Giới kinh tế dự báo tổng thống Mỹ sắp tới

Nói cách khác, như James Carville đưa ra trong cuộc tranh cử tổng thống năm 1992 của ông Bill Cliton, ông thắng cử, chính là nhờ nền kinh tế.

Hầu hết các quan điểm của người Mỹ về kinh tế tựu trung là lương của họ tăng nhanh như thế nào, an toàn việc làm và chi phí sinh hoạt của họ.

Điều đó giúp cho những nhà kinh tế như Daco, người dành hầu hết thời gian để tư duy về những thứ như GDP và năng suất, một khuôn khổ hữu ích để dự đoán các cuộc bầu cử.

Tất nhiên, người dân chọn ủng hộ một ứng viên nào đó vì tất cả mọi lý do, chớ không chỉ kinh tế. Điều đó có thể bao gồm vị trí của một ứng viên về các vấn đề nóng, như thương mại hoặc nhập cư, hoặc những phẩm chất hữu hình hơn như sự đáng yêu của cá nhân ứng viên.

Hoặc trung thành với dân chủ hoặc cộng hoà có thể làm nhợt nhạt đi ý tưởng bầu cho phía bên kia. Hoặc giả giới tính cũng tính vào lý do để bầu.

Nhưng nhiều nghiên cứu, chủ yếu là công trình của nhà kinh tế Đại học Yale Ray Fair, cho thấy rằng cử tri chọn một ứng viên tổng thống phần lớn dựa trên là họ suy nghĩ liệu các triển vọng kinh tế có được cải thiện với con người thu mình trong phòng Bầu Dục hay  không.

Vì rằng tương lai là mãi mãi khó dự đoán, trong khi đó, người dân có xu hướng thay vì tập trung vào quá khứ vừa qua, họ đánh giá nền kinh tế dựa trên nó như thế nào trong năm vừa qua.

Một nhân tố khác quan trọng không kém là đảng chính trị nào ngồi trong văn phòng. Một nền kinh tế mạnh có xu  hướng đem lợi cho người đương nhiệm, trong khi một sự suy thoái hoặc thảm hoạ kinh tế có thể dẫn đến một sự thay đổi người đương nhiệm (như các tổng thống từ Herbert Hoover và Jimmy Carter đến George H.W. Bush và George W. Bush có thể chứng thực).

Oxford đã gọi đúng 13 trong số 17 cuộc bầu cử quốc gia tại Mỹ, nhận thấy rằng Clinton hiện nay nắm giữ cái mà hãng nghiên cứu gọi là một bề lưỡi của “chiếc dao lam” so với Trump (Oxford dự báo vào các năm 1968, 1976, 2000 và 2012. Năm 2000, nó dự báo đúng Al Gore thắng cử, nhưng lại không đoán được Bush cuối cùng trở thành tổng thống sau khi kiểm phiếu ở Florida và sự can thiệp của toà Tối cao).

Không có gì ảnh hưởng đến túi tiền trực tiếp khi đồng lương và về trận địa đó Clinton đang lợi thế hơn nhờ lương tăng trong năm nay, Daco nói.

“Mặc dầu tốc độ tăng lương bị yếu, dao động ở mức 2,5%, điều đó đủ đảo ngược cán cân có lợi cho bên đương nhiệm.”

Ứng viên có khả năng cao của đảng Dân chủ cũng được thúc đẩy từ thị trường việc làm. Nghiên cứu cho thấy khi thất nghiệp dưới 8%, cử tri có xu hướng ngả theo đảng đương quyền. Tỷ lệ thất nghiệp hiện nay là 4,7%, thấp nhất kể từ 2007.

Nhưng bất kỳ sự nghiêng nào về phía Clinton sẽ khá nhỏ vì thất nghiệp đã thấp và không có vẻ như sẽ thấp nữa. Và sự trì trệ gần đây về tăng trưởng công việc, nếu kéo dài, có thể làm sứt mẻ cơ hội của bà Clinton.

“Bức tranh tuyển dụng xấu đi có thể làm tiêu trầm sức mạnh bên đương nhiệm về việc tái đắc cử,” Daco nói. “Nếu thất nghiệp tăng tỷ lệ, điều đó có thể tăng áp lực lên việc thắng cử của Clinton.”

Vậy thì, không ngạc nhiên khi mà Trump mới đây mô tả báo cáo lao động mới nhất của chính phủ là “khủng khiếp” và là “quả bom”.

Để chắc chắn, các nhà kinh tế học khác không dự đoán cuộc bầu cử gần kề. Mark Zandi, trưởng kinh tế của Moody’s Analytics, cho biết mô hình dự báo của hãng này là một “chiến thắng đáng kể” cho Clinton. Nhưng ông lưu ý rằng dự báo tuỳ thuộc vào sự nẩy lên của thị trường việc làm, giá xăng ở mức thấp và giá nhà tiếp tục lên.

Cũng như Oxford, hãng trên dự báo một chiến thắng 50,05% so với 49,95% phiếu bầu cho Trump.

Daco nhấn mạnh rằng khoảng cách mong manh này có thể dễ dàng thay đổi khi các ngọn gió kinh tế thổi giữa bây giờ và tháng 11.

Cũng đáng lưu ý là mô hình bầu cử của Oxford chỉ dự báo kết quả của cuộc đầu phiếu phổ thông, không phải kết quả của Cử tri đoàn.

Thật vậy, nếu chiến dịch hiện nay chứng minh được bất cứ điều gì, các dự báo chính trị có một cách làm cho những thầy bói thông thái nhất trở nên ngu ngốc.

Trần Bích (Theo CBS)