Thách thức lớn trong quá trình đông lạnh vaccine Covid-19 khiến giới khoa học lo lắng

Khâu bảo quản trữ đông vaccine Covid-19 gặp khó khăn thế nào?

Báo VnExpress đưa tin, trong 8 tháng đại dịch, các công ty công nghệ sinh học ráo riết chạy đua để phát triển vaccine an toàn và hiệu quả ngừa Covid-19. Các mẫu vaccine Covid-19 tiềm năng nhất đã tiến đến thử nghiệm giai đoạn 3 trên hàng chục nghìn người. Song, việc cho ra mắt liều tiêm ngừa Covid-19 chưa phải bước cuối cùng đưa nhân loại khỏi căn bệnh đã giết chết hơn 900.000 người. Phân phối vaccine đến hàng trăm triệu công dân là thách thức lớn, đặc biệt ở khâu bảo quản trữ đông.

Nhiều loại vaccine đang thử nghiệm cần được lưu trữ ở nhiệt độ âm 80 độ C, tương tự quá trình vận chuyển kem hoặc thịt đông lạnh đến siêu thị. Song, tại các bệnh viện và trung tâm y tế, số lượng kho chứa chuyên dụng vô cùng hạn chế. Tủ siêu lạnh khá hiếm hoi, bởi chúng không cần thiết đối với vaccine và thuốc men thông thường. Các liều tiêm thủy đậu là một trong số ít loại cần được bảo quản ở điều kiện dưới 0 độ C.

Tình trạng này thúc đẩy giới chức y tế công cộng xây dựng các kho lạnh để đảm bảo có đủ vaccine đạt tiêu chuẩn tốt nhất cho công dân. Nhiều bệnh viện cũng đang lên kế hoạch mua thêm tủ đông. Các công ty cung cấp vật tư y tế nảy ra ý tưởng xây dựng cơ sở vật chất đủ để chứa hàng chục triệu liều tiêm Covid-19, gọi là kho lạnh di động.

Một số nhà sản xuất thuốc thậm chí tự chế tạo hộp cấp đông dành riêng cho sản phẩm của mình, bảo quản vaccine ít nhất 10 ngày liên tiếp. Trong khi đó, các công ty vaccine nghiên cứu xem liệu những mũi tiêm của họ có thể được vận chuyển ở nhiệt độ cao hơn hay không.

Vaccine giống với các sản phẩm từ thịt và sữa ở chỗ, cấu trúc hóa học của chúng được duy trì trong phạm vi nhiệt độ nhất định. Hãng dược có nhiều dữ liệu về mức nhiệt lý tưởng cho các liều tiêm phòng thủy đậu hay zona thần kinh. Nhưng với tốc độ phát triển chóng mặt của vaccine Covid-19, họ thiếu thông tin về điều kiện bảo quản, vốn thường được tìm hiểu sau khi hoàn thành sản phẩm.

Theo ông Chaun Powell, người điều hành ứng phó thảm họa của Premier, đơn vị phân phối vật tư y tế cho nhiều bệnh viện Mỹ, việc trữ lạnh một lượng lớn vaccine có thể gây áp lực lên chuỗi cung ứng.

"Khi phải phân phối (vaccine) đến 300 triệu người Mỹ, mọi kế hoạch hậu cần hiệu quả đều trở nên có ích. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để chuyển chúng đến địa điểm cách các khu dân cư chỉ một giờ xe chạy", ông nói.

Giới chức y tế coi vaccine là chìa khóa để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19. Các mẫu tiềm năng nhất, đến từ Pfizer và Moderna, đang được thử nghiệm lâm sàng trên hơn 30.000 người. Chính phủ Mỹ cũng bắt đầu lập kế hoạch phân phối ngay trong năm nay.

Cả hai vaccine được điều chế dựa trên công nghệ di truyền mRNA. Các mũi tiêm cần bảo quản ở môi trường từ âm 70 đến âm 80 độ C, tương tự với những thuốc có nguồn gốc tế bào. Chúng được vận chuyển ở nhiệt độ cực lạnh, thường dùng đến nitơ lỏng hoặc đá khô. Song cách làm này khá tốn kém.

Để bảo quản các sản phẩm của mình, Pfizer đã tạo ra loại hộp lạnh kích thước bằng một chiếc vali, có thể chứa từ 1.000 đến 5.000 liều vaccine trong 10 ngày trước khi phải bổ sung thêm đá khô. Sau khi rã đông, lọ dịch tiêm sẽ được bảo quản trong tủ lạnh lâu nhất là hai ngày. Hãng thậm chí tìm cách cho ra đời vaccine dạng bột, có thể cất giữ trong điều kiện nhiệt độ ấm hơn.

Các cơ quan y tế kỳ vọng bệnh viện là nơi tiêm chủng đầu tiên cho hàng triệu nhân viên y tế. Song nhiều đơn vị không có kho lạnh đáp ứng tiêu chuẩn bảo quản vaccine.

Tình trạng thiếu hụt tại các khu vực có thể khác nhau. William Schaffner, giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Đại học Vanderbilt, cho biết: "Cần phân phối vaccine đến những nơi có đầy đủ cơ sở vật chất để lưu trữ và xử lý". Điều này có nghĩa không phải liều tiêm nào cũng sử dụng được ở khắp mọi nơi.

Ngừng thử nghiệm lâm sàng vaccine Covid-19 AZD1222

Hãng dược AstraZeneca của Anh ngày 8-9 thông báo ngừng thử nghiệm lâm sàng theo cách thức ngẫu nhiên đối với vaccine AZD1222 sau khi một tình nguyện viên tham gia thử nghiệm mắc chứng bệnh chưa rõ nguyên nhân.

Vaccine  AZD1222, do Hãng dược AstraZeneca phát triển cùng ĐH Oxford, được đánh giá là một trong những vắc xin tiềm năng nhất ngừa bệnh COVID-19 do virus corona chủng mới gây ra.

"Là một phần của quá trình thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng trên toàn cầu về vắc xin AZD1222, chúng tôi đã khởi động quy trình đánh giá tiêu chuẩn và chúng tôi tự nguyện tạm dừng thử nghiệm để cho phép một ủy ban độc lập tiến hành đánh giá về dữ liệu an toàn của vắc xin này" - người phát ngôn của AstraZeneca thông báo ngày 8-9.

Người này khẳng định đây là một quyết định phù hợp với nguyên tắc chung trong mọi cuộc thử nghiệm khi phát sinh các trường hợp người tham gia thử nghiệm bất ngờ mắc bệnh không rõ nguyên nhân. Do đó, việc đánh giá mức độ an toàn của vaccine AZD1222 là cần thiết và AstraZeneca sẽ tiếp tục bảo toàn các kết quả thử nghiệm vắc xin từ trước đến nay.

Người phát ngôn của AstraZeneca cũng nói thêm rằng trong các thử nghiệm lớn, các tình huống bệnh tật đôi khi sẽ xảy ra một cách tình cờ nhưng cần được xem xét một cách độc lập. Việc tạm ngừng thử nghiệm lâm sàng không phải là hiếm, nhưng đây là lần đầu tiên chuyện này xảy ra ở thử nghiệm vắc xin ngừa Covid-19.

An Dương (T/h)