KH&CN góp phần củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam

Đối với đóng góp của KH&CN cho lĩnh vực quốc phòng, an ninh, theo Thượng tướng Bế Xuân Trường, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng, Nhà nước luôn xác định vai trò hết sức quan trọng của KH&CN.

Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã xác định: Phát triển và ứng dụng KH&CN là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ Tổ quốc. KH&CN là nội dung cần được ưu tiên tập trung đầu tư trước một bước trong hoạt động của các ngành, các cấp.

Tiếp đến, Văn kiện Đại hội XII của Đảng cũng xác định: “Phát triển mạnh mẽ KH&CN, làm cho KH&CN thực sự là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng nhất để phát triển…, bảo đảm quốc phòng, an ninh” và “Xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng, vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân”.

Để triển khai đồng bộ các Nghị quyết của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã ban hành Nghị quyết số 791-NQ/QUTW ngày 30/12/2012 về lãnh đạo công tác khoa học, công nghệ và môi trường trong Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã quán triệt và nghiêm túc triển khai thực hiện đồng bộ trên các lĩnh vực, có trọng tâm, trọng điểm, thiết thực và hiệu quả, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. 

Khoa học nghệ thuật quân sự làm tốt công tác dự báo chiến lược cho Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng chủ trương, đường lối trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Thượng tướng Bế Xuân Trường cho biết, thời gian qua, tình hình thế giới có những diễn biến phức tạp, khó lường; tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đến hầu hết các quốc gia. Trong khu vực, tranh chấp chủ quyền biên giới, biển, đảo tiếp tục có nhiều phức tạp. Các thế lực thù địch, phần tử cơ hội chính trị tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, thực hiện “phi chính trị hóa”. Quân đội đang trong quá trình điều chỉnh tổ chức, lực lượng với phương châm “tinh, gọn, mạnh”, từng bước hiện đại, trong đó có một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; biên chế, vũ khí, trang bị tiếp tục có sự phát triển, yêu cầu đặt ra cho công tác KH&CN nhiều vấn đề mới cần nghiên cứu, giải quyết.

Trong bối cảnh đó, công tác nghiên cứu nghệ thuật quân sự đã cung cấp những luận cứ khoa học quan trọng cho Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng và triển khai Chiến lược quốc phòng, Chiến lược quân sự Việt Nam, Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia; Về tổ chức, biên chế xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đã tập trung nghiên cứu các vấn đề về dự báo tình huống chiến lược, đặc biệt là sự điều chỉnh, chuyển hướng chiến lược của các nước lớn và các quốc gia trong khu vực, quan hệ Mỹ - Trung Quốc... tác động, ảnh hưởng đến quốc phòng Việt Nam; làm rõ vấn đề chiến tranh thông tin, tác chiến không gian mạng và an toàn thông tin, an ninh mạng.

Công tác nghiên cứu cũng đã dự báo âm mưu, thủ đoạn, hình thái chiến tranh kiểu mới của các thế lực thù địch tiến hành chống phá cách mạng nước ta; tình huống có thể xẩy ra trên các hướng chiến lược, nhất là hướng biên giới Tây Nam và khu vực biển đảo Trường Sa và DK1. Thông qua công tác nghiên cứu đã đề xuất giải pháp bảo đảm an ninh vùng trời, chống phong tỏa đường không, tổ chức, sử dụng quân đội tham gia phòng, chống khủng bố, bạo loạn lật đổ, ly khai, tìm kiếm cứu nạn, khắc phục sự cố môi trường.

KH&CN góp phần quan trọng trong xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng

Xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là nhiệm vụ then chốt, các nội dung nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn quân sự đã được chú trọng. Qua đó đã đề xuất các giải pháp nhằm phát huy, động viên sức mạnh tổng hợp của toàn dân, cả hệ thống chính trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; bổ sung, phát triển lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc góp phần xây dựng, nâng cao bản chất giai cấp công nhân, giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Quân đội thời kỳ mới.

Để chuẩn bị cho chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, ngay từ thời bình cần xây dựng tiềm lực quốc phòng của đất nước. Đây cũng là nhiệm vụ quan trọng đặt ra nhiều vấn đề mới đối với lĩnh vực khoa học nghệ thuật quân sự.

Các nội dung nghiên cứu tập trung vào: tổ chức các lực lượng quân đội, xây dựng lực lượng dự bị động viên, lực lượng dân quân biển, xây dựng các khu vực phòng thủ, xây dựng các khu kinh tế quốc phòng, kết hợp quốc phòng với kinh tế, đối ngoại, xây dựng các căn cứ hậu cần kỹ thuật, bảo vệ biên giới quốc gia, bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng…

Phát triển toàn diện lý luận nghệ thuật quân sự ở quy mô chiến lược, chiến dịch, chiến thuật, tác chiến phòng thủ quân khu, phòng thủ tỉnh, thành phố; phát triển những vấn đề mới về phương pháp tác chiến chiến lược, chiến dịch, tác chiến bảo vệ biển đảo, tác chiến chống tiến công hoả lực đường không, phát triển cách đánh và vận dụng các thủ đoạn chiến đấu trong các hình thức chiến thuật; nghệ thuật tổ chức sử dụng lực lượng tác chiến, bảo đảm tác chiến của các quân, binh chủng, ngành. Đồng thời, làm rõ vấn đề tổ chức các mặt bảo đảm hoạt động tác chiến trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao, bổ sung những vấn đề mới về cơ động, ngụy trang, nghi binh, bảo toàn lực lượng trong tác chiến; ứng phó với các mối đe dọa an ninh truyền thống, phi truyền thống. Nghiên cứu xây dựng lý luận nghệ thuật sử dụng các lực lượng được trang bị vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của các lực lượng tiến thẳng lên hiện đại.

KH&CN góp phần hiện đại hóa vũ khí trang bị, phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của quân đội

Thông qua việc triển khai, thực hiện các Chương trình Phát triển sản phẩm quốc gia, Chương trình Quốc gia phát triển công nghệ cao, các dự án cải tiến, hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật, các đề tài, nhiệm vụ KH&CN các cấp đã từng bước làm chủ thiết kế, chế tạo nhiều tổ hợp vũ khí, trang bị kỹ thuật công nghệ cao, năng lực nghiên cứu trên một số lĩnh vực đã có bước tiến lớn: công nghệ điện tử vi mạch, quang điện tử, tự động điều khiển, vật liệu, cơ khí chính xác, công nghệ thông tin...

Các kết quả nghiên cứu đã tạo ra một số sản phẩm bước đầu được đưa vào trang bị phục vụ cho Quân đội; cải tiến hiện đại hóa nâng cao tính năng của vũ khí, trang bị kỹ thuật: tăng uy lực, khả năng cơ động, khả năng đánh đêm; khai thác sử dụng các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, tăng niên hạn sử dụng, kéo dài tuổi thọ cho các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật; chủ động về bảo đảm trang bị cho Quân đội khi có tình huống chiến tranh, giảm phụ thuộc nhập khẩu về vũ khí, trang bị kỹ thuật, vật tư phục vụ cho sản xuất, chế tạo.

Khoa học y dược quân sự và Khoa học hậu cần quân sự đã tập trung nghiên cứu các lĩnh vực về y học quân sự, tạo ra nhiều sản phẩm thiết thực phục vụ cho bộ đội. Đã xây dựng được các phương án bảo đảm quân y cho các tình huống tác chiến biển, đảo, tác chiến phòng thủ quân khu, tỉnh, thành phố; nghiên cứu và đề xuất giải pháp bảo đảm sức khỏe bộ đội tàu ngầm; nghiên cứu bào chế các loại thuốc điều trị lành vết thương phần mềm dã chiến từ nguyên liệu sẵn có trong nước; nghiên cứu và làm chủ công nghệ sản xuất một số sản phẩm thuốc trang bị trong cơ số thuốc cá nhân phục vụ huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu của bộ đội…

KH&CN góp phần xây dựng tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia và tiềm lực KH&CN quân sự

Trong quá trình nghiên cứu phát triển khoa học quân sự, Bộ Quốc phòng đã tập trung đầu tư và từng bước xây dựng được hệ thống phòng thí nghiệm trên nhiều lĩnh vực nghiên cứu khoa học và đào tạo có trang thiết bị hiện đại, trong đó có phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia về an toàn thông tin. Các phòng thí nghiệm đã được đầu tư và kịp thời đưa vào sử dụng, đáp ứng được yêu cầu nghiên cứu, đào tạo, tiếp cận được với trình độ tiên tiến trong khu vực.

Qua việc triển khai các nhiệm vụ KH&CN, hằng năm Quân đội đã huy động hàng nghìn nhà khoa học tham gia nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện nâng cao mặt bằng trình độ KH&CN quân sự, xây dựng đội ngũ cán bộ KH&CN có trình độ cao trên các lĩnh vực. Đội ngũ cán bộ KH&CN trong Quân đội đã có bước phát triển về cả số lượng và chất lượng; số cán bộ có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư không ngừng tăng.

Với sự quan tâm, chỉ đạo của Bộ Quốc phòng về xây dựng nhân lực KH&CN, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho nghiên cứu và qua quá trình tham gia thực hiện các nhiệm vụ KH&CN, mặt bằng trình độ KH&CN đã có bước phát triển rõ nét, thể hiện qua các sản phẩm nghiên cứu với mức độ tích hợp cao hơn, phức tạp hơn, quy mô lớn hơn, nâng cao trình độ thiết kế, năng lực công nghệ chế tạo, làm chủ nhiều công nghệ nền đặc thù trong quân sự. Bộ Quốc phòng đã hình thành một số nhóm nghiên cứu mạnh về ra đa, tên lửa, tự động điều khiển, vật liệu, thuốc phóng, thuốc nổ, công nghệ thông tin, thông tin liên lạc, đóng tầu... đã tạo ra nhiều sản phẩm KH&CN có giá trị, hiệu quả sử dụng cao, có thể thay thế các sản phẩm, vật tư, linh kiện... mà trước đây ta phải nhập ngoại. Đặc biệt, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông

Quân đội tiếp tục tập trung vào 3 lĩnh vực: Công nghệ cao, công nghiệp điện tử - viễn thông và công nghiệp an ninh mạng với những công nghệ, sản phẩm mới, hiện đại trên thế giới như: Công nghệ 5G (trạm thu phát 5G, chip 5G), mạng lõi 4G; hệ sinh thái sản phẩm giám sát an toàn thông tin 24/7 cho các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp lớn, ngoài ra, Tập đoàn đã và đang đầu tư trong việc nghiên cứu một số loại vũ khí, trang bị.

Thông qua triển khai các chương trình, đề án lớn hướng đến các sản phẩm mục tiêu đồng bộ, quy mô lớn, phức tạp, đã làm chủ thiết kế, chế tạo nhiều tổ hợp vũ khí, trang bị kỹ thuật công nghệ cao, nâng cao trình độ, năng lực nghiên cứu KH&CN trên một số lĩnh vực. Trình độ KH&CN trong các sản phẩm đã từng bước tiếp cận với trình độ các nước tiến tiến trong khu vực, một số lĩnh vực đang tiếp cận trình độ thế giới (công nghệ chế tạo đầu tự dẫn, định vị dẫn dường, công nghệ thủy âm, công nghệ ảnh nhiệt, công nghệ điều khiển tự động...).

Trong các kết quả nghiên cứu, số lượng các bài báo khoa học, trong đó các bài báo đăng trên tạp chí quốc tế có uy tín và số lượng văn bằng sáng chế, giải pháp hữu ích được công nhận tăng lên, thể hiện bước phát triển của trình độ nghiên cứu KH&CN trong Quân đội. Các kết quả nghiên cứu ngoài việc phục vụ trực tiếp cho quốc phòng, nhiều kết quả có tính lưỡng dụng đã góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tham gia phát triển thị trường KH&CN trong nước như sản phẩm thuộc các ngành: Y học quân sự, công nghệ điện tử, tự động hóa, công nghệ thông tin, điện tử viễn thông, chế tạo máy, cơ khí động lực...

Đến nay, trình độ khoa học công nghệ của Quân đội cơ bản có đủ năng lực để tự chủ để nghiên cứu sản xuất hầu hết các loại vũ khí trang bị kỹ thuật thiết yếu cho lục quân, trang bị thông tin liên lạc, chế tạo một số hệ thống tích hợp, các cụm khối cơ khí, điện tử, vật tư, linh kiện phục vụ cho chế tạo các loại vũ khí, khí tài mới, bảo đảm kỹ thuật các loại vũ khí trang bị kỹ thuật trong biên chế của các quân, binh chủng, ngành. Đã giải mã được nhiều công nghệ lõi về chế tạo các loại vũ khí, trang bị, làm chủ công nghệ chế tạo các loại súng trang bị đến cấp sư đoàn, các loại thép hợp kim chất lượng cao, các mác thuốc phóng, thuốc nổ thế hệ mới, dịch ngược được các phần mềm điều khiển vũ khí, nghiên cứu chế tạo một số loại vật tư tiêu hao bảo đảm cho tàu ngầm, máy bay.

KH&CN góp phần đẩy mạnh hội nhập quốc tế, mở rộng mối quan hệ hợp tác với các đối tác mới, củng cố phát triển các mối quan hệ truyền thống

Công tác nghiên cứu KH&CN luôn đòi hỏi việc tăng cường hợp tác với các đối tác quốc tế để tận dụng kinh nghiệm, trình độ của các đối tác nhằm giải quyết các vấn đề KH&CN phức tạp. Qua đó, từng bước tiếp thu, làm chủ được một số bí quyết công nghệ, nâng cao năng lực thiết kế, năng lực công nghệ cho các tổ chức, cá nhân cán bộ KH&CN, góp phần không nhỏ trong làm chủ một số công nghệ nền, tạo ra các sản phẩm KH&CN, trong đó nhiều sản phẩm có mức độ phức tạp về KH&CN, mang tính tích hợp, để đưa vào phục vụ nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.

Các lĩnh vực hợp tác chính gồm: Công nghệ mô phỏng, điện tử, công nghệ thông tin, vật liệu, quang điện tử, công nghệ sinh học, các kỹ thuật tiên tiến trong y học... Trong đó, tập trung vào chuyển giao công nghệ, lắp ráp một số hệ thống vũ khí, trang bị, khí tài hiện đại, công nghệ cao; cải tiến, hiện đại hóa, nâng cấp các tổ hợp vũ khí, trang bị, khí tài của phòng không - không quân, hải quân, pháo binh, tên lửa, tăng thiết giáp, thông tin liên lạc, tác chiến điện tử; đóng tàu quân sự; xử lý ô nhiễm da cam/dioxin… Đây là tiền đề quan trọng để mở rộng hợp tác trong thời gian tới, đặc biệt là tiếp cận các công nghệ cốt lõi của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Cùng với tiến trình hội nhập về kinh tế, chính trị, nền quốc phòng nước ta đang từng bước hội nhập khu vực và thế giới ngày càng sâu rộng, trong thời đại CMCN 4.0. Đến nay, nước ta đã có quan hệ quốc phòng với hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có Liên hợp quốc, Liên minh châu Âu và các nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc. Hội nhập về quốc phòng cùng một lúc đạt được nhiều kết quả thiết thực, một mặt, nền quốc phòng nước ta có điều kiện mở rộng giao lưu, học hỏi tận dụng kinh nghiệm, kỹ thuật, công nghệ của những nền quốc phòng tiên tiến hàng đầu khu vực và thế giới; mặt khác, tạo điều kiện cho nền quốc phòng nước ta tham gia tích cực, có trách nhiệm với khu vực, thế giới trong các hoạt động phòng, chống an ninh truyền thống và phi truyền thống, đòi hỏi trình độ công nghệ cao, quy mô lớn, tốc độ nhanh.

Cùng với các hoạt động hợp tác KH&CN với các nước tiên tiến, hoạt động hợp tác với các nước bạn láng giềng như Lào, Campuchia cũng được quan tâm, nhằm giúp bạn tổ chức, quản lý các hoạt động khoa học quân sự đạt hiệu quả cao hơn; phối hợp và triển khai một số nhiệm vụ nghiên cứu trên các lĩnh vực cùng quan tâm, góp phần củng cố tình đoàn kết hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam với các quốc gia láng giềng.

Trong thời gian tới, để công tác KH&CN phát triển góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Thứ trưởng Bế Xuân Trường cho biết, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng luôn xác định phát triển khoa học quân sự là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, then chốt; thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, xác định đúng vai trò, vị trí quan trọng của KH&CN đối với sự phát triển của Quân đội và đất nước.

Triển khai có hiệu quả Kết luận số 50-KL/TW của Ban Bí thư về phát triển KH&CN, Kết luận số 62-KL/QUTW ngày 18/01/2019 của Quân ủy Trung ương về việc tiếp tục lãnh đạo công tác khoa học, công nghệ và môi trường trong Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Trong đó, xác định và triển khai đồng bộ, sáng tạo các giải pháp để phát triển khoa học quân sự; xây dựng và nhân rộng những mô hình hoạt động KH&CN hiệu quả... để công tác khoa học quân sự phát triển đúng hướng, thực sự là động lực để xây dựng Quân đội góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thượng tướng Bế Xuân Trường

Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng