Tạ mộ cuối năm như thế nào cho đúng?

Tạ mộ cuối năm là một tục lệ truyền thống của người Việt nó thể hiện sự hiếu thuận, đạo lí “uống nước nhớ nguồn” của con cháu đối với người thân đã khuất. Đồng thời, để gia tiền phù hộ cho con cháu làm ăn có tài lộc - như niềm tin của người dân ta.

Thế nhưng không phải ai cũng biết đến việc tạ mộ làm sao cho đúng.

Vì sao phải tạ mộ cuối năm?

Người Việt Nam coi “phần mộ” là nhà của người đã khuất. Nếu cuối năm người ta cần sửa sang quét dọn nhà cửa để đón Tết thì đối với phần mộ của người thân cũng vậy.

Lễ tạ mộ thường từ ngày 20 - 30 tháng Chạp Âm lịch để chuẩn bị mời ông bà về ăn Tết vào trưa 30 tháng Chạp.

Theo chuyên gia tư vấn phong thủy Tam Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Phong thủy Dịch học thế giới (Phân hội tại Việt Nam), mồ mả tổ tiên với người Việt rất quan trọng. Đây là cách để con cháu cảm ơn thần linh, thổ địa khu vực có mộ phần. Việc này tương tự như con cháu làm lễ tạ thần linh, thổ địa gia tiên, tiền chủ nơi nhà đang sống dịp cuối năm.

Lễ tạ mộ không chỉ tạ các cụ nhà mình, mà nên hiểu đủ là tạ ơn quan thần linh bản địa, chư vị tôn thần… đã cho các cụ nương nhờ mảnh đất đó.

Điều quan trọng trong việc tạ mộ là thể hiện lòng quý kính, tưởng nhớ người đã khuất. Bởi vậy, nghi lễ tạ không cần quá tốn kém. Cũng không nặng về hình thức, đốt vàng mã nhiều gây lãng phí.

Quan tâm tới tất cả mộ phần dòng họ

Đi lễ tạ mộ hãy lưu tâm đến tất cả các cụ trong dòng họ, bởi không có các cụ lớn thì sao có các cụ gần để phù hộ cho con cháu làm ăn có tài lộc?

Cũng không nên chỉ thắp hương mỗi nhà mình, mà với “xóm giềng” cạnh các cụ cũng nên “thăm hỏi”. Nếu có những ngôi mộ vô chủ cũng thắp cho “họ” nén hương.

Theo tâm linh thì “phương tiện” để con cháu tưởng nhớ, kết nối với gia tiên là bàn thờ và mộ phần. Bàn thờ và mộ phần tổ tiên được chăm sóc tốt và đúng cách con cháu sẽ được phù hộ, nếu không con cháu có bị ảnh hưởng, bởi “âm siêu, dương thái” – nghĩa là phần âm có nhẹ nhàng siêu thoát thì các cụ mới phù hộ được cho con cháu.

Nên tạ mộ vào ngày nào?

Các dòng họ tạ mộ theo dòng tộc thường quy định một ngày chạp họ, để thân tộc cùng gặp mặt cuối năm tại nhà thờ họ để cúng lễ, dọn dẹp, trang hoàng… đón Tết. Thời gian thường vào ngày nghỉ để mọi người có mặt đông đủ hơn.

Thời gian tạ mộ thường là từ sau lễ Táo quân chầu Trời, kéo dài tới 30 tháng chạp âm lịch, để kết hợp mời ông bà về ăn Tết vào trưa 30 Tết.

Việc chính khi đi tạ mộ

Công việc trong lễ tạ mộ là dọn dẹp sạch sẽ cho phong quang, thoáng đãng mộ phần. Là mộ đất có thể đắp lại nấm cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại mọc trùm lên mộ, cũng là cách giảm bớt rắn, chuột đào hang. Các cụ già thì lo việc cúng khấn tổ tiên nơi phần mộ.

Sắm lễ tạ mộ

Lễ tạ mộ truyền thống, nơi mộ phần sắm lễ hoa quả đơn giản (hương, nước, hoa tươi, trầu cau, hoa quả, thuốc lá, chè, rượu trắng (kèm chén đựng rượu 5 cái), nến cốc màu đỏ.

Muốn cúng tiến các cụ thì sau lễ tạ mộ, con cháu đã mời các cụ về nhà đón Tết lúc đó mới làm cơm cúng, tha hồ biếu các cụ hoa quả, thực phẩm, vàng mã. Phần sắm lễ tạ mộ tùy theo điều kiện, lòng thành của gia chủ.

Có thể dùng vàng mã, hoặc tùy vong linh mà dùng áo quần mã phù hợp cúng tiến. Nhưng không nên dùng nhiều vàng mã.

Ở nghĩa trang có nơi thờ Thần linh, Thổ địa riêng thì phải bày lễ hai nơi, và tùy theo phong tục địa phương mà có điều chỉnh thích ứng. Nhưng các nhà tâm linh đều khuyên nên tránh dâng cúng những đồ sát sinh trong lễ cúng tâm linh.

Lễ tạ mộ có nhiều bài văn khấn, dành cho nhiều đối tượng khác nhau. Nếu không hiểu kỹ về “tâm khấn”, thì lời khấn không mấy linh nghiệm.

Ai không nên đi tạ mộ?

Ai muốn đi tạ mộ trước hết hay chú ý tới tình trạng sức khỏe của mình, phụ nữ có thai, người ốm yếu, phụ nữ đang kỳ “đèn đỏ”, trẻ dưới 10 tuổi cũng không nên ra nghĩa trang.

Việc kiêng kỵ này không phải mê tin mà hoàn toàn khoa học. Lý do là những đối tượng này dễ bị nhiễm âm khí, phong hàn, hoặc một số bệnh thời khí… rồi tưởng bị ma tà quỷ quái và trở thành “mồi” cho các chiêu trò mê tín.

Các nhà tâm linh cho rằng, điều quan trọng trong việc tạ mộ là thể hiện lòng quý kính, tưởng nhớ người đã khuất, và nguyện làm những điều thiện lành, hồi hướng công đức cho họ.

Đỗ Thu Thoan (t/h)