưng về lâu dài và dưới góc độ quản trị DN hiện đại, đây lại là yếu tố làm giảm quyền tự chủ của DNNN so với DN khác...", ông Trung chia sẻ.

Cần cụ thể vai trò của kinh tế nhà nước trong thời gian tới. 

Do đó, để nâng cao hiệu quả của kinh tế nhà nước trong thời gian tới, ông Phạm Đức Trung cho rằng, Việt Nam cần cụ thể vai trò của kinh tế nhà nước. Theo đó, cần đảm bảo hệ thống kết cấu hạ tầng và dịch vụ công cần thiết cho mọi hoạt động kinh doanh của các thành phần kinh tế khác; phân bổ các tài sản sở hữu toàn dân cho các chủ thể kinh tế quản lý, sử dụng theo nguyên tắc cạnh tranh, bình đẳng, hiệu quả…

Cùng với đó, theo chuyên gia kinh tế TS. Trần Tiến Cường, quan điểm cơ cấu lại nguồn lực đầu tư đối với DNNN và đơn vị kinh tế nhà nước cần có cách tiếp cận khác nhau, phù hợp với mỗi loại DN. Theo đó, cần tăng cường sử dụng các chính sách vĩ mô do Nhà nước ban hành thay cho việc sử dụng DNNN làm công cụ điều tiết vĩ mô; chỉ sử dụng DNNN như là công cụ hỗ trợ cùng với công cụ chính sách để điều tiết vĩ mô và phải minh bạch hóa, thể chế hóa vai trò này của DNNN.

Bên cạnh đó, ông Cường nhấn mạnh, Nhà nước cần đặc biệt tăng cường việc giám sát, kiểm toán của chủ sở hữu nhà nước đối với vốn, tài sản nhà nước; tăng cường năng lực phân tích, đánh giá, phát hiện, cảnh báo các vấn đề của DNNN…

TS Nguyễn Đình Cung: Làm theo tiến độ, tiến theo quy trình không thể dẫn tới đổi mới sáng tạo(VietQ.vn) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, để thúc đẩy đổi mới sáng tạo cần phải có cách quản lý mới. Việc làm theo tiến độ, tiến theo quy trình là cách cũ, không thể dẫn tới đổi mới sáng tạo.

Thanh Minh