Phát hiện hố đen khối lượng trung bình hé lộ bí ẩn khiến nhà khoa học bất ngờ

Theo TTXVN, cho tới nay, phần lớn các hố đen được biết đến đều dưới dạng hố đen khối lượng nhỏ, hình thành do một ngôi sao nào đó chết đi, hoặc hố đen siêu khối lượng, lớn gấp hàng chục nghìn cho tới hàng tỷ lần khối lượng Mặt trời.

Tuy nhiên mới đây, nhóm nghiên cứu thuộc Đại học quốc gia Seoul vừa công bố phát hiện hố đen nằm ở trung tâm Thiên hà lùn NGC4395, cách Trái Đất 14 triệu năm ánh sáng.

Trước đó, giới học thuật quốc tế đã nhiều lần tuyên bố phát hiện được hố đen khối lượng trung bình. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, một nhóm nghiên cứu công bố về hố đen khối lượng trung bình được kiểm chứng chắn chắn thông qua phương pháp nghiên cứu khoa học đáng tin cậy.

Mặc dù giới nghiên cứu đã biết về sự tồn tại của hố đen ở trung tâm Thiên hà lùn NGC4395, song những nỗ lực nhằm đo đạc khối lượng của hố đen đều kết thúc trong thất bại.

Lần này, để có thể đo được khối lượng của hố đen này, nhóm nghiên cứu của Đại học quốc gia Seoul đã vận dụng hiệu ứng "tiếng vọng của ánh sáng". Theo đó, "Tiếng vọng của ánh sáng" là sự chênh lệch về thời gian tùy theo quy mô của hố đen, giữa ánh sáng phát ra từ đĩa bồi tụ (lượng vật chất khổng lồ được hấp thụ bởi hố đen) và ánh sáng phát ra từ các đám mây khí xung quanh.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng khoảng 20 kính thiên văn trên toàn thế giới từ năm 2017 đến năm 2018, đo đạc hiệu ứng "tiếng vọng của ánh sáng", phân tích kết quả đo được và đưa ra kết luận trên.

Việc phát hiện nhà hố đen này, các nhà nghiên cứu Hàn Quốc cho rằng nó mang ý nghĩa quan trọng, có thể kết nối móc xích bị mất giữa hố đen khối lượng khổng lồ và hố đen khối lượng nhỏ, là một đầu mối để hiểu về "hạt giống hố đen" hình thành từ giai đoạn sơ khai của vũ trụ. Kết quả này đã khiến cho nhiều nhà khoa học không khỏi bất ngờ về những bí ẩn của vũ trụ.

Kết quả nghiên cứu trên được đăng trên ấn bản trực tuyến của tạp chí "Thiên văn thiên nhiên" (Nature Astronomy), một tạp chí học thuật uy tín quốc tế.

Trước đó, báo Kiến Thức đưa tin, nhà thiên văn học Steve Eikenberry của đại học Florida, người đứng đầu cuộc nghiên cứu cùng với tiến sĩ Yigit Dallilar cũng thông tin, họ phát hiện một lỗ đen đặc biệt với khả năng phát ra từ trường siêu khủng có tên khoa học là lỗ đen V404 Cygn.

Hố đen có tên V404 Cygni cách Trái đất 8.000 năm ánh sáng không hoạt động giống các hố đen khác. Các tia mà nó bắn ra chỉ cách nhau vài phút và theo mọi hướng.

Theo CNN, các nhà nghiên cứu thừa nhận rằng hố đen là một trong những vật thể “cực đoan” nhất trong vũ trụ và V404 Cygni thậm chí còn khác biệt hơn hẳn.

Tác giả nghiên cứu James Miller-Jones, Phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Thiên văn Vô tuyến Quốc tế thuộc Đại học Curtin  nói: “Đây là một trong những hệ thống hố đen bất thường nhất mà tôi từng gặp”.

Ông Miller-Jones giải thích: “Cũng như nhiều hố đen khác, hố đen V404 Cygni ‘ăn’ ngôi sao gần đó, hút khí từ ngôi sao và hình thành một đĩa vật liệu bao quanh hố đen, di chuyển theo hình xoắn ốc.

Điều khác biệt ở V404 Cygni là chúng tôi cho rằng đĩa vật liệu và hố đen chệch nhau. Điều này dường như đang khiến phần bên trong của đĩa bắn ra các tia tứ phía khi thay đổi hướng”.

Hố đen V404 Cygni lần đầu được phát hiện năm 1989 vì nó bắn ra các tia và phóng xạ. Các lần phun tia liên quan tới hố den này được ghi nhận năm 1939 và 1956.

V404 Cygni gây chú ý với các nhà thiên văn toàn thế giới khi nó tạo ra một đợt phun tia rực rỡ kéo dài suốt 2 tuần năm 2015. Kính viễn vọng tại đặt nhiều nơi đã ghi lại sự kiện này.

An Dương (T/h)