Giao dịch vàng số lượng lớn sẽ bị đưa vào “tầm ngắm” trong thời gian tới

Trong bối cảnh thị trường vàng có nhiều biến động, từ ngày 3/6, NHNN đã quyết định dừng việc đấu thầu vàng và giao 4 ngân hàng quốc doanh và Công ty SJC để triển khai bán vàng miếng cho người dân với giá bình ổn. Điều này dẫn đến việc tại các điểm bán của các ngân hàng và Công ty SJC luôn tập trung lượng người đến xếp hàng để mua vàng.

Để giải quyết tình trạng này, các đơn vị đã tập trung triển khai tiện ích đăng ký mua vàng miếng SJC trực tuyến cho trên website của các ngân hàng. Tuy nhiên, nhiều khách hàng phản ánh khó đăng ký, nên vẫn phải đến các điểm bán để xếp hàng.

Nhiều ngân hàng thương mại hiện nay lại xuất hiện tình trạng nhiều người xếp hàng mua vàng hộ để nhận thù lao. Do đó, ngân hàng hạn chế số lượng mỗi khách hàng được mua tối đa trong ngày để ai cũng có thể mua vàng, đồng thời hạn chế tình trạng có đối tượng thuê người xếp hàng mua gom bàng với mục tiêu đẩy giá, hưởng chênh lệch, trục lợi chính sách.

Quy trình mua vàng tại các điểm bán là khách hàng phải mang theo căn cước công dân hoặc giấy tờ tùy thân, sau đó phải điền thông tin cá nhân và được thanh toán bằng hình thức chuyển khoản hoặc tiền mặt, sau đó là nhận hóa đơn điện tử.

Tuy nhiên, nếu người dân mua vàng miếng SJC số lượng lớn trị giá hơn 400 triệu đồng thì theo Luật Phòng chống rửa tiền, sẽ phải khai báo thêm một tờ phiếu bổ sung thông tin như nguồn tiền hoặc nguồn tài sản trong giao dịch vàng này đến từ đâu, địa chỉ cụ thể nơi làm việc, mức thu nhập trung bình 6 tháng gần nhất…

Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, các giao dịch mua bán vàng thường tiềm ẩn nhiều nguy cơ rửa tiền vì tính thanh khoản cao, giá trị lớn và phi tập trung. Trong đó, tính thanh khoản là một đặc điểm nổi trội của thị trường này, khi có thể mua bán nhanh chóng và dễ dàng trên nhiều kênh giao dịch khác nhau.

Đặc biệt, các giao dịch vàng thường được thực hiện rất nhanh chóng. Đây cũng là loại tài sản phi kỹ thuật số nên những thông tin nhận dạng riêng rất dễ bị chỉnh sửa, xóa bỏ.

Do đó, khó có thể xác định được nguồn gốc và danh tính của những người sở hữu vàng. Ngoài ra, loại tài sản này cũng được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới như một kho lưu trữ giá trị và kênh thanh toán. Điều này giúp cho tội phạm dễ dàng chuyển đổi tiền bất hợp pháp thành vàng và che giấu nguồn gốc của tiền.

Đồng quan điểm, một chuyên gia trong lĩnh vực vàng cho biết, trên thị trường vàng, các giao dịch mua bán rất khó xác định được “người đứng sau” là ai. Những người dân mua bán nhỏ lẻ thường đến giao dịch trực tiếp tại tiệm vàng nhưng giới đầu từ nắm lượng lớn vàng thường không hiện diện trực tiếp tại cửa hàng mà giao dịch bằng phương tiện khác, thậm chí chỉ cần gọi điện thoại.

Từ những vấn đề này, luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng, việc căn cứ vào các quy định của pháp luật liên quan đến phòng chống rửa tiền, các tổ chức kinh doanh vàng phải tăng cường thu thập, cập nhật, xác minh thông tin nhận biết khách hàng, mục đích nhằm đảm bảo việc nhận biết giao dịch của khách hàng có mức độ rủi ro về rửa tiền hay không.

Đối với các khách hàng mua vàng giá trị từ 400 triệu đồng trở lên, ngoài các thông tin cơ bản, việc khai thêm các thông tin khác giúp các tổ chức kinh doanh vàng xác định được rủi ro rửa tiền trong các giao dịch vàng; ngăn chặn việc sử dụng vàng để rửa tiền và bảo vệ khách hàng khỏi những rủi ro liên quan.

Theo đó, NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức kinh doanh, mua bán vàng miếng, các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022, Nghị định số 19/2023/NĐ-CP ngày 28/4/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật phòng, chống rửa tiền, Quyết định số 11/2023/QĐ-TTg ngày 27/4/2023 Thủ tướng Chính phủ quy định mức giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo và Thông tư số 09/2023/TT-NHNN ngày 28/7/2023 của Thống đốc NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền, chỉ đạo của NHNN tại văn bản số 10064/NHNN-TTGSNH ngày 28/12/2023.

Đồng thời, NHNN cũng yêu cầu các đơn vị trên nghiêm túc chấp hành việc báo cáo giao dịch có giá trị lớn theo quy định tại Điều 25; báo cáo giao dịch đáng ngờ theo quy định tại Điều 26 của Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 và thực hiện báo cáo bổ sung (nếu có) theo quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền; kịp thời báo cáo, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến giao dịch đáng ngờ.

Các tổ chức tín dụng, tổ chức kinh doanh vàng, các trung gian thanh toán rà soát, cập nhật và gửi bổ sung báo cáo đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, quy định nội bộ về phòng, chống rửa tiền, báo cáo kiểm toán nội bộ theo quy định của pháp luật, thông tin cán bộ đầu mối về phòng, chống rửa tiền (nếu có thay đổi)... về Cục Phòng, chống rửa tiền theo quy định của Luật Phòng, chống rửa tiền và hướng dẫn tại Thông tư số 09/2023/TT-NHNN trước ngày 15/7/2024.

Khánh Mai (t/h)