Doanh nghiệp KH&CN còn nhiều rào cản

Theo Cục Phát triển thị trường và DN KH&CN (Bộ KH&CN), khi đã được chứng nhận là DN KH&CN, các DN KH&CN cũng được miễn lệ phí trước bạ khi đăng ký quyền sử dụng đất, sở hữu nhà cũng như được sử dụng thiết bị nghiên cứu tại các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, sử dụng các dịch vụ miễn phí của các cơ sở ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp do các cơ quan nhà nước thành lập.

Đây là những ưu đãi theo quy định nhưng trên thực tế theo ông Mai Văn Nhiều, Giám đốc Sở KH&CN Long An, nhiều ưu đãi, hỗ trợ về pháp lý và thuế, tư vấn về sở hữu trí tuệ… nhưng cả doanh nghiệp và nhà khoa học chưa “mặn mà” với việc thành lập DN KH&CN, số lượng rất ít so với mong muốn. Như tại Long An, đến nay, sau nhiều năm chính sách khuyến khích phát triển DN KH&CN ra đời, mới chỉ có 4 DN KH&CN. Cả 4 doanh nghiệp đó được cho là có quy mô siêu nhỏ và mỗi đơn vị, doanh thu một năm không quá 100 triệu đồng. 

DN KH&CN được hưởng nhiều ưu đãi nhưng rào cản cũng không ít.

Ông Mai Văn Nhiều cho biết thêm, điều kiến cho các doanh nghiệp ngại trở thành DN KH&CN là họ phải xây dựng dự án sản xuất, kinh doanh. Trong đó, phải chứng minh việc sử dụng hoặc sở hữu hợp pháp các kết quả KH&CN; giải trình quá trình ươm tạo và làm chủ công nghệ từ các kết quả KH&CN có quyền sử dụng hoặc sở hữu hợp pháp; phương án sản xuất, kinh doanh trong đó nêu rõ các sản phẩm hàng hóa hình thành từ kết quả KH&CN và các điều kiện đảm bảo hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nguyên nhân là tính bảo mật công nghệ của doanh nghiệp, vì khi đã vào vườn ươm hay đăng ký độc quyền sáng chế, doanh nghiệp phải khai báo chi tiết về công nghệ, mô tả sáng kiến của mình nên rất dễ bị mất thông tin, bí quyết quy trình công nghệ. 

Hơn nữa việc gặp khó khăn trong hưởng ưu đãi về thuế, không đủ sức theo đuổi, đầu tư vì nguồn vốn nhỏ; đầu tư cho hoạt động nghiên cứu luôn chứa đựng rủi ro và không phải trong thời gian ngắn có kết quả ngay; thiếu thông tin, cơ hội xúc tiến, hợp tác nước ngoài; địa phương chưa làm tốt công tác thông tin tuyên truyền; thủ tục đăng ký còn nhiều khó khăn… đó là những ngăn cản đối với việc hình thành và phát triển của DN KH&CN.

Theo lãnh đạo Sở KH&CN Hà Nội, các vướng mắc mà DN KH&CN gặp phải khi được giao quyền sở hữu, quyền sử dụng các kết quả KH&CN tạo ra từ ngân sách nhà nước. DN không có đủ căn cứ pháp lý để chứng minh được quyền sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp kết quả nghiên cứu. Mục tiêu có 3.000 DN KH&CN đến năm 2020 sẽ khó thực hiện được nếu ngay lúc này không triển khai các giải pháp hỗ trợ đồng bộ. Một trong những lý do các DN KH&CN tiềm năng chưa làm thủ tục đề nghị công nhận là DN KH&CN là bởi họ chưa thấy được lợi ích của việc được công nhận.

Cũng theo vị lãnh đạo Sở KH&CN Hà Nội, cùng với khó khăn từ phía doanh nghiệp, hiện địa phương cũng gặp khó khăn về kinh phí thẩm định hồ sơ cấp, thu hồi, hủy bỏ hiệu lực, cấp lại giấy chứng nhận DN KH&CN. Các Sở KH&CN không có nguồn kinh phí cho việc thẩm định hồ sơ được lấy từ nguồn kinh phí hoạt động thường xuyên do ngân sách cấp hàng năm cho Sở KH&CN. Quy định là vậy nhưng đến nay vẫn không có hướng dẫn cụ thể về căn cứ pháp lý của mức chi nên việc chi không thực hiện được.

Còn theo PGS. TS Phan Minh Tân – Giám đốc Sở KH&CN TP. HCM, chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các DN KH&CN rất hấp dẫn và cụ thể nhưng các ngành lại chưa thống nhất, đặc biệt là ngành thuế, nên việc hưởng ưu đãi gặp không ít khó khăn.

Ông Tân đưa ra ví dụ cụ thể, Công ty CP Giống cây trồng Miền Nam được cấp giấy chứng nhận DN KH&CN từ ngày 30/7/2012 nhưng đến nay vẫn chưa được hưởng ưu đãi thuế do Cục Thuế TP. HCM phải xin ý kiến Tổng Cục thuế và Tổng cục này vẫn chưa có ý kiến trả lời. Việc chậm trễ đó đã ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình triển khai các hoạt động phát triển DN KH&CN trên địa bàn TP. HCM.

Để gỡ được nút thắt này, PGS. TS Phan Minh Tân cho rằng, Bộ KH&CN cần sớm có kiến nghị với Chính phủ và các bộ, ngành về thực thi chính sách ưu đãi cho DN KH&CN, tạo sự nhất quán và đồng bộ giữa các ngành khi thực hiện quy định của Nhà nước, đặc biệt trong việc thực hiện các chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp để tạo động lực cho doanh nghiệp đăng ký DN KH&CN, triển khai các hoạt động nghiên cứu KH&CN trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Cơ quan chức năng cũng cần hướng dẫn cụ thể việc triển khai chính sách được ưu tiên sử dụng các trang thiết bị phục vụ trong phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia của DN KH&CN. Qua đó khai thác tối đa những trang thiết bị, máy móc phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ của doanh nghiệp.

Đặc biệt, cần sớm có các khóa đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn và phát triẻn đội ngũ chuyên gia quản lý tổ chức, điều hành hoạt động loại hình DN KH&CN; về sở hữu trí tuệ, hệ thống quản lý chất lượng, xây dựng và phát triển thương hiệu cho DN KH&CN; đánh giá trình độ công nghệ. Cần có cơ chế, chính sách cụ thể khuyến khích, ưu đãi cho các doanh nghiệp mua các kết quả nghiên cứu đã được cấp bằng phát minh và sáng chế hoặc các kết quả nghiên cứu cải tiến năng suất, chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp được chứng minh rõ ràng qua thực sản xuất, kinh doanh, ông Mai Văn Nhiều chia sẻ.

Phó giám đốc Sở KH&CN Phú Thọ Phạm Công Khanh lại đề nghị, Bộ KH&CN cần có những văn bản linh hoạt để có thể giúp cho việc ươm tạo DN KH&CN tại doanh nghiệp trên cơ sở đầu tư tài chính cho nghiên cứu, cải tiến kỹ thuật ở các doanh nghiệp để họ có thể mạnh dạn đầu tư ở những lĩnh vực khó, chi phí tài chính lớn. Bởi theo các quy định hiện hành, DN KH&CN sẽ được ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp có đề nghị nên tính trên doanh thu thì sẽ tạo điều kiện hơn cho doanh nghiệp.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Thành Vinh – Phó Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Hòa Bình nhận định, sau 8 năm kể từ khi văn bản đầu tiên liên quan đến việc hình thành DN KH&CN ra đời, hàng loạt chính sách ưu đãi đi theo nhưng đến nay số lượng DN KH&CN còn rất khiêm tốn. Điều đó cho thấy các văn bản chưa phát huy tác dụng, đi vào đời sống và đặc biệt ở góc độ địa phương còn rất hạn chế. Vì vậy, cần sớm có một nghiên cứu và ban hành quy chế phối hợp giữa các bộ, ngành đơn vị liên quan để các địa phương, trong đó có các Sở KH&CN phối hợp, triển khai thuận lợi hơn.

Ngũ Hiệp