Nhà khoa học dùng tiền của dân thì phải báo cáo kết quả với dân

Tại phiên họp báo Chính phủ ngày 30/9 vừa qua, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son cho Chất lượng Việt Nam biết, Thủ tướng đã nhắc nhở các cơ quan trực thuộc Chính phủ (trong đó có 2 Viện Hàn lâm) phải nghiêm túc chấp hành Quy chế Phát ngôn (Quyết định 25/2013).

Theo đó, định kỳ ít nhất là hàng quý, các cơ quan này phải tổ chức họp báo để thông báo việc thực hiện các nhiệm vụ của mình và trả lời các thắc mắc của báo giới.

Nhà khoa học có nghĩa vụ thông báo rộng rãi các kết quả nghiên cứu cho người dân. Trong ảnh là GS Ngô Bảo Châu thuyết trình tại
Đại hội Toán học thế giới 2014 ở Hàn Quốc

Từ trước tới nay, theo nhận định của Bộ trưởng KH&CN Nguyễn Quân, nhiều nhà khoa học của chúng ta chỉ tập trung làm chuyên môn mà chưa quan tâm đúng mức đến việc truyền thông các kết quả nghiên cứu, các phát minh - sáng chế cho người dân và doanh nghiệp biết đến.

Ở các nước phát triển, các nhà khoa học sẵn sàng lên truyền hình để diễn thuyết cho người dân biết được,  họ đã dùng ngân sách vào việc nghiên cứu như nào.

Ở Việt Nam, "hiện tượng Ngô Bảo Châu" đã thổi một luồng sinh khí mới vào không khí nghiên cứu khoa học nước nhà. Các hoạt động của Viện Nghiên cứu cấp cao về Toán mà GS Châu làm lãnh đạo luôn được truyền thông rộng rãi đến công chúng, qua báo chí và cả facebook.

Tại Đại hội Toán học thế giới tổ chức vừa qua ở Hàn Quốc, ban tổ chức cũng sử dụng cả facebook để "lan truyền" không khí hoạt động khoa học này tới cộng đồng. 

Như vậy, truyền thông khoa học không chỉ là nghĩa vụ của nhà khoa học, mà còn là sợi dây gắn kết những người làm nghiên cứu với công chúng; giúp công chúng hiểu công việc của nhà khoa học và thêm ủng hộ họ.

Luật KH&CN sửa đổi năm 2013 và các văn bản hướng dẫn Luật đã tạo cơ chế thông thoáng để các nhà khoa học có thể trích kinh phí nghiên cứu phục vụ việc truyền thông.

Đã tới lúc các nhà khoa học Việt Nam cần "bước ra khỏi phòng thí nghiệm", để tự tin trình bày những nghiên cứu của mình. Qua đó, doanh nghiệp sẽ tìm thấy các cơ hội hợp tác, để đưa các sáng chế đó vào sản xuất, kinh doanh.

Hoàng Tuân