Kỳ vọng đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của đất nước

Nhiều vấn đề lớn được thảo luận

Chiều 14/7, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Vương Đình Huệ đã chủ trì cuộc làm việc với Ban cán sự Đảng Bộ KH&CN về kết quả phối hợp công tác giữa hai đơn vị; các cơ chế, chính sách và vấn đề lớn trong lĩnh vực khoa học, công nghệ của TP. Hà Nội; các vấn đề khó khăn, vướng mắc, đề xuất các nội dung cần thúc đẩy triển khai trong năm 2020 và những năm tiếp theo.

Phát biểu mở đầu cuộc làm việc, Bí thư Thành uỷ Vương Đình Huệ cho biết, mục đích của cuộc làm việc nhằm tăng cường hoạt động giữa hai đơn vị trong chỉ đạo, điều hành các hoạt động KH&CN và đổi mới sáng tạo để phục vụ sự phát triển của thành phố và đóng góp vào sự phát triển chung của cả nước.

Theo Bí thư Thành uỷ, Hà Nội xác định là một trong những trung tâm lớn của cả nước về KH&CN. Bởi, Hà Nội ngoài vị thế là đầu não về chính trị, hành chính quốc gia, còn được định vị là 5 trung tâm lớn của cả nước. Ngoài nguồn lực của thành phố có sự hỗ trợ trọng tâm, trọng điểm của Bộ KH&CN và các bộ liên quan nhằm mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của đất nước và tiến tới là của khu vực Đông Nam Á trong một số lĩnh vực.

Bí thư Thành uỷ cũng cho biết, cuộc làm việc nhằm bàn cho ý kiến về 6 lĩnh vực chính trong hợp tác giữa hai đơn vị như: Thứ nhất, cơ chế chính sách về KH&CN mang tính đột phá phù hợp với đặc thù Thủ đô. Trong đó, Hà Nội mong muốn Bộ KH&CN và các bộ ngành liên quan hỗ trợ nghiên cứu, xây dựng, triển khai mô hình KH&CN và đổi mới sáng tạo đến năm 2030. Thứ hai, phối hợp phát triển tiềm lực về KHCN (các giải pháp đồng bộ tài chính, đầu tư và huy động nguồn lực xã hội, khuyến khích các doanh nghiệp để đầu tư phát triển KH&CN). Thứ ba, thu hút đào tạo đội ngũ nhân lực và tri thức về KH&CN để biến KH&CN trở thành đột phá trong phát triển Thủ đô.

Thứ 4,nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Thứ 5, thành phố mong nhận được sự phối hợp và hỗ trợ của Bộ KH&CN cũng như các bộ ngành liên quan trong phát triển thị trường KH&CN và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại Hà Nội. Thứ 6, hợp tác phát triển Khu công nghệ cao Hoà Lạc để trở thành một trung tâm nghiên cứu đổi mới sáng tạo tầm quốc gia. Ngoài ra, còn có hợp tác trong một số lĩnh vực khác và phát triển sản phẩm chủ lực OCOP.

“Với vị trí, đặc thù của Hà Nội là một trung tâm lớn thì việc nghiên cứu khoa học, xã hội và nhân văn nhằm biến nền tảng, truyền thống nghìn năm văn hiến thành động lực để phát triển thành phố” - Bí thư Thành uỷ nhấn mạnh.

Khoa học công nghệ đã trở thành động lực phát triển kinh tế

Theo báo cáo do Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Ngô Văn Quý trình bày, thời gian qua, hoạt động KH&CN đã có những đóng góp quan trọng, ngày càng thể hiện là động lực thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô. Hà Nội đã khẳng định vai trò là trung tâm hàng đầu về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước thể hiện qua quy mô tiềm lực KH&CN, cường độ đầu tư và kết quả hoạt động KH&CN.

Các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội gắn với thực hiện Nghị quyết T.Ư 6 khóa XI về phát triển KH&CN đã triển khai, mang lại hiệu quả tốt. Các chủ trương, cơ chế, chính sách nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời tạo môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch, hiệu quả để phát triển KH&CN đã được ban hành, cụ thể hóa và triển khai thực hiện. Cải tiến quy trình, rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường thực hiện các dịch vụ công trực tuyến; kiện toàn, nâng cao chất lượng bộ máy quản lý nhà nước; sắp xếp, tinh gọn các đơn vị sự nghiệp, các cơ quan nghiên cứu KH&CN thành phố.

Công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ có nhiều đổi mới, hiệu quả hơn, theo hướng xã hội hóa và gắn kết với sản xuất, kinh doanh. Cơ chế quản lý các nhiệm vụ KH&CN được đổi mới và nâng cao hiệu lực.

Bên cạnh đó, thành phố đã có nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thông qua việc triển khai các đề tài, dự án sản xuất thử nghiệm có giá trị thực tiễn và khả năng thương mại hóa cao, hỗ trợ các DN phát triển ý tưởng, hoàn thiện công nghệ, phát triển sản phẩm mới làm cơ sở thành lập các doanh nghiệp KH&CN. Phong trào khởi nghiệp sáng tạo bước đầu đã lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội.

Thị trường KH&CN tiếp tục được đẩy mạnh với nhiều hình thức. Đã có sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sang cơ chế thị trường. Bước đầu tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập, góp phần phát triển kinh tế Thủ đô nhanh và bền vững. Các sản phẩm KH&CN thực sự trở thành hàng hóa, nhu cầu mua bán công nghệ ngày càng tăng. Các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ… được quan tâm triển khai. Hoạt động tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ và hạt nhân, thông tin, thống kê KH&CN có nhiều tiến bộ, từng bước đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Tiềm lực KH&CN được quan tâm đầu tư phát triển. Hà Nội đã phối hợp với các bộ, ngành trung ương đẩy nhanh tiến độ, cơ bản hoàn thành đầu tư cơ sở hạ tầng chung của Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, tạo thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Phối hợp xúc tiến đầu tư; thẩm định các dự án đầu tư vào Khu công nghệ cao Hòa Lạc; hỗ trợ một số doanh nghiệp ươm tạo tại Trung tâm Ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao xây dựng hồ sơ chứng nhận doanh nghiệp KH&CN. Công tác liên kết, hợp tác, hội nhập quốc tế về KH&CN được đẩy mạnh và chủ động hơn trong một số lĩnh vực. Quan hệ phối hợp với các doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu trên địa bàn được mở rộng, hiệu quả ngày càng tăng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động KH&CN của TP. Hà Nội nhìn chung còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng của Thủ đô. Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực quan trọng để nâng cao năng suất lao động, khả năng cạnh tranh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô. Hệ thống cơ chế, chính sách về KH&CN chưa hoàn thiện; chưa khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư thực hiện đổi mới, ứng dụng, chuyển giao, nâng cao trình độ công nghệ; chưa tạo tính tự chủ cho các đơn vị nghiên cứu; kết nối hoạt động nghiên cứu giữa các nhà khoa học với thị trường và doanh nghiệp còn yếu. Thị trường KH&CN ở Thủ đô còn nhiều hạn chế, hiệu quả chưa cao; vai trò của các tổ chức trung gian, tư vấn chuyển giao công nghệ còn mờ nhạt, nhất là các tổ chức có chức năng đánh giá, định giá công nghệ, xúc tiến và môi giới chuyển giao công nghệ.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, Hà Nội đặt mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự là động lực chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô Hà Nội. Đồng thời, xây dựng Thủ đô trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo dẫn đầu của cả nước, tiến tới là trung tâm KH&CN hàng đầu của khu vực Đông Nam Á trong một số lĩnh vực. Trong đó, về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, sẽ hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của thành phố dẫn đầu cả nước vào năm 2025, thuộc nhóm dẫn đầu khu vực ASEAN vào năm 2035, và thuộc nhóm dẫn đầu ở châu Á vào năm 2045.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm phát triển KH&CN, đó là phát triển nhanh, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, xã hội Khu Công nghệ cao Hòa Lạc trở thành trung tâm nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của Hà Nội và quốc gia, là mô hình điểm cho việc liên kết nghiên cứu, phát triển công nghệ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và cơ sở sản xuất trong Khu Công nghệ cao, là vùng lõi với hạ tầng hiện đại của đô thị vệ tinh hiện đại...

Về tiềm lực phát triển KH&CN và đổi mới sáng tạo của Thủ đô Hà Nội, Hà Nội là địa phương hàng đầu trên cả nước hội tụ đủ mọi thành phần quan trọng của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, bao gồm các viện nghiên cứu, trường đại học hàng đầu, các doanh nghiệp tiên phong trong đổi mới công nghệ, doanh nghiệp KH&CN, hàng loạt các vườn ươm cùng các startup sáng tạo, và đặc biệt là tinh thần, ý chí, khát vọng sáng tạo, vươn lên của người Hà Nội.

Trên địa bàn Hà Nội có 124 trường đại học, 113 viện nghiên cứu (80% cả nước); 14 phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia (82% cả nước); 105 tổ chức KH&CN công lập do các trường đại học, viện nghiên cứu công lập thành lập. Số giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ và tiến sỹ khoa học đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội chiếm hơn 65% tổng số các nhà khoa học trong cả nước.

Về đóng góp của KH&CN cho phát triển kinh tế xã hội: Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) của Thủ đô đóng góp gần 46% trong tăng trưởng GRDP, cao hơn cả nước (44,3%). Năng suất lao động ước đạt 258,3 triệu đồng/lao động, gấp 1,65 lần cả nước. Về kết quả nghiên cứu KH&CN, trong 5 năm gần đây (2015 - 2019) tổng số công bố khoa học quốc tế của Hà Nội dẫn đầu cả nước với 15.646 công bố, cao hơn gần 2.000 so với TP. Hồ Chí Minh.

Giải pháp phát huy thế mạnh của Hà Nội

Phát biểu tại cuộc làm việc, lãnh đạo Bộ KH&CN và các bộ ngành liên quan đánh giá, so với các tỉnh, thành, Hà Nội có nguồn tài nguyên lịch sử, văn hóa, truyền thống rất lớn. Do vậy, Thành ủy, UBND thành phố trong chiến lược phát triển dài hạn cần lưu ý đến vấn đề này để khai thác, phát huy hiệu quả.

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định, về mặt KH&CN, Hà Nội có 3 cái nhất. Một là, tiềm lực KH&CN có hạ tầng mạnh nhất, nhiều trung tâm nghiên cứu, số lượng giáo sư tiến sỹ nhiều nhất và đóng góp tỷ lệ cao nhất trong tiềm lực KH&CN quốc gia. Thứ hai, nguồn lực đầu tư cho KHCN, đổi mới sáng tạo của Hà Nội cũng cao nhất cả nước (cả về đầu tư từ ngân sách cũng như của các doanh nghiệp). Thứ ba, Hà Nội dẫn đầu cả nước về sản phẩm đầu ra của nghiên cứu KH&CN cũng như số lượng công bố quốc tế. Chính vì thế, tác động của KH&CN với phát triển kinh tế - xã hội và năng suất lao động của Hà Nội cũng ở mức cao nhất cả nước.

“Với tiềm năng, hội tụ nguồn lực, sức sáng tạo, năng lực, ý chí vươn lên của người Hà Nội chắc chắn trong thời gian tới, diện mạo phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo của Thủ đô sẽ tiếp tục phát triển hơn nữa” - Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định bày tỏ tin tưởng.

Thứ trưởng Bộ KH&CN cũng lưu ý, thời gian tới, các doanh nghiệp sẽ là "chủ đầu tư" lớn nhất với lĩnh vực đầu tư phát triển KH&CN, do đó cần các cơ chế để khơi thông nguồn đầu tư này. “Khi được khuyến khích, các DN ở Hà Nội chỉ 1 năm đã đầu tư bằng gần 50% của đầu tư Nhà nước trong 5 năm. Với thế mạnh của mình, Hà Nội cũng cần tận dụng đẩy các startup lên trở thành một lực lượng kinh tế mới” - Thứ trưởng Bộ KH&CN nêu dẫn chứng.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh chỉ rõ nhiệm vụ của ngành KH&CN, đó là phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo, thành lập các trung tâm nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo, định hướng phát triển, mở rộng mạng lưới các trung tâm đổi mới sáng tạo. Trong đó, khởi nghiệp sáng tạo có vai trò quan trọng thúc đẩy kinh tế, tạo việc làm, giải quyết khó khăn thách thức, nâng cao năng lực cạnh tranh, đảm bảo phát triển bền vững quốc gia.

Đánh giá cao những thành tựu KH&CN của TP Hà Nội, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh cho biết, Hòa Lạc hiện là cái nôi của các mô hình điểm, thúc đẩy phát triển KH&CN dẫn đầu cả nước. Trách nhiệm của Bộ KH&CN, các bộ ngành phải đồng hành, chung sức cùng Thủ đô, thể hiện trách nhiệm, phối hợp, tháo gỡ chính sách để Hà Nội đạt được những mục tiêu đề ra. Trong đó, Bộ KH&CN sẽ đẩy mạnh các hoạt động, giải pháp hỗ trợ. Với sự vào cuộc tích cực của các bộ, ngành, những điểm sáng mới về khởi nghiệp sáng tạo tiếp tục được hình thành, góp phần xây dựng, phát triển Thủ đô.

“Trên địa bàn Hà Nội hiện có 80% trường đại học, viện nghiên cứu; 82% phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia; 65% giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ và tiến sĩ khoa học sống ở Hà Nội, phần lớn tinh hoa cả nước đang tập trung tại đây. Vì vậy, Hà Nội phải phát triển thêm nhiều đề tài, sáng chế hữu ích, có tính thực tiễn, xứng tầm Thủ đô của đất nước” - Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh nhấn mạnh.

Bảo Lâm