Phát triển đô thị bền vững cần kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện đại và truyền thống

Xung quanh vấn đề đang khá "nóng" hiện nay là làm thế nào để phát triển đô thị bền vững và hài hòa, TS. Lê Khắc Hiệp, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Vincom đã có những chia sẻ thiết thực tại Hội thảo khoa học "Phát triển đô thị bền vững".

Tính cấp thiết phát triển đô thị bền vững 

TS. Lê Khắc Hiệp cho biết, tại Việt Nam, những năm gần đây, tốc độ đô thị hoá ngày càng nhanh, hệ thống đô thị phát triển cả về số lượng, chất lượng và quy mô; đặc biệt là ở các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội. Tốc độ phát triển nóng đã tạo áp lực về hạ tầng đô thị, môi trường đô thị, giao thông đô thị... Những điều này cộng với nhu cầu về tính văn minh, hiện đại, mỹ quan đô thị, chất lượng sống đã và đang đòi hỏi việc phát triển một cách bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Dựa trên tình hình thực tế, ông Hiệp đưa ra một số nội dung nhằm phát triển đô thị bền vững như: Phát triển đô thị kết hợp với điều kiện tài nguyên tự nhiên và môi trường của đô thị, coi trọng môi trường sinh thái, thể hiện tính chỉnh thể của đô thị. Cần tăng cường tính thân thiện với môi trường, nói cách khác để người dân đô thị bên cạnh việc phải sống trong môi trường mang tính bê tông hóa (đặc trưng của các đô thị lớn), bắt buộc phải có thêm những yếu tố thiên nhiên, không gian cây xanh mặt nước, công viên,… để đảm bảo không gian sống, sức khỏe cộng đồng và giảm stress; Chú trọng kế thừa tính địa phương và tính văn hóa lịch sử đặc thù của đô thị. Cần phát triển hài hòa, kết hợp giữa yếu tố hiện đại và truyền thống. Chú trọng tới việc giữ gìn không gian truyền thống, di sản, di tích,… cho người dân đô thị hôm nay và mai sau.

Phát triển đô thị bền vững cần phải chú ý đến tầm nhìn tương lai, đặc biệt là vấn đề kiến trúc quy hoạch. Chúng ta có thể thấy điều này qua di sản quy hoạch và kiến trúc của các kiến trúc sư Pháp để lại tại Hà Nội, Huế hay TP.HCM… dù đã hàng trăm năm vẫn không thấy sự lạc hậu. Trong khi đó, nhiều đường phố, đô thị do chúng ta thực hiện, dù mới đầu tư xây dựng đã thấy lạc hậu, nhếch nhác mà chắc chắn con cháu chúng ta sẽ phải khắc phục, xử lý rất tốn kém.

Cũng theo ông Hiệp, phát triển đô thị bền vững cần tăng cường các diện tích công ích công cộng. Tăng cường các không gian cây xanh, công viên, phố đi bộ… là những nơi mọi cư dân đô thị đều có thể được thụ hưởng. Khi quy hoạch và xây dựng đô thị, cần nỗ lực khai thác không gian ngầm có hiệu quả, tiết kiệm, hợp lý và không khô cứng; phục vụ vào nhiều mục đích như xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị, giao thông, sinh hoạt công cộng, thương mại dịch vụ… Khai thác ngầm sẽ giúp quá trình phát triển đô thị có không gian bền vững và hài hòa hơn, nâng cao chất lượng sống và tiện ích của cư dân đô thị. Nó góp phần tạo nên sự hợp lý hơn của quy hoạch tổng thể mặt bằng xây dựng đô thị vì sẽ để dành được nhiều hơn không gian trên mặt đất cho công viên, cây xanh, bảo vệ môi trường, sinh thái đô thị...

Đầu tư "xây dựng xanh" trong phát triển đô thị bền vững

TS. Lê Khắc Hiệp cho rằng, xây dựng xanh là phương thức làm tăng hiệu quả sử dụng các nguồn tài nguyên như năng lượng, nước và nguyên vật liệu cho các tòa nhà, đồng thời giảm tác động của tòa nhà đối với sức khỏe con người và môi trường thông qua việc chọn lựa địa điểm, thiết kế, xây dựng, vận hành, bảo trì và tháo dỡ tốt hơn. 

Các tòa nhà xanh được thiết kế nhằm giảm thiểu toàn bộ ảnh hưởng của môi trường được xây dựng đối với sức khỏe con người và môi trường thiên nhiên bằng cách: Sử dụng hiệu quả năng lượng, nước và các nguồn tài nguyên khác; Bảo vệ sức khỏe người dân và nâng cao năng suất lao động của những người làm việc trong công trình nhờ có cảnh quan, môi trường phù hợp; Giảm thiểu rác thải, ô nhiễm và sự thoái hoá môi trường. 

Ông Hiệp dẫn chứng, theo các chuyên gia nước ngoài, xây dựng xanh, tòa nhà xanh là những mục tiêu ưu tiên của ngành xây dựng nhiều nước trên thế giới, nhằm giảm tác động môi trường, tạo ra công trình lành mạnh, giảm nhu cầu năng lượng, nước và chi phí vận hành, cải thiện tiện nghi và sức khỏe cho con người.

Từ thực tế trên, Phó chủ tịch Tập đoàn Vingroup đánh giá, trong bối cảnh phát triển nóng của các đô thị Việt Nam hiện nay, về mặt xây dựng đô thị đã nảy sinh hàng loạt vấn đề bất cập, đó là hệ thống các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị, nhất là hạ tầng giao thông, cấp thoát nước và xử lý nước thải, rác thải bị quá tải do không được coi trọng, thiếu đồng bộ, cơ chế bất cập, không có các hoạt động đầu tư hạ tầng sớm để đấu nối hoặc do nhà đầu tư vì tiết kiệm chi phí nên chỉ lo đầu tư vào các công trình bề nổi; do mật độ dân cư gia tăng; nguồn tài nguyên thiên nhiên và năng lượng đang được khai thác một cách triệt để nhằm phục vụ cho quá trình xây dựng và hoạt động của đô thị.

Ông Hiệp lấy dẫn chứng, đơn cử, theo một khảo sát thực tế về mức độ tiêu thụ điện năng của TS. Michael Waibel (Đại học Hambug) tại Việt Nam cho thấy, hơn 75% năng lượng tiêu thụ trong các tòa nhà được dùng cho điều hoà không khí và đun nước nóng, còn lại sử dụng cho chiếu sáng và đun nấu. Và nếu chúng ta xây dựng các công trình xanh sẽ tiết kiệm được trên 30% năng lượng, tiết kiệm được 30 – 50% lượng nước sử dụng, giảm được trên 35% lượng các bon… Những điều này là vô cùng quan trọng trong sự phát triển của đô thị.

Do vậy, để phát triển đô thị bền vững, xây dựng mô hình đô thị xanh, công trình xanh là những mục tiêu mà hoạt động đầu tư xây dựng đô thị tại Việt Nam phải hướng tới. Theo đó, cần cụ thể hóa việc nghiên cứu, sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, tiết kiệm tài nguyên; nâng cao tính bền vững của các giải pháp quy hoạch – kiến trúc đô thị, áp dụng các thiết bị kỹ thuật công trình có hiệu suất cao nhằm tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, giảm thiểu khí gây hiệu ứng nhà kính; các giải pháp công nghệ thích hợp xử lý chất thải đô thị…

Phương Mai (lược ghi)