Xây dựng hàng rào kỹ thuật nghiêm ngặt, kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi

Chăn nuôi phát triển nóng

Sáng 27/4/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN&PTNT) đã tổ chức hội nghị đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp chăn nuôi gia cầm trong tình hình mới.

Báo cáo về thực trạng chăn nuôi gia cầm ông Tống Xuân Chinh- Phó Cục trưởng Cục chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho biết, nhìn chung, tổng đàn gia cầm nói chung, đàn gà và đàn thủy cầm nói riêng những năm vừa qua có xu hướng tăng với tốc độ tăng trưởng bình quân là 6,3%/năm.

Đánh giá chung về thị trường chăn nuôi, ông Chinh chia sẻ, trong những năm qua, lĩnh vực chăn nuôi gia cầm ghi nhận nhiều tiến bộ kỹ thuật về phương thức nuôi, con giống đã góp phần chuyển dịch cơ cấu trong nông nghiệp một cách hợp lý, hiệu quả hơn.

Việt Nam sở hữu các giống gia cầm bản địa phong phú, đa dạng; từ nguồn gen của các giống bản địa này kết hợp với các giống gia cầm nhập ngoại đã chọn tạo ra các dòng giống mới phục vụ đa dạng thị trường tiêu dùng trong nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những những kết quả đạt được, ngành chăn nuôi gia cầm Việt Nam vẫn còn dễ tổn thương trước những khó khăn của thị trường. Theo đó, việc duy trì mức giá cao của nhiều mặt hàng đầu vào, đặc biệt là giá thức ăn chăn nuôi gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp và người chăn nuôi khi chi phí sản xuất tăng cao.

Theo ông Chinh, tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết, gắn với thị trường tiêu thụ còn hạn chế. Việc thực hiện quy trình chăn nuôi bảo đảm an toàn sinh học, đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu còn chưa được chú trọng dẫn đến sản lượng sản phẩm gia cầm xuất khẩu chưa cao, giá trị chưa lớn.

Với vai trò đại diện ngành hàng, ông Nguyễn Thanh Sơn- Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam (VIPA) cho biết, ngành chăn nuôi còn tồn tại nhiều mảng tối song song bên cạnh những thành tựu đạt được.

Ông Nguyễn Thanh Sơn nêu vấn đề những năm vừa qua, ngành gia cầm, đặc biệt là chăn nuôi gà phát triển quá nóng. Nhiều dự án đầu tư chăn nuôi quy mô lớn được cấp phép đầu tư mà không gắn liền với phương án xuất khẩu, trong khi đó thịt gà đông lạnh nhập khẩu không ngừng gia tăng hàng năm, đã dẫn đến tình trạng cung vượt cầu, gây áp lực lớn lên thị trường tiêu thụ trong nước. Hậu quả là cả doanh nghiệp và người nông dân đều thua lỗ trong những năm gần đây. 

Trước bối cảnh đó, ông Sơn đề nghị Bộ NN&PTNT xem xét rà soát lại chiến lược phát triển gia cầm trong trung và dài hạn, định hướng phát triển cần hài hòa giữa phát triển số lượng và chất lượng, coi trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất hơn là tăng quá nóng về số lượng. Các bộ ngành và địa phương cần xem xét kỹ lưỡng các dự án đầu tư mới, đặc biệt là đối với các dự án đầu tư vào lĩnh vực sản xuất thịt lợn và gia cầm.

Thịt gà đông lạnh nhập khẩu tăng mạnh

Ông Sơn đặc biệt nhấn mạnh sự báo động của sụt giảm tỉ suất lợi nhuận của ngành chăn nuôi gia cầm trong thời gian qua. Đồng thời, dịch bệnh hiện vẫn đang diễn ra, một số bệnh trong chăn nuôi gia cầm vẫn chưa thể kiểm soát được.

Đáng chú ý là, thịt gà đông lạnh nhập khẩu trong thời gian qua đã tăng rất nhiều, tăng mạnh hơn cả sản xuất trong nước. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước trong thị trường tiêu thụ nội địa.

Cụ thể, tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi năm 2022 lên tới 3,32 tỷ USD, trong khi giá trị xuất khẩu các sản phẩm chăn nuôi ước đạt 409 triệu USD, giảm 7,1%. Cán cân thương mại sản phẩm chăn nuôi thâm hụt 2,92 tỷ USD. Trong 5 năm gần đây sản lượng thịt gà nhập khẩu hàng năm tăng liên tục (trên 15%/năm), chiếm 20-25% tổng sản lượng thịt gà tiêu thụ trong nước.

Bên cạnh các sản phẩm thịt gà nhập khẩu chính ngạch, hàng năm, một khối lượng lớn gà đẻ loại thải được nhập tiểu ngạch, thậm chí nhập lậu qua biên giới (theo ước tính của các chuyên gia khoảng 200-250 ngàn tấn/năm).

Ông Sơn cho biết, hiện nay, nước ta chưa có quy định cụ thể đối với sản phẩm thịt nhập khẩu có sử dụng Ractopamine, Cysteamine tại 26 quốc gia, đó là: Mỹ, Úc, Canada, Brazil, Indonesia, Maylaysia, Mexico, New Zealand, Philippines, Nam Phi, Hàn Quốc, Thái Lan…

Trong khi ở trong nước cấm người chăn nuôi sử dụng hai loại hóc môn trên cho gia súc, gia cầm. Do vậy, cũng phải cấm nhập khẩu các sản phẩm thịt từ các nước có sử dụng Ractopamine, Cysteamine để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng cho các doanh nghiệp sản xuất, chăn nuôi trong nước.

“Đang có rất nhiều sản phẩm dùng làm thức ăn cho chăn nuôi như chân, đầu, cổ, cánh, lòng mề gia súc, gia cầm, thậm chí sản phẩm chăn nuôi có sử dụng chất cấm... nhưng vẫn được tuồn vào thị trường Việt Nam làm thực phẩm cho con người. Nếu không kiểm soát tình trạng này thì sản xuất trong nước sẽ vô cùng bất ổn”, ông Sơn nói.

Bên cạnh đó, ông Sơn chỉ ra sự lép vế của các doanh nghiệp chăn nuôi gia cầm trong nước so với các doanh nghiệp FDI dẫn đến người nông dân đang dần bị loại khỏi cuộc chơi.

Cần có các biện pháp phi thuế quan bảo vệ sản xuất trong nước

Từ những khó khăn trên, đại diện VIPA cho rằng cần tăng cường kiểm soát, tập trung ngăn chặn, phát hiện xử lý nghiêm những trường hợp vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật qua biên giới, trong đó có gà để loại thải, tạo hành lang biên giới an toàn nhằm ngăn chặn dịch bệnh tái bùng phát và gây áp lực lên thị trường trong trong nước.

Theo ông Sơn, cần rà soát lại chiến lược phát triển ngành gia cầm trong trung hạn và dài hạn. Theo đó, định hướng phát triển cần hài hòa giữa phát triển số lượng và chất lượng, coi trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất hơn là tăng quá nóng về số lượng. Đồng thời cần hạn chế tăng số lượng và quy mô trang trại tại một số khu vực, vùng sinh thái có mật độ chăn nuôi cao.

Về mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm gia cầm, đại diện VIPA đề xuất đẩy mạnh công tác đàm phán mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm thịt trứng gia cầm chế biến, con giống ngoài thị trường Nhật Bản.

Một vấn đề quan trọng cũng được VIPA đề xuất là kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi. So với các nước có nền chăn nuôi phát triển, các quy định về nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi của nước ta còn dễ dãi và lỏng lẻo. Trong khi đó, để xuất khẩu được sản phẩm thịt trứng gia cầm, chúng ta phải chịu rất nhiều rào cản kỹ thuật nghiêm ngặt tại các nước nhập khẩu, khiến các mặt hàng sản phẩm chăn nuôi của ta đang bị yếu thế và thiệt thòi ngay trên sân nhà.

“Đã đến lúc cần có các biện pháp phi thuế quan để bảo vệ sản xuất trong nước, tránh tình trạng nhập siêu các sản phẩm gia cầm như thời gian qua”- ông Sơn nói.

Ngoài ra, Hội nghị cũng nhận được một số kiến nghị của các doanh nghiệp. Theo đó, Giám đốc Công ty TNHH Việt Tin có đề xuất, để giá thức ăn chăn nuôi ổn định, cần có quy hoạch vùng chế biến áp dụng công nghệ biến đổi gen để chủ động ngô, cây trồng lấy đạm, nhằm giảm khâu nhập khẩu thức ăn chăn nuôi.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng mong muốn có những chính sách ưu đãi về lãi suất, nguồn vốn để các trang trại chăn nuôi có thể tiếp cận.

Ông Vũ Anh Tuấn- Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam đề xuất có nên xem xét xây dựng đề án trồng lúa phục vụ làm thức ăn chăn nuôi không. Hiện ở Thái Lan đã có chương trình sản xuất lúa làm thức chăn nuôi, các giống lúa này không cần chất lượng gạo cao, nhưng năng suất rất cao, tới 8,8 tấn/ha, qua đó sẽ cho sản phẩm gạo giá thành thấp phù hợp làm thức ăn chăn nuôi.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng, trong bối cảnh khó khăn bủa vây, ngành chăn nuôi gia cầm cần nâng cao sức cạnh tranh của ngành hàng. Đồng thời yêu cầu Cục chăn nuôi phối hợp với Văn phòng Chính phủ sớm ban hành Quyết định hỗ trợ chăn nuôi, với các cơ chế hỗ trợ giống, thức ăn chăn nuôi, chi phí sản xuất để giảm áp lực cho các doanh nghiệp, hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.

Chỉ ra 3 vấn đề cần giải quyết, đó là giống; thức ăn và đất đai, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, trong lúc này, các doanh nghiệp ngành chăn nuôi không nên bi quan, mà hãy tập trung nâng cao năng lực, công nghệ, tập trung xúc tiến thương mại để thúc đẩy ngành chăn nuôi vượt qua thách thức.

Lê Kim Liên