“Nền điện ảnh Việt Nam cũng rất hiếm tài năng”

Một cảnh quay trong phim Tâm hồn mẹ

“Tâm hồn mẹ” là đứa con tinh thần của đạo diễn Phạm Nhuệ Giang sau 20 năm ấp ủ. Phim đã được chiếu duy nhất 1 buổi tại rạp chiếu phim quốc gia trong tuần liên hoan phim Việt Nam và Liên hoan phim Pháp ngữ 2012 tại TP.HCM. Từ bấy đến nay, “Tâm hồn mẹ” chưa đến với bất cứ rạp phim nào, bởi nhiều lý do, trong đó bộ phim này thuộc dòng phim nghệ thuật.

Dựa trên ý tưởng từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, “Tâm hồn mẹ” kể câu chuyện về hai mẹ con sống ở bãi giữa sông Hồng. Một người mẹ (Hồng Ánh thủ vai) lo vật lộn mưu sinh và mải mê chạy theo một cuộc tình “qua đường” với một gã lái xe. Cô con gái (Phùng Hoa Hoài Linh thủ vai) đã biết sống tự lập từ nhỏ, thiếu thốn tình cảm nhưng lại biết bảo vệ, che chở và là chỗ dựa tâm hồn cho cậu bạn thân. Bộ phim khẳng định niềm tin vào cuộc sống, vào tâm hồn tốt đẹp ẩn sâu bên trong mỗi người.

Bộ phim không có quá nhiều đối thoại và có nhiều chi tiết đầy tính nhân văn. Cùng với “Trăng nơi đáy giếng”, diễn viên Hồng Ánh đã để lại ấn tượng trong lòng công chúng khi thể hiện thành công những vai viễn về người phụ nữ cam chịu - rất điển hình trong hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.

Tại buổi giao lưu, một khán giả đặt câu hỏi: giá như diễn viên Hồng Ánh có thể nói được giọng Bắc thì bộ phim sẽ hoàn hảo hơn. Đó cũng là băn khoăn của rất nhiều khán giả khi đến xem phim tại phòng chiếu của Trung tâm Văn hóa Pháp. Lý giải điều này, đạo diễn Phạm Nhuệ Giang cho biết: “Chúng tôi quay phim đồng bộ, do đó tiếng của ai thì chính là tiếng của nhân vật ấy khi lên phim. Nếu quay phim xong mà lồng tiếng lại toàn bộ thì sẽ làm mất đi tính chân thật, tự nhiên”. Do đó, đạo diễn Phạm Nhuệ Giang vẫn quyết định để tiếng miền Nam của diễn viên Hồng Ánh. Đạo diễn còn lý giải thêm: “Nếu các bạn đến bến xe Gia Lâm vào lúc mờ sáng, bạn sẽ gặp người miền Trung, miền Nam cùng với những tuyến xe đường dài. Đó cũng là một trong những lý do để họ tha phương kiếm sống”.

Bộ phim được trình chiếu đúng dịp 20/10 - Ngày Phụ nữ Việt Nam, không chỉ có ý nghĩa đối với riêng đạo diễn. Bởi lẽ, tác phẩm đã đưa người xem đồng cảm với cuộc sống của những người dân lao động cực khổ, với những khao khát cháy bỏng trong tâm hồn. Mảng cuộc sống ấy cũng là lý do để nhiều phụ huynh đưa con cái của mình đến xem, để hiểu thêm về hoàn cảnh sống của người dân lao động. Một khán giả đặt câu hỏi với đạo diễn: bộ phim có hai nhân vật là trẻ em. Tuy nhiên khi đưa hai con đến xem, anh cũng khá băn khoăn. Tất nhiên cảnh sex trong phim chỉ vừa đủ, không quá thô nhưng liệu đây có phải hình thức để mở rộng đối tượng khán giả hay không?

Khán giả chụp ảnh kỷ niệm với đạo diễn Phạm Nhuệ Giang sau buổi chiếu phim. Ảnh: Phương Quốc

Đạo diễn Phạm Nhuệ Giang chia sẻ: thực ra các em độ tuổi 11-12 xem cảnh sex trong phim cũng là khá phiền phức. Nhiều khi bố mẹ phải bịt mắt hoặc bắt các em cúi mặt xuống. Nhưng bộ phim này không phải là phim trẻ em mà là bộ phim nói về chủ đề tâm lý xã hội. Chỉ có điều nhân vật chính là trẻ em. Và khi làm bộ phim này, bà không có dụng ý tạo sự thu hút nhờ cảnh sex.

Liên quan đến cảnh sex trong phim, đạo diễn còn khẳng định: đây là thể loại phim nghệ thuật. Do vậy không thể mong muốn tất cả mọi người sẽ biết đến ngay về dòng phim nghệ thuật này. Dụng ý làm cảnh sex của bà chỉ mong muốn thể hiện khát khao của người đàn bà khi sống đơn thân. Hai yếu tố tình dục và tình yêu hòa quyện vào nhau, làm cho cô ấy - nhân vật Lan (do diễn viên Hồng Ánh thủ vai) “bị mờ mắt”. Còn nếu một tình yêu mà không thể hiện hết được khát vọng của nó thì khán giả sẽ rất khó hiểu họ đến với nhau vì điều gì.

Đạo diễn Phạm Nhuệ Giang cũng bộc lộ quan điểm: “Người Á đông là luôn che giấu những chuyện kín đáo như chuyện phòng the. Nhưng có rất nhiều chuyện phòng the nói được con người, nói được sự chân thật tại sao chúng ta lại từ chối”. Quan trọng là cảnh sex đó như thế nào, có bị phi thẩm mỹ, có làm phiền người xem không. Cảnh sex được đoàn làm phim quay tại một nhà trọ cạnh cầu Long Biên. Lúc đó xe cộ đi qua cầu vẫn nườm nượp, có nghĩa là cuộc sống vẫn bộn bề, gấp gáp trong cuộc làm tình của họ.

Thực sự đạo diễn Phạm Nhuệ Giang cũng rất băn khoăn trong việc phân loại phim dành cho từng độ tuổi. Trước khi bà làm phim, bà chưa nghĩ hết việc dành cho trẻ em như thế nào. Bà cũng tự nhận sai sót đó về phía mình.

Khi được hỏi “phải chăng bà có duyên với diễn viên Hồng Ánh”, đạo diễn Phạm Nhuệ Giang nói: “Thực ra tôi cũng rất cố gắng tìm những gương mặt mới. Nhưng nhân vật 30 tuổi thì khó có thể nói là mới được. 30 tuổi, nếu ai đã có tài thì đã tài rồi. Tôi tìm mãi mà không được và cuối cùng lại quay về với diễn viên Hồng Ánh. Điều đó cũng chứng tỏ nền điện ảnh Việt Nam cũng rất hiếm tài năng”.

Đạo diễn Phạm Nhuệ Giang còn chia sẻ quá trình tìm diễn viên chính cho mình. Thực ra, trước khi chọn diễn viên Hồng Ánh, bà đã tìm được một vài gương mặt mà bà rất thích, thậm chí còn “kết” hơn cả Hồng Ánh. Nhưng đó là ca sĩ; và họ nghĩ thật khó để hóa thân vào một phụ nữ đi tẩm quất ngoài đường, bán hàng chợ, trong khi bản thân thường đứng trên những sân khấu lớn, nên đã từ chối.

Hiện nay đạo diễn Phạm Nhuệ Giang đã quay xong bộ phim nhựa tiếp theo của mình. Đầu năm sau bộ phim sẽ ra mắt công chúng. Tuy nhiên, điều mà đạo diễn băn khoăn là: “Bộ phim này cũng thuộc dòng phim nghệ thuật nên cũng không biết lúc nào sẽ đến được với các bạn. Bởi khâu phát hành của phim nghệ thuật cũng khá hạn chế, vì tôi không có nhiều tiền để quảng cáo rộng khắp như các phim thị trường".

Phương Quốc