Chỉ dẫn địa lý cho nón lá Huế mang đậm hồn quê Việt Nam

Giám đốc Sở khoa học và Công nghệ Thừa Thiên-Huế cho biết việc xây dựng chỉ dẫn địa lý Huế cho sản phẩm nón lá Huế, gồm việc xây dựng cơ sở khoa học để đăng ký xây dựng chỉ dẫn địa lý Huế; tiến hành thiết kế xây dựng hệ thống tem, nhãn hiệu cho sản phẩm nón Huế, góp phần phát huy giá trị của sản phẩm nón lá bằng các hoạt động quảng bá, quản lý chỉ dẫn địa lý. Các phương án về xây dựng đào tạo nguồn nhân lực, tổ chức các hoạt động thương mại sau khi xác lập chỉ dẫn địa lý Huế... cũng đã được thực hiện. Đây là dự án đầu tiên về xây dựng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm thủ công của cả nước.

Dù xuất hiện ở đâu, chiếc nón Huế vẫn mang đậm hồn quê, vẫn mang đậm hương đồng, gió nội của những làng nghề truyền thống, nơi đã sản sinh ra nó. Nón lá Huế từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của các nghệ sĩ Huế và của những người yêu Huế. Nón lá Huế có được danh tiếng như vậy là do nón lá Huế có những đặc trưng riêng về màu sắc, kiểu dáng, kích thước, trọng lượng, độ bền... đã tạo nên sự khác biệt so với nón lá của các địa phương khác.

Bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho nón lá Huế để gìn giữ nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt. Ảnh minh họa

Về hình thái nón lá Huế màu trắng xanh, có những đường điểm xuyết màu xanh rất nhẹ theo chiều dọc lá nên về cơ bản sắc màu nón lá Huế vẫn là trắng. Nón lá Huế mỏng, nhẹ, thanh tao, mềm mại, đẹp chắc, bền và cân đối. Danh tiếng, tính chất đặc thù của nón lá Huế có được là nhờ nghề làm nón lá ở Thừa Thiên Huế đã kế thừa những yếu tố hợp lý của các loại nón lá, từ cung đình đến dân gian, từ miền Bắc đến miền Nam để tạo ra sản phẩm riêng của vùng này.

Nguyên liệu để sản xuất nón lá Huế là cây lá nón có tên khoa học là Licuala Fatoua Becc, được trồng ở huyện A Lưới và huyện Nam Đông, đây là vùng có lượng mưa lớn, độ ẩm cao nên phù hợp với sự phát triển của cây lá nón. Lá nón nguyên liệu được sử dụng là lá không quá non cũng không quá già – lá thường đang còn búp vừa đủ một tháng tuổi và phát triển hết chiều dài, chiều ngang, chưa chuyển sang màu xanh đậm, các bẹ lá ôm khít với nhau, chưa bung ra, có độ mềm với chiều dài khoảng 40- 50cm.   

Để làm ra được một chiếc nón lá vừa đẹp, vừa nhẹ, vừa bền là cả một nghệ thuật và công phu của những nghệ nhân, đòi hỏi sự tỉ mỉ và công phu trong từng công đoạn của quy trình sản xuất. Trong khâu kỹ thuật, thợ làm nón lá Huế có kinh nghiệm chọn lá dù khô cũng còn giữ được màu xanh nhẹ, 16 vành nức thường mảnh được vót tròn trĩnh, tỉ mỉ và công phu. Lá được ủi nhiều lần, cẩn thận cho thật phẳng và láng. Hình dáng của chiếc nón lá Huế phụ thuộc rất nhiều vào khung chằm. Khung chằm (còn gọi là khuôn nón) phải được đặt riêng với yêu cầu cụ thể để dáng của chiếc nón lá sau này cân đối, đẹp mắt, vừa ý.

Người thợ làm khung nón giữ kỹ thuật tạo dáng mái, khoảng cách giữa các vành và độ tròn của vành... như một thứ gia bảo cha truyền con nối, theo một thẩm mỹ dân gian "hay mắt" mà thật ra là cả một tỷ lệ thích hợp đã được nhiều đời và nhiều vùng kiểm nghiệm "thuận mắt ta ra mắt người". Khi xây và lợp lá phải thật khéo, nhất là khâu sử dụng lá chêm, tránh việc chồng nhau nhiều lớp để sao cho nón thanh và mỏng, mũi chỉ chằm phải sát để kẽ lá ôm khít lấy nhau. Khi nón chằm hoàn tất, người thợ đính cái soài bằng chỉ màu rất đẹp vào chóp nón sau đó mới phủ dầu nhiều lần, phơi đủ nắng để thành nón bóng láng và giữ được bền.

Nhờ kinh nghiệm và đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, nón lá Huế không những mang được dấu ấn biểu trưng cho vẻ đẹp của Huế, của làng nghề văn hóa Huế mà còn trở thành hàng lưu niệm được ưa thích của mọi người khắp nơi đến Huế và của nhiều du khách quốc tế.   

Khu vực địa lý của nón lá Huế bao gồm vùng nguyên liệu lá nón huyện A Lưới và huyện Nam Đông; Vùng nguyên liệu làm vành nón xã Bình Điền thuộc huyện Hương Trà; Vùng sơ chế nguyên liệu lá nón phường Phước Vĩnh và thôn Đốc Sơ phường An Hòa thuộc thành phố Huế; Vùng sản xuất khung (khuôn) chằm phường Phước Vĩnh thuộc thành phố Huế và xã Phú Mỹ thuộc huyện Phú Vang; Các làng nghề chằm nón lá: thôn Đốc Sơn phường An Hòa thuộc thành phố Huế; thôn Mỹ Lam và thôn An Lưu xã Phú Mỹ, thôn Đông Đỗ và thôn Đồng Di xã Phú Hồ, thôn Tân Mỹ thị trấn Thuận An, thôn Thanh Dương xã Phú Diên, thôn Truyền Nam xã Phú An, thôn Dương Nổ xã Phú Dương thuộc huyện Phú Vang; làng Thanh Tân xã Phong Sơn thuộc huyện Phong Điền; làng Hương Cần xã Hương Toàn thuộc huyện Hương Trà; xã Thủy Thanh thuộc huyện Hương Thủy; Phủ Cam phường Phước Vĩnh thuộc thành phố Huế.

Duy Anh

Hoạt động sở hữu trí tuệ tiếp tục phát triển

Nhận thức về quyền sở hữu trí tuệ đã chuyển biến rõ rệt

Chống hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ vì sao gặp khó?

Doanh nghiệp vẫn thờ ơ với bảo hộ sở hữu trí tuệ

Nên đọc