Vì sao Bác lại sửa đổi, gạch đi viết lại Di chúc nhiều lần?

Để trả lời cho câu hỏi vì sao Di chúc Hồ Chí Minh lại được sửa đổi, gạch đi viết lại nhiều lần, PV Chất lượng Việt Nam đã có cuộc trao đổi với  GS.TS.Mạch Quang Thắng- Viện Lịch sử Đảng (ảnh)

Đọc lại bản di chúc của Bác có rất nhiều đọc bị gạch đi viết lại, sửa nhiều lần trong vòng 4 năm…Điều này chứng tỏ Bác trăn trở rất nhiều với những tâm nguyên khi viết Di Chúc ?

Thực ra, theo lời Bác thì văn bản được gọi là thư. Sau ngày Bác mất, khi công bố Đảng ta mới gọi đây là Di chúc.

Năm 1965 Bác có viết một bức thư bằng đánh máy, dài 3 trang  có tên  “Mừng 75 tuổi “, bên cạnh có  mở ngoặc ghi chú “ tuyệt đối bí mật”, rồi giao cho đồng chí Vũ Kỳ, là thư ký của Bác giữ. Tại bức thư này,  Người có nhấn mạnh sức khỏe còn tốt, tinh thần còn sáng suốt. Từ đó trở đi cứ tới tháng 5, dịp ngày sinh của mình, ông Vũ Kỳ lại đưa lại văn bản cho Bác sửa.

Tới 1966 khi sửa lại Bác cũng trăn trở nhiều điều,  gạch lên gạch xuống, đánh dấu điều này điều kia… Đọc lại hồi ký của ông Vũ Kỳ có ghi rõ: “ Có những lúc Bác câm bút lên rồi hạ xuống”, chứng tỏ Di chúc được viết trong tâm trạng suy tư trăn trở bởi đó là lúc đất nước còn ngổn ngang công việc:  Công cuộc chống Mỹ cứu nước chưa xong; phong trào cộng sản quốc tế đang có nhiều mâu thuẫn; đời sống nhân dân vẫn còn gay go…Thậm chí, đây cũng là lúc  nội bộ Đảng cũng có vấn đề, diễn ra sự kiện xử lý nhóm chống Đảng. Chính vì vậy, thời gian này  Bác có bổ sung một câu: “Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”, trong đoạn nói về Đảng.

Năm 1967 cũng tình trạng day dứt suy tư, cầm bút lên hạ bút xuống, Người không viết được nhiều. Cho tới 1968, Bác mới có đoạn bổ sung viết tay khá nhiều  đặc biệt đoạn viết về công tác con người, chính sách hậu chiến đối với người tham gia chiến tranh, người có công với đất nước; người lao động,  xã viên Hợp tác xã; những người dễ tổn thương trong xã hội; những người do tệ nạn xã hội cũ để lại...

Tới năm 1969, tuy sức khỏe đã yếu nhưng  Bác cũng đã cố gắng bổ sung viết lại lời đầu của bản Di Chúc.

Bút tích của Bác trong bản Di Chúc

Có thể tóm lại những vấn đề lớn, Bác mong muốn  thực hiện trong bản Di Chúc là gì thưa ông?

Trong Di chúc, Bác mong muốn: sau kháng chiến chống Mỹ cần chỉnh đốn lại Đảng; công việc đối với con người; hàn gắn vết thương nghiêm trọng do đế quốc Mỹ gây ra trong cuộc chiến tranh xâm lược dã man; miễn thuế nông nghiệp một năm cho các hợp tác xã; khôi phục khối đoàn kết các Đảng anh em; cuối cùng là phần di nguyện về hài cốt…

So lại 6 điểm lớn trong bản di chúc  sau 45 năm nhìn lại có một số điểm thực hiện rất chuẩn, một số chưa thật tốt, một số lại không thực hiện. Rõ ràng chúng ta đang mắc nợ Cụ rất nhiều. Nhiều điều tới nay chúng ta vẫn phải suy ngẫm thực hiện được tốt hơn…

Cụ thể, những vấn đề nào tới nay chúng ta còn nợ Người?

Bác đặt ra nhiều vấn đề Cho Đảng và nhân dân phải làm. Trước hết vấn đề Đảng, sau 45 thực hiện Di chúc  của Bác, tuy Đảng đã đạt được nhiều thành tựu song  lòng tin của nhân dân đối  với Đảng đã và đang bị sụt giảm. Đó là chỉ số cực kỳ đáng lo ngại.

Chúng ta có nghị quyết này cuộc vận động kia…nhưng công tác cán bộ vẫn làm chưa thật tốt. Vẫn còn một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên suy thoái đạo đức lối sống, tham nhũng vẫn còn nhiều;  đời sống kinh tế còn khó khăn,; văn hóa xã hội cũng còn vấn đề khiến chúng ta chưa thật yên tâm lắm khi đọc lại Di chúc của Người.

Rõ ràng vấn đề đoàn kết trong Đảng và công tác cán bộ là những điều Bác dành nhiều trăn trở mong muốn nhất?

Đoàn kết trong Đảng được cụ nhấn mạnh trong bản Di Chúc. Đoàn kết trong đảng mới có đoàn kết xã hội.  Trong môi trường mất đoàn kết thì Đảng không thể vững mạnh được, đất nước không thể ổn định.

Vấn đề cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh: “Cán bộ là gốc của mọi công việc, muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Cán bộ là vấn đề quan trọng nhất trong các vấn đề xây dựng Đảng. Ngày nay số lượng và chất lượng cán bộ có nâng lên nhưng so với yêu cầu của thời đại thì còn cách xa lắm. Bộ phận cán bộ này cán bộ kia còn mắc  nhiều khuyết điểm khiến lòng tin nhân dân giảm sút. Cán bộ còn có những người chưa tận tâm tận lực, với Đảng  với Đất nước với Nhân dân mà như lời Bác vẫn nhấn mạnh: “dĩ công vi thượng”, cán bộ phải hi sinh quyền lợi của mình cho đất nước, đặt lợi ích của nhân dân, của Đất nước lên trên hết. Tuy nhiên ngày nay, chủ nghĩa cá nhân,  chủ nghĩa cơ hội vẫn còn khá nặng trong tư tưởng cán bộ.

Tóm lại, trong bản Di chúc, Bác mong muốn nhiều lắm… Thiết nghĩ từ Trung ương tới địa phương cần có đường lối chính sách đúng, hành động quyết liệt mới có thể chuyển biến được tình hình. Nếu chí nói chung chung trong văn bản nghị quyết, cuộc vận động nặng về hình thức không đem lại kết quả thì không thể thực hiện di chúc của Bác…

Xin cảm ơn ông!

Hoàng Vũ (thực hiện)