Coi chừng mất mạng vì ngộ độc đặc sản sâu tre

Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới, thói quen sử dụng côn trùng làm thức ăn có từ lâu, phổ biến có cào cào, châu chấu, nhộng tằm, dế, ong, mối, nhộng ve sầu, sâu tre hay là sâu măng… được chế biến thành những món ăn khoái khẩu được nhiều người ưa thích. Tuy nhiên, việc sử dụng côn trùng để chế biến thành thức ăn cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhập viện vì đặc sản lạ

Sau lần đi tây Bắc được thưởng thức món sâu tre, anh Nam dường như đã nghiện món đặc sản này nên dù có giá từ 400 đến 500 ngàn đồng/kg anh vẫn tìm mua bằng được. Anh cho biết, sâu tre chiên lên, ăn vừa béo ngậy lại giòn tan cực kỳ hấp dẫn.

Anh Nam hào hứng cho biết thêm, món sâu này rất hiếm, giá đắt mà phải tìm được mối để đặt hàng trước cả tuần. Bởi không phải mùa nào cũng có, mùa sâu tre chỉ bắt đầu từ tháng 9, đến cuối tháng 10 là hết. Trước đây, sâu tre được bà con mang về làm thức ăn cho gia đình. Nhưng giờ nhu cầu mua sâu tre của người dân thành thị tăng lên, sâu tre được bán cho các nhà hàng, quán ăn làm món đặc sản khá nhiều.

Tuy nhiên, dường như món đặc sản sâu tre không phải ai ăn cũng được như anh Nam. Đơn cử như trường hợp của anh Cường (Hà Nội) đã suýt mất mạng vì dị ứng với sâu tre.

Anh Cường hãi hùng kể lại, lần đó đến nhà ông anh chơi và được anh chiêu đãi món đặc sản sâu tre vùng núi Tây Bắc. Thoạt đầu nhìn mấy con sâu ngọ nguậy cũng hãi nhưng sau khi chế biến chúng khá hấp dẫn. Tò mò muốn biết món đặc sản này có gì lạ, anh nếm thử và thấy khá ngon liền làm mấy chén rượu cùng ông anh. Ai ngờ sau khi bữa cơm kết thúc, anh Cường cảm thấy ngứa ngáy rồi sau đó toàn thân nổi mẩn đỏ, họng rát ngứa và nôn thốc nôn tháo.

Nghĩ do ăn sâu trẻ bị dị ứng nên anh bèn mua thuốc uống. Tuy nhiên dù uống thuốc nhưng nốt mẩn vẫn không giảm, thậm chí còn nổi mề đay dày khắp người, mặt mũi sưng húp, chân tay run rẩy. Ngay sau đó anh được đưa đi cấp cứu trong tình trạng khó thở, bụng dạ có thắt, mặt mày tái nhợt và sau đó được chẩn đoán là ngộ độc do dị ứng thực phẩm. Sau lần đó cứ nhìn thấy sâu dù bất kỳ loại gì anh cũng thấy hãi và buồn nôn.

Bổ dưỡng nhưng dễ gây dị ứng

Trường hợp của anh Cường chỉ là ví dụ điển hình của tình trạng ngộ độc do sử dụng côn trùng mà may mắn thoát chết. Theo thống kê từ Bộ Y tế, trong vài năm gần đây, trên toàn quốc đã ghi nhận một số vụ ngộ độc do sử dụng các loại côn trùng, ấu trùng làm thức ăn. Điển hình là vụ ngộ độc do ăn ấu trùng ve sầu nhiễm nấm tại Bình Thuận làm 15 người bị ngộ độc phải nhập viện. Sau đó là vụ 38 người  ở Lai Châu phải nhập viện trong đó 1 người tử vong. Nguyên nhân chính là do những người này ăn món bọ xít đen chiên mỡ.

Để có cái nhìn rõ hơn về loại côn trùng nói chung và món đặc sản sâu tre nói riêng, báo Chất lượng Việt Nam đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa, Hà Nội), ông cho biết, thực chất tất cả các loại côn trùng như nhộng, kiến, tằm hay sâu tre đều có thể chế biến thành những món ăn bổ dưỡng.

Theo ông Thịnh, côn trùng có hàm lượng protein cao so với các thực phẩm chăn nuôi, nhưng lượng chất béo lại thấp hơn nhiều so với thức ăn chăn nuôi, nếu sử dụng côn trùng làm thức ăn thường xuyên sẽ làm giảm nguy cơ béo phì, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, máu nhiễm mở… Chẳng hạn như châu chấu có khả năng trị liệt dương, giúp tiêu hóa tốt. Ve sữa chứa một số lượng lớn chitin có tác dụng như là loại thuốc chống lão hóa, chống ung thư và là thực phẩm tăng lực có giá trị kinh tế rất cao. Nhộng, tằm hay món sâu tre cũng rất bổ dưỡng.

Tuy nhiên, PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh cũng cho rằng, chế biến côn trùng làm thức ăn dù rất bổ dưỡng nhưng lại rất dễ gây dị ứng cho người sử dụng vì không phải ai cũng có thể hợp món khoái khẩu này. Ngoài ra, do kiến thức của người dân về chế biến các loại côn trùng hầu như chỉ dựa vào kinh nghiệm, do đó sẽ không loại bỏ hết độc tố, khiến người ăn phải nhẹ thì dị ứng nặng thì ngộ độc cấp tính thậm chí có thể tử vong.

Do đó, theo PGS.TS Thịnh, đối với những người ăn một lần bị dị ứng thì phải dừng ngay, còn đối với những người không bị dị ứng, trước khi chế biến các món ăn từ côn trùng người nấu phải ngâm côn trùng vào nước muối ấm, nước vôi… để thải hết chất độc trong ruột, tại các tuyến ngoại tiết. Sau đó bỏ ruột, cánh, chân, đầu, vòi rồi rửa lại sạch bằng nước ấm, nước muối để loại bỏ vi sinh vật, chất bẩn bám trên thân côn trùng. Cần nấu kỹ và ăn ngay sau khi chế biến, tuyệt đối không ăn sống, ăn tái, nấu chín nguyên con không qua sơ chế, vệ sinh…sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe.

An Dương