Có mối quan hệ giữa việc mắc Covid-19 làm tăng nguy cơ bị tiểu đường

Một nhóm các nhà khoa học quốc tế đang điều tra mối quan hệ hai chiều giữa Covid-19 và bệnh tiểu đường. Các nhà nghiên cứu cho rằng nhiễm SARS-CoV-2 có thể chủ động gây ra bệnh tiểu đường và một cơ quan đăng ký toàn cầu đã được thành lập để theo dõi hiện tượng ngày càng tăng này.

Vào giai đoạn đầu của đại dịch, người ta đã nhanh chóng thấy rõ những người có bệnh nền từ trước, như tiểu đường hoặc bệnh tim, bị ảnh hưởng nặng nề hơn khi mắc Covid-19. Bên cạnh đó, một số bác sĩ lâm sàng đã bắt đầu nhận thấy các trường hợp ngược lại của mối quan hệ này. Những người khỏe mạnh trước Covid-19 sau đó đã phát triển các triệu chứng tiểu đường trong hoặc sau khi nhiễm virus cấp tính.

Đầu năm 2020, Francesco Rubino, một bác sĩ phẫu thuật chuyển hóa và bệnh lý của Đại học King’s College London, bắt đầu nhận thấy ngày càng nhiều báo cáo về các chẩn đoán bệnh tiểu đường mới khởi phát sau khi nhiễm Covid-19. Vào giữa năm đó, Rubino đã hợp tác với các đồng nghiệp trên khắp thế giới để thành lập dự án CoviDiab.

Dự án kêu gọi các bác sĩ trên khắp thế giới tham gia trực tuyến, đóng góp báo cáo về các trường hợp bệnh tiểu đường mới khởi phát liên quan đến Covid-19. Rubino và 16 nhà nghiên cứu khác đã gửi thư cho Tạp chí Y học New England từ Rubino vào tháng 8 năm ngoái, công bố rằng họ thấy có những cơ chế hợp lý mà Covid-19 có thể gây ra bệnh tiểu đường.

“Mục tiêu của chúng tôi là xác định mức độ và kiểu hình của bệnh tiểu đường mới khởi phát được xác định bằng tăng đường huyết, Covid-19 đã xác nhận, tiền sử tiêu cực của bệnh tiểu đường và tiền sử về mức hemoglobin glycated bình thường.

Sổ đăng ký sẽ được mở rộng, bao gồm những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường từ trước có rối loạn chuyển hóa cấp tính nghiêm trọng, sử dụng để điều tra các đặc điểm dịch tễ học và cơ chế bệnh sinh của bệnh tiểu đường liên quan đến Covid-19 và để có được manh mối về việc chăm sóc thích hợp cho bệnh nhân trong và sau thời gian mắc Covid-19”, các nhà nghiên cứu giải thích.  

Kể từ khi dự án CoviDiab được thành lập, họ đưa ra ngày càng nhiều bằng chứng đã được xây dựng cho thấy mối quan hệ giữa bệnh tiểu đường mới khởi phát và Covid-19. Một đánh giá có hệ thống và phân tích tổng hợp được công bố vào cuối năm 2020 đã tổng hợp dữ liệu từ 8 nghiên cứu, gồm 3711 bệnh nhân Covid-19 và phát hiện 492 trường hợp mới được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường.

Một nghiên cứu kéo dài gần đây đã theo dõi gần 50.000 bệnh nhân sau khi xuất viện trong vòng 5 tháng. Bài báo chưa được đánh giá và xuất bản, cho thấy 4,9% bệnh nhân nhập viện sau đó được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường trong những tháng sau khi xuất viện.

Rubino chia sẻ với The Guardian gần đây: “Trong vài tháng qua, chúng tôi đã chứng kiến ​​nhiều trường hợp bệnh nhân bị tiểu đường hơn trong quá trình mắc Covid-19 hoặc ngay sau đó. Chúng tôi bắt đầu nghĩ rằng mối liên hệ này có khả năng thật sự tồn tại và virus gây ra sự cố chuyển hóa đường”.

“SARS-Cov-2, virus chịu trách nhiệm tạo ra Covid-19, liên kết với các thụ thể ACE-2, được biểu hiện trong một số cơ quan và mô chuyển hóa quan trọng bao gồm tế bào β tuyến tụy, mô mỡ, ruột non, gan và thận. Vì vậy, khá hợp lý khi SARS-Cov-2 có thể gây ra nhiều thay đổi đồng thời trong quá trình chuyển hóa glucose làm phức tạp sinh lý bệnh của bệnh tiểu đường đã có từ trước hoặc dẫn đến các cơ chế bệnh mới”, trang web CoviDiab cho biết.

Tuy nhiên, có một số kịch bản khác cũng có thể giải thích mối liên hệ ngày càng tăng này. Các trường hợp nghiêm trọng của Covid-19 có khả năng kích hoạt các quá trình viêm trong cơ thể dẫn đến tăng đường huyết. Thêm vào đó, nhiều phương pháp điều trị chống virus và steroid được sử dụng có thể làm tăng lượng đường trong máu và gây ra các triệu chứng của bệnh tiểu đường.

Một giả thuyết khác là những trường hợp mới mắc bệnh tiểu đường này thực ra không phải là mới mà họ là những bệnh nhân ở trạng thái tiền tiểu đường chưa được chẩn đoán. Nghiên cứu nổi bật từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cho thấy hơn 7 triệu người ở Hoa Kỳ hiện đang mắc bệnh tiểu đường chưa được chẩn đoán và hàng chục triệu người khác có thể ở trạng thái tiền tiểu đường.

Nếu Covid-19 thực sự làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường sau đó của một người, thì sẽ cần thời gian và sự giám sát cẩn thận để xác định. Các dự án như CoviDiab sẽ rất quan trọng trong việc hiểu được những tác động lâu dài đến sức khỏe của đại dịch này.

Hương Giang (theo: New Atlas)