Thị trường đồ chay trôi nổi - 'lợi bất cập hại' cần thận trọng khi dùng

Trào lưu ăn chay nở rộ khắp thế giới

Ăn chay là một chủ đề nóng với số lượng tìm kiếm Google trên toàn thế giới cũng tăng đột biến trong những năm gần đây. Năm 2008, từ “thuần chay” có điểm phổ biến chỉ 17 nhưng nó đã tăng lên 88 chỉ sau 10 năm.

Giles Quick, giám đốc công ty nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel (Anh) cho biết: “Thị trường thuần chay đã thay đổi về cơ bản trong 6 hoặc 7 năm qua và bây giờ là dành cho tất cả mọi người. Phương tiện truyền thông xã hội đã đưa nó lên vị trí hàng đầu trong suy nghĩ của khách hàng và là xu hướng chính. Ăn chay không còn được coi là sự lựa chọn cho cuộc sống, mà là sự lựa chọn cho một bữa ăn, một khoảnh khắc, trong 1 hoặc 2 ngày/tuần”.

Ăn chay bán thời gian hoặc ăn chay trường, ngày càng trở nên phổ biến. Theo các nhà phân tích, phụ nữ trẻ đang thúc đẩy sự phát triển của phong trào thuần chay. Tổng cộng 49% những người quan tâm đến việc cắt giảm tiêu thụ thịt cho biết họ sẽ làm như vậy vì lý do sức khỏe – theo một cuộc khảo sát với hơn 1.000 người trưởng thành ở Anh của Mintel. Quản lý thể trọng, phúc lợi động vật và môi trường cũng là động lực lớn.

Không chỉ có trên thế giới mà hiện nay tỉ lệ người ăn chay trường ở Việt Nam cũng tăng hằng năm. Phát nguyện ăn thuần chay không chỉ có ở Phật tử mà còn ở nhiều người dân khác.

Cụ thể, theo ghi nhận của báo Tuổi Trẻ, những năm gần đây, nhiều hàng quán chay từ bình dân cho đến nhà hàng chay sang trọng nở rộ. Thực đơn không chỉ các món chay quen thuộc như: đậu hủ chiên, diếp cuốn, cải ngồng... mà còn bổ sung những tên món với hình thức chay giả mặn như: sườn non chay, thịt kho tàu chay, cá kho, cá chiên, nem chả...

Dạo qua các chuỗi siêu thị lớn, khu vực bán sản phẩm chay được trưng bày quy mô hơn, một số siêu thị được mở ra để chuyên kinh doanh thực phẩm chay.

Tại một siêu thị thuần chay ở TP.HCM, ghi nhận có hơn 300 mặt hàng đồ chay khác nhau, các sản phẩm chay đóng hộp, đóng gói, được sơ chế sẵn. Ngoài các lựa chọn trong nước thì thực phẩm chay hữu cơ có nguồn gốc từ các nước cũng được các nơi bày bán nhiều nơi.

Tràn lan đồ chay không rõ nguồn gốc xuất xứ

Ghi nhận dọc các quầy hàng ở một số ngôi chợ lớn tại TP.HCM như chợ An Đông, các tiểu thương bày bán thực phẩm chay khô theo số lượng sỉ, đóng thành gói lớn qua rất nhiều ngày, hoặc các thực phẩm hút chân không, một số mặt hàng không ghi rõ thông tin xuất xứ cũng như thời hạn sử dụng. Khi được hỏi chỉ nhận được câu trả lời qua loa của chủ cửa hàng là đồ chay đã sấy khô nên những mặt hàng này để được rất lâu, không sợ mốc.

Thực phẩm chay còn bùng nổ ở thị trường online với đầy đủ các mặt hàng. Trên các trang thương mại điện tử, không khó để mua được một gói sườn non chay được rao bán là ngon, công nghệ nước ngoài, giá cả mỗi loại đều chênh lệch nhau. Một số mặt hàng có hạn sử dụng và nguồn gốc không được rõ ràng với lý do… làm tại gia.

Chưa kể nhiều khu chợ nhỏ, người bán đồ chay ăn sẵn bày bán các món giả mặn trong cái thau thâm thấp, bày ra lề đường bụi bặm khá mất vệ sinh.

Lợi bất cập hại đồ chay trôi nổi

Nói tới thị trường đồ chay mất vệ sinh hiện nay, ThS công nghệ thực phẩm Tạ Lê Quốc An cho biết: "Nguyên nhân gây hư hỏng thực phẩm là do sự phát triển của các vi sinh vật và phản ứng oxy hóa đối với chất béo. Để có thể ngăn cản hư hỏng do vi sinh vật, có thể sử dụng các chất chống vi sinh vật (được phép dùng trong thực phẩm) như natri benzoat, kali sorbat… hoặc một số cơ sở sản xuất sẽ dùng các chất bị cấm sử dụng như formol, hàn the…

Chống oxy hóa chất béo mà sử dụng các chất phụ gia như BHT, BHA thì hai chất này có thể làm phát triển khối u hoặc ung thư, ảnh hưởng đến chức năng gan và hệ thần kinh". Ngoài ra, "việc bảo quản không đúng cách cũng dễ làm cho sản phẩm chay hư hỏng và ảnh hưởng đến sức khỏe người ăn".

Thực phẩm bị mốc sẽ sinh ra độc tố aflatoxin cũng là tác nhân gây ra ung thư, hoặc sự phát triển của vi khuẩn Clostridium botulinum trong điều kiện kín khí sẽ sinh độc tố có thể gây tử vong với liều lượng cực nhỏ ~0,03 microgam đối với người trưởng thành" - ThS Quốc An nhấn mạnh.

Các sản phẩm của những công ty hoặc cơ sở uy tín, có thương hiệu rõ ràng được cấp phép kinh doanh nên là ưu tiên hàng đầu của người tiêu dùng, để hạn chế các chất cấm hoặc các phụ gia vượt quá mức cho phép.

Cũng theo vị chuyên gia trên, hạn sử dụng và cách thức bảo quản thực phẩm sẽ phụ thuộc vào tính chất của thực phẩm. Thực phẩm khô sẽ có hạn sử dụng lâu hơn (>6 tháng) so với thực phẩm tươi do các vi sinh vật khó phát triển trên thực phẩm hơn nên cách thức bảo quản thực phẩm khô cũng sẽ đơn giản hơn (bao bì kín, có thể hút chân không), thực phẩm tươi thì hạn sử dụng thường ngắn hơn. 

An Dương (T/h)