Thúc đẩy liên kết vùng xóa thế 'khép kín' tạo đột phá cho nền kinh tế

Ban Kinh tế Trung ương vừa tổ chức Hội thảo “Liên kết vùng trong quá trình tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam”, dưới sự chủ trì của GS.TS Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương. Đây là hội thảo đặc biệt quan trọng, góp phần tư vấn, xác định hướng đi chiến lược, lâu dài cho tổng thể nền kinh tế.

Hội thảo được tổ chức cũng nhằm tập hợp các đề xuất, kiến nghị các giải pháp có tính thực tiễn cao về phát triển kinh tế vùng và liên kết vùng, giúp Chính phủ triển khai có hiệu quả phát triển kinh tế vùng, liên kết vùng trong quá trình triển khai Nghị quyết Đại hội XII của Đảng trong năm năm tới và những năm tiếp theo. 

Liên kết vùng trong quá trình tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam. Trong ảnh, GS.TS Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu chỉ đạo Hội thảo.

Vấn đề này tiếp tục thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, lãnh đạo các ban, bộ, ngành, các Ban Chỉ đạo Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ; lãnh đạo các tỉnh, thành phố trong cả nước; đại diện các tổ chức quốc tế, các Đối tác phát triển tại Việt Nam.

Tại Hội thảo, ông Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nêu rõ: Vấn đề kinh tế vùng và liên kết vùng đã được Đảng và Nhà nước Việt Nam nhận thức rất sớm, ngay từ Đại hội Đảng lần thứ VIII. Đại hội Đảng lần thứ IX, X, XI đều tiếp tục xác định rõ định hướng chiến lược phát triển vùng. Báo cáo chính trị tại Đại hội XII của Đảng đã nêu rõ: “Thống nhất quản lý tổng hợp chiến lược, quy hoạch phát triển trên quy mô toàn bộ nền kinh tế, vùng và liên vùng. Phát huy tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, đồng thời ưu tiên phát triển các vùng kinh tế động lực, tạo sức lôi cuốn, lan tỏa phát triển đến các địa phương trong vùng và đến các vùng khác. Có chính sách hỗ trợ phát triển các vùng còn nhiều khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và hải đảo; phát triển kinh tế lâm nghiệp. Đổi mới cơ chế phân cấp, phân quyền, gắn với phân định và nâng cao trách nhiệm của trung ương và địa phương. Thực hiện quy hoạch vùng, chính sách vùng; sớm xây dựng và thể chế hóa cơ chế điều phối liên kết vùng theo hướng xác định rõ vai trò đầu tàu và phân công cụ thể trách nhiệm cho từng địa phương trong vùng. Khắc phục tình trạng nền kinh tế bị chia cắt bởi địa giới hành chính, hoặc đầu tư dàn trải, trùng lặp. Xây dựng một số đặc khu kinh tế để tạo cực tăng trưởng và thử nghiệm thể chế phát triển vùng có tính đột phá”.

 “Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định trong thực hiện chủ trương, cơ chế, chính sách phát triển kinh tế vùng, nhưng cũng còn nhiều hạn chế trong quá trình triển khai, đó là: Chúng ta chưa nhận thức đầy đủ phát triển kinh tế vùng như một quy luật tự thân của kinh tế thị trường theo không gian kinh tế; Cách phân vùng kinh tế - xã hội còn nhiều mặt hạn chế để phát huy lợi thế so sánh từng vùng; Các vùng kinh tế trọng điểm chưa thực sự phát huy vai trò đầu tàu, có tác dụng lan tỏa, hiệu quả đầu tư chưa thực sự vượt trội; Chưa quan tâm đến chức năng từng vùng gắn với điều kiện kinh tế - xã hội vùng và với tổng thể quốc gia; Thiếu thể chế quản trị, điều phối vùng hiệu quả; Chất lượng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng hiện còn hạn chế", ông Vương Đình Huệ phân tích.

Thúc đẩy phát triển kinh tế vùng, liên kết vùng, xóa thế khép kín, mạnh ai nấy làm ở các địa phương

Chuyên gia kinh tế Bùi Tất Thắng (Viện Chiến lược phát triển), trong bối cảnh chuyển sang kinh tế thị trường, nền kinh tế Việt Nam có đầy đủ các kiểu liên kết vùng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do về thể chế, cho tới nay, các liên kết vùng theo chiều dọc (trung ương và địa phương) vẫn là loại liên kết chủ yếu, thậm chí trong một số trường hợp còn lấn át các loại liên kết ngang (liên kết giữa các vùng, địa phương với nhau và mang tính hành chính tự nguyện). Tính vùng trong quan hệ liên kết dọc chưa được tính đến một cách thỏa đáng.

“Bằng chứng rõ ràng là việc chạy đua quyết liệt trong việc xây dựng những dự án các loại trên địa bàn các tỉnh mà từ lâu, cả trên các phương tiện thông tin đại chúng lẫn các diễn đàn chính thức, chúng được xem như những “phong trào”, những “hội chứng” về nhà máy rượu bia, xi măng, thủy điện, cảng biển, sân bay, khai thác khoáng sản, khu đô thị,… tạo thành nhiều “nền kinh tế” trong một nền kinh tế quốc gia”, ông Thắng nhận định.

Theo ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội: “Hiện vì chúng ta cứ sản xuất nhỏ mà không sản xuất lớn, người dân chưa bỏ được thói quen tư duy theo nếp sản xuất nhỏ. Vấn đề của nhà nước trong liên kết vùng là dần dần phải phân cấp nhiệm vụ của chính quyền địa phương thành của Trung ương; nâng dần dần mới thành lợi thế của quốc gia. “Nhiệm vụ của chính quyền địa phương là chăm lo đời sống người dân; tiến tới dần dần không cho bán đất lấy tiền quyền sử dụng đất mà xây dựng nhà ở, lo cho dân”, ông Kiên nói.

 Liên quan chuyện các tỉnh đều mong muốn xin cơ chế đặc thù, ông Kiên tỏ ý không đồng tình. Theo ông, xin đặc thù không phải lúc nào cũng đúng, ví đơn cử như nếu TPHCM xin đặc thù phát triển lớn; Hà Giang cũng xin đặc thù cơ chế tỉnh nghèo, hay các tỉnh khác cũng rộ lên xin thì sẽ ra sao. “Tất cả phải là một thể thống nhất. Mỗi một quốc gia cần một quy định chung thống nhất”, ông Kiên khẳng định.

Bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Tại hội thảo, các Đối tác phát triển tại Việt Nam đã có tuyên bố ủng hộ sáng kiến thúc đẩy điều phối vùng tại Việt Nam do Ban Kinh tế Trung ương Đảng và Chính phủ Việt Nam khởi xướng. Các đối tác phát triển bày tỏ tin tưởng tăng cường điều phối vùng sẽ đem lại lợi ích to lớn cho sự phát triển vùng nói riêng và phát triển đất nước nói chung.