Hoa Kỳ kết luận sơ bộ vụ điều tra chống trợ cấp với sản phẩm đúc bằng sợi từ Việt Nam

Mức thuế sơ bộ và cáo buộc trợ cấp đối với doanh nghiệp Việt Nam

Theo Cục Phòng vệ thương mại – Bộ Công Thương, thông qua cuộc điều tra được khởi xướng từ ngày 28/10/2024, DOC đã rà soát tổng cộng 26 chương trình/chính sách ưu đãi của Chính phủ Việt Nam nhằm xác định liệu các chính sách này có cấu thành trợ cấp đối với sản phẩm đúc bằng sợi hay không. Sản phẩm thuộc nhóm hàng hóa mã HS 4823, bao gồm các sản phẩm đúc bằng sợi với các mã cụ thể như 4823.70.0020, 4823.70.0040 và một số mã khác như 4823.61.20, 4823.61.40, 4823.69.20, 4823.69.40, vốn được sản xuất từ bột giấy, giấy, bìa và các vật liệu từ xơ sợi xenlulo, đã được DOC đưa vào danh mục điều tra khi kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt khoảng 23 triệu USD trong năm 2023, trong khi đó sản phẩm tương tự từ Trung Quốc đạt tới gần 318 triệu USD.

Ảnh minh họa

Vụ điều tra do các nguyên đơn gồm Genera, Tellus Products, LLC và liên minh công nhân USW khởi kiện, nhằm mục đích bảo vệ ngành công nghiệp sản xuất tại Hoa Kỳ trước sự cạnh tranh không lành mạnh từ các nước xuất khẩu.

Các thông tin thu thập được cho thấy, sau khi ban hành Bản câu hỏi về Lượng và Giá trị (Q&V) cho 8 công ty của Việt Nam được nêu tên trong đơn kiện, chỉ có 3 trong số 6 công ty nhận được và nộp trả lời đúng hạn, khiến cho 3 công ty khác bị xem là không hợp tác.

Đáng chú ý, DOC đã tiếp nhận thêm Bản trả lời từ một công ty không có tên trong đơn kiện và từ một công ty có tên trong đơn kiện dù không nhận được bản Q&V qua chuyển phát nhanh nhưng vẫn nộp đúng hạn, từ đó lựa chọn 01 công ty làm bị đơn bắt buộc duy nhất để căn cứ tính thuế chống trợ cấp (CTC) cho toàn ngành sản xuất sản phẩm đúc bằng sợi của Việt Nam.

Theo kết luận sơ bộ của DOC, trong tổng số 26 chương trình/chính sách ưu đãi được điều tra, 18 chương trình đã được xác định có yếu tố trợ cấp, bao gồm các chương trình ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, ưu đãi thuế khác, ưu đãi về đất, chương trình cho vay và chương trình tài trợ.

DOC cũng đưa ra quyết định chấm dứt điều tra đối với 07 chương trình khác như miễn thuế nhập khẩu cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, miễn hoặc giảm tiền cho thuê đất đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và 05 chương trình cung cấp tiện ích với mức giá ưu đãi bao gồm điện, gas, nước, nước thải và viễn thông. Ngoài ra, một chương trình liên quan đến khấu hao nhanh vẫn đang chờ DOC đưa ra kết luận sau khi có bản ghi nhớ bổ sung.

Mức thuế CTC sơ bộ được xác định như sau: đối với công ty bị đơn bắt buộc duy nhất, mức thuế là 3,39%; đối với 03 doanh nghiệp không hợp tác khi không nộp Bản trả lời Q&V, mức thuế được tính dựa trên thông tin sẵn có bất lợi lên tới 173,51% do giả định các công ty này nhận trợ cấp từ tất cả các chương trình điều tra; trong khi đó, các doanh nghiệp còn lại áp dụng mức thuế 3,39% như công ty bị đơn bắt buộc.

Sự chênh lệch rõ rệt khi so sánh với mức thuế áp dụng đối với các doanh nghiệp Trung Quốc, được xác định ở mức 6,38%, đã tạo ra một lợi thế cạnh tranh đáng kể cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ.

Theo các chuyên gia kinh tế, mức thuế thấp đối với sản phẩm đúc bằng sợi của doanh nghiệp Việt Nam, mặc dù còn nhiều bất ổn do các cáo buộc trợ cấp mới liên tục được đưa ra, nhưng vẫn là tín hiệu tích cực cho ngành xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần phải đối mặt với gánh nặng chứng minh tính hợp pháp của các chính sách hỗ trợ, đặc biệt khi các nguyên đơn khởi kiện liên tục đưa ra các cáo buộc trợ cấp xuyên quốc gia nhằm tăng áp lực lên Chính phủ và doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Các báo cáo từ Cục Phòng vệ thương mại cho biết, trong quá trình điều tra, DOC đã yêu cầu các cơ quan chức năng cấp trung ương và địa phương của Việt Nam phối hợp trả lời các Bản câu hỏi điều tra ban đầu và bổ sung, qua đó khẳng định sự minh bạch và hợp tác của các bên liên quan.

Các cơ quan chức năng của Việt Nam đã nộp các bản trả lời đúng hạn, nhằm chứng minh rằng các chương trình ưu đãi, trợ cấp đang được áp dụng là phù hợp với các quy định của pháp luật và không gây thiệt hại đáng kể đến ngành sản xuất trong nước. Từ đó, mức thuế CTC sơ bộ được xác định dựa trên những số liệu thu thập được từ các Bản câu hỏi về Lượng và Giá trị, và kết quả của việc lựa chọn bị đơn bắt buộc sẽ là cơ sở áp dụng cho toàn bộ ngành sản xuất sản phẩm đúc bằng sợi của Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ.

Nguy cơ áp thuế hồi tố và biện pháp ứng phó của doanh nghiệp

DOC cũng đã chỉ ra một hiện tượng đáng lo ngại trong quá trình điều tra khi nhận thấy có tình trạng nhập khẩu sản phẩm đúc bằng sợi tăng đột biến sau khi vụ điều tra được khởi xướng. Cụ thể, so sánh lượng nhập khẩu trong hai giai đoạn trước và sau khi nguyên đơn khởi kiện (trước từ tháng 7/2024 đến tháng 9/2024 và sau từ tháng 10/2024 đến tháng 12/2024), mức tăng đã đạt ít nhất 15%. Vì vậy, cơ quan này dự kiến áp dụng biện pháp hồi tố thuế CTC đối với các lô hàng nhập khẩu trong vòng 90 ngày trước ngày ban hành kết luận sơ bộ. Tình hình này không chỉ là dấu hiệu cho thấy sự quan tâm của các doanh nghiệp đến việc tận dụng các chính sách trợ cấp mà còn cho thấy những rủi ro tiềm ẩn khi khối lượng nhập khẩu tăng đột biến có thể làm tăng gánh nặng về thuế cho toàn ngành.

Trong bối cảnh đó, DOC có thể sẽ ban hành các bản câu hỏi điều tra bổ sung hoặc thậm chí tiến hành thẩm tra tại chỗ đối với doanh nghiệp và các cơ quan chức năng của Chính phủ Việt Nam nhằm xác minh tính xác thực của thông tin cung cấp. Để đối phó với các cáo buộc trợ cấp mới và sự không đồng nhất trong việc cung cấp thông tin từ phía các doanh nghiệp, DOC cho phép các bên liên quan gửi ý kiến phản biện dưới dạng “case brief” và “rebuttal brief” trong thời gian quy định.

Thời hạn nộp case brief là 07 ngày kể từ ngày ban hành báo cáo thẩm tra của DOC, và rebuttal brief là 05 ngày sau đó. Trong trường hợp có đề nghị từ phía các bên, DOC còn có thể tổ chức một phiên điều trần trong vòng 30 ngày kể từ ngày ban hành kết luận sơ bộ, trước khi ra kết luận cuối cùng dự kiến vào ngày 21/7/2025 (với khả năng gia hạn nếu cần thiết).

Bên cạnh đó, ngày 10/3/2025, DOC cũng đã khởi xướng cuộc điều tra theo Mục 232 của Đạo luật Thương mại mở rộng năm 1962 đối với việc nhập khẩu gỗ và các sản phẩm phái sinh, với mục đích đánh giá tác động của việc nhập khẩu đối với an ninh quốc gia. Mặc dù vụ điều tra gỗ theo Mục 232 và vụ điều tra trợ cấp sản phẩm đúc bằng sợi là hai vấn đề riêng biệt, song chúng đều cho thấy sự quan tâm sâu sắc của Hoa Kỳ đối với các hoạt động nhập khẩu và các chính sách trợ cấp mà các quốc gia xuất khẩu đang áp dụng.

Điều này đặt ra áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, khi doanh nghiệp cần chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất và kinh doanh để giảm thiểu rủi ro từ việc áp thuế hồi tố, đồng thời tăng cường sự hợp tác và minh bạch trong quá trình điều tra của DOC. Trong bối cảnh này, Bộ Công Thương và Cục Phòng vệ thương mại đã khuyến nghị các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu sang Hoa Kỳ cần theo sát diễn biến của vụ điều tra, chủ động hợp tác với các cơ quan chức năng trong nước, và liên tục cập nhật thông tin để kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Các doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ, tài liệu chứng minh tính hợp pháp của các chương trình ưu đãi trợ cấp, đồng thời phản biện một cách thuyết phục trước các cáo buộc trợ cấp xuyên quốc gia mà nguyên đơn khởi kiện liên tục đưa ra.

Những biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực từ vụ điều tra mà còn củng cố niềm tin của thị trường đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các đối thủ như Trung Quốc, việc duy trì mức thuế CTC ở mức thấp và đảm bảo sự minh bạch của các chính sách trợ cấp sẽ là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp Việt Nam bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia và tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường quốc tế.

Duy Trinh