Thiếu vitamin D có thể làm tăng nguy cơ nghiện thuốc giảm đau và tia cực tím

Theo một nghiên cứu mới do các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (MGH) dẫn đầu, sự thiếu hụt vitamin D làm tăng mạnh cảm giác thèm ăn và có khả năng tăng nguy cơ phụ thuộc vào thuốc giảm đau opioid. Những phát hiện này được công bố trên Science Advances cho thấy việc giải quyết vấn đề thiếu vitamin D phổ biến bằng các chất bổ sung giá rẻ có thể góp phần trong việc chống lại cơn nghiện opioid đang diễn ra.

Nghiên cứu trước đó của Tiến sĩ, Bác sĩ David E. Fisher, Giám đốc Chương trình Ung thư hắc tố và Trung tâm Nghiên cứu Sinh học da (CBRC) của MGH, đã đặt nền móng cho nghiên cứu hiện tại. Năm 2007, Fisher và nhóm của ông phát hiện ra một điều bất ngờ: Tiếp xúc với tia cực tím (UV) (đặc biệt là tia UVB), khiến da sản xuất hormone endorphin, có liên quan hóa học với morphine, heroin và các chất dạng thuốc phiện khác - thực tế là tất cả đều kích hoạt các thụ thể giống nhau trong não.  

Một nghiên cứu tiếp theo của Fisher phát hiện ra rằng tiếp xúc với tia cực tím làm tăng mức endorphin ở chuột, sau đó biểu hiện hành vi phù hợp với chứng nghiện opioid.

Endorphin tạo cảm giác hưng phấn nhẹ. Các nghiên cứu đã gợi ý rằng một số người nảy sinh ý muốn tắm nắng và đến các tiệm nhuộm da là phản ánh hành vi của người nghiện opioid. Fisher và các đồng nghiệp đã suy đoán rằng mọi người có thể tìm kiếm UVB vì họ vô tình thèm muốn endorphin gấp rút. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây ung thư da, bên cạnh đó là nếp nhăn và các tổn thương da khác.

Fisher tin rằng lời giải thích duy nhất cho việc tại sao con người và các loài động vật khác tìm kiếm ánh nắng mặt trời là việc tiếp xúc với bức xạ tia cực tím rất cần thiết để sản xuất vitamin D, thứ mà cơ thể chúng ta không thể tự hình thành.  

Vitamin D thúc đẩy sự hấp thụ canxi, chất cần thiết để xây dựng xương. Khi các bộ lạc của con người di cư lên phía bắc trong thời tiền sử, họ cần một sự thay đổi về mặt tiến hóa để buộc họ phải bước ra khỏi hang động và đón nắng vào những ngày lạnh giá khắc nghiệt. Nếu không, trẻ nhỏ sẽ chết vì thiếu vitamin D kéo dài (nguyên nhân gây ra bệnh còi xương) và xương yếu có thể bị gãy khi con người trốn chạy khỏi động vật ăn thịt, khiến chúng dễ bị tổn thương.

Lý thuyết này khiến Fisher và các đồng nghiệp đưa ra giả thuyết rằng việc tìm kiếm ánh nắng mặt trời được thúc đẩy bởi sự thiếu hụt vitamin D, với mục tiêu tăng tổng hợp hormone để tồn tại và sự thiếu hụt vitamin D cũng có thể khiến cơ thể nhạy cảm hơn với tác dụng của opioid.

“Mục tiêu của chúng tôi trong nghiên cứu này là tìm hiểu mối quan hệ giữa tín hiệu vitamin D trong cơ thể và các hành vi tìm kiếm tia UV và opioid", tác giả chính, Lajos V. Kemény, bác sĩ da liễu tại MGH cho biết.

Fisher, Kemény và một nhóm đa ngành từ một số tổ chức đã giải quyết câu hỏi từ các quan điểm kép. Trong một nhánh của nghiên cứu, họ đã so sánh những con chuột bình thường trong phòng thí nghiệm với chuột bị thiếu vitamin D (thông qua quá trình lai tạo đặc biệt hoặc bằng cách loại bỏ vitamin D khỏi chế độ ăn của chúng). 

Kemény cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng việc điều chỉnh nồng độ vitamin D sẽ thay đổi nhiều hành vi gây nghiện đối với cả tia UV và opioid. Những con thiếu vitamin D tiếp tục tìm kiếm loại thuốc này, hành vi ít phổ biến hơn ở những con chuột bình thường. Khi ngừng sử dụng morphin, những con chuột có mức vitamin D thấp có nhiều khả năng xuất hiện các triệu chứng nghiện opioid hơn”. 

“Nghiên cứu cũng cho thấy morphin hoạt động hiệu quả hơn như một loại thuốc giảm đau ở những con chuột bị thiếu vitamin D. Tức là opioid có phản ứng quá mức ở những con chuột này, điều này có thể gây lo ngại nếu nó cũng đúng ở người”, Fisher nói.  

Theo Fisher, nếu bệnh nhân đó thiếu vitamin D, tác dụng hưng phấn của morphin có thể bị phóng đại và người đó có nhiều khả năng bị nghiện.

Dữ liệu phòng thí nghiệm cho thấy, sự thiếu hụt vitamin D làm tăng hành vi gây nghiện được hỗ trợ bởi một số phân tích kèm theo hồ sơ sức khỏe con người. Một kết quả cho thấy, những bệnh nhân có mức vitamin D thấp vừa phải có khả năng sử dụng opioid cao hơn 50% so với những người có mức bình thường khác, trong khi những bệnh nhân thiếu vitamin D nghiêm trọng có khả năng cao hơn tới 90%.  

Một phân tích khác cho thấy những bệnh nhân được chẩn đoán mắc chứng rối loạn sử dụng opioid (OUD) có nhiều khả năng bị thiếu vitamin D.

Fisher nói: “Khi chúng tôi điều chỉnh nồng độ vitamin D ở những con chuột bị thiếu hụt, phản ứng với opioid của chúng sẽ đảo ngược và trở lại bình thường. Ở người, tình trạng thiếu hụt vitamin D phổ biến, nhưng được điều trị một cách an toàn và dễ dàng bằng các loại thực phẩm chức năng giá rẻ”.  

Mặc dù cần nghiên cứu thêm, ông tin rằng việc điều trị thiếu hụt vitamin D có thể mang lại phương pháp mới giúp giảm nguy cơ mắc bệnh OUD và tăng cường các phương pháp điều trị hiện có cho chứng rối loạn này.

Hương Giang (theo: Science Daily)