Nhận chìm bùn thải xuống biển Vĩnh Tân, môi trường bị hủy hoại như thế nào?

Liên quan đến vụ việc nhận chìm bùn thải xuống biển Vĩnh Tân, trao đổi với báo chí, ông Vũ Đình Đáp, Chủ tịch Hiệp hội Cá ngừ Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng, chất thải mà ở nội địa đẩy ra vùng ven bờ biển bất cứ chỗ nào và là chất thải gì đi nữa đều không được bởi nếu đổ bùn thải xuống biển Bình Thuận không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn hủy diệt hệ sinh thái ven bờ.

Theo ông Vũ Đình Đáp, khi bùn thải đổ xuống biển, chỉ trong một thời gian rất ngắn bề mặt tầng đáy ven bờ sẽ bị phủ kín, mà đây là nơi nhiều sinh vật biển sinh sống và cũng là nơi để các sinh vật sinh sản. Hơn nữa, các loài sinh vật, hải sản nhỏ phải vào gần bờ để sinh sản, kiếm ăn, khi lớn lên mới di cư ra ngoài khơi. Nếu những lớp cỏ biển cũng bị vùi lấp luôn thì sẽ không còn môi trường cho sinh vật ngoài biển vào đó sinh sống nữa. Khi đó, không chỉ nguồn lợi ven bờ bị hủy diệt mà nguồn lợi của biển cũng bị hạn chế đi.

“Những hải sản, thủy sản sống ven bờ có chu kỳ tái tạo rất nhanh, có những con chỉ 3 tháng, 6 tháng đã tái sinh rồi nên khi đẩy chất thải ra, phủ kín tầng mặt thì coi như toàn bộ vùng san hô sẽ chết, vùng biển ven bờ trở thành vùng biển chết”, ông Đáp nhấn mạnh.

Đối với việc cấp phép “nhận chìm”, ông Đáp nói rằng bản chất của việc này không phải là nhận chìm mà là xả thải. Bởi, nhận chìm là phải đào hố đẩy chất thải xuống rồi lấp nó đi, không thể lan tỏa ra những vùng xung quanh.

“Dùng từ đó để lừa như lừa trẻ con, nhưng không thể lừa các nhà khoa học. Không phải là nhận chìm mà là mang chất thải trong bờ ném ra biển, hủy diệt hệ sinh thái ven bờ”, ông Đáp nói.

Mặt khác, vị Chủ tịch Hiệp hội cá ngừ cho rằng, câu chuyện cấp phép chỉ là lý thuyết, còn công tác giám sát đổ thải mới quan trọng. Thế nhưng công tác giám sát mới mang tính hình thức là chính, bởi rất nhiều sự cố môi trường vừa qua cho thấy như không có giám sát, quản lý. Giám sát là phải phát hiện, tất cả các hoạt động diễn ra phải nắm được.

Cũng theo ông Đáp, sau khi cấp phép cho Vĩnh Tân 1 thì lại có đơn vị khác đang đề xuất đổ thải với số lượng lớn hơn, đó là tiền lệ cho tất cả các dự án ở ven biển sau này. Biển đâu phải là chỗ để chứa chất thải, phát triển công nghiệp mà không xử lý chất thải rồi mang ra biển đổ là cực kỳ nguy hiểm.

“Các chuyên gia, dư luận chỉ có thể có ý kiến, còn liệu có thay đổi được gì hay không thì Chính Phủ, Quốc hội… các cơ quan giám sát hoạt động của Bộ Tài nguyên và Môi trường phải lên tiếng, chỉ đạo”, ông Đáp cho hay.

Liên quan đến vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Tác An, Phó chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật biển Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Hải dương học Nha Trang – người bị mạo danh trong dự án nhận chìm bùn thải xuống biển Vĩnh Tân cho rằng, biển, đại dương là môi trường vận động. Vì vậy, việc đổ cả triệu mét khối chất thải xuống biển sẽ ảnh hưởng ngay đến cả một vùng biển rộng lớn. Việc nhấn chìm này không đúng với khái niệm.

"Nhấn chìm bùn thải phải có chỗ chứ không phải chỗ nào cũng nhận chìm được. Phải có thời gian của nó và kỹ thuật nhấn chìm phải rõ ràng, bởi việc xả thải này sẽ dẫn đến tác động cơ học. Có nghĩa, nó sẽ làm cho đáy biển cao lên. Ở đây, hơn 900 nghìn m3/30ha thì sẽ cao tương đương khoảng 3m nhưng cho nó phân tán thì còn khoảng 3cm, mà 3cm cũng đã làm thay đổi địa hình" - ông An nói.

Cũng theo Tiến sĩ An, vị trí nhấn chìm tại vùng biển ở Bình Thuận là không thích hợp, đồng thời cách nhấn chìm mà các đơn vị thực hiện đưa ra cũng không đúng. Ông An đưa quan điểm rằng, điều kiện tiên quyết là phải điều tra, xem xét vùng biển trước khi thực hiện việc nhận chìm. "Các đơn vị thực hiện dự án đã tham vấn ý kiến của người dân hay chưa và các nhà khoa học tham gia phản biện như thế nào?" - ông An đặt vấn đề.

Trong một diễn biến khác, Viện Hải dương học Nha Trang (Khánh Hòa) cho hay, Bộ TNMT vừa đề nghị Viện Hải dương học Nha Trang tiến hành đánh giá, khảo sát lại hiện trạng ở khu vực dự kiến nhấn chìm gần 1 triệu m3 chất thải nạo vét ở khu vực vũng quay tàu và khu bến chuyên dùng, phục vụ cho việc xây dựng Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 (huyện Tuy Phong, Bình Thuận).

Ông Tuấn cho hay, hiện tại các chuyên gia của Viện đã tiến hành công việc được 2 ngày (19-20.7) và dự kiến đến hết tuần này là xong. Các công việc cụ thể trong việc khảo sát đánh giá này, gồm kiểm tra sinh vật đáy, quay lại nền đáy, các mẫu trầm tích, khảo sát bản đồ địa hình nền đáy biển để xác định đa dạng sinh học.

Dự kiến sau 2 tuần, Viện Hải dương học sẽ công bố kết quả và đây là cơ sở quan trọng để Bộ TNMT chấn chỉnh lại các số liệu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và dự án nhấn chìm do chủ đầu tư lập để triển khai các bước tiếp theo. Viện Hàn lâm và Khoa học Việt Nam cũng đang tiến hành rà soát lại các giải pháp bảo vệ môi trường trong hoạt động nhấn chìm chất thải nạo vét của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1.

Phong Lâm (T/h)